اوکرائين، که پس از روسيه پهناورترين کشور در قارۀ اروپاست، تا پيش از سقوط کمونيسم در کرملين يکی از جمهوريهای اتحاد شوروی بود. با آتش گرفتن بنياد حکومت کمونيستی در شوروی، اوکرائين نيز يکی از کشورهايی بود که از دل خاکسترهای آن استقلال خود را باز يافت اما تا اندازۀ چشمگيری همچنان به مسکو متکی ماند و به سوی آزادی و مردمسالادی گامی موثر بر نداشت.
بخش دوم- رنگی تازه؛ انقلاب نارنجی
بخش سوم- رنگی تازه؛ انقلاب نارنجی
بخش چهارم- رنگی تازه؛ انقلاب نارنجی
بخش پنجم- رنگی تازه؛ انقلاب نارنجی
بخش ششم و پايانی- رنگی تازه؛ انقلاب نارنجی
پاييز سال ۱۳۸۳ پيروزی هواداران آزادی در انقلاب گل سرخ در گرجستان، يکی ديگر از جمهوريهای اتحاد فرو پاشيده شوروی، الهام بخش مردم اوکرائين شد.
رستاخيز مردم مخالف با خود محوری و خود کامگی ملهم از انقلاب گل سرخ بود اما حاکمان اوکرائين به دقت ميکوشيدند که منکر اين واقعيت باشند.
يکی از سخنگويان ويکتور يانوکوويچ رهبر گروه محافظه کار يا هوادار حفظ وضع موجود در اوج انقلاب نارنجی در همين تلاش بود وقتی ميگفت: "... در اوکرائين حرف و حديث دربارۀ اجرای سناريويی مشابه انقلاب گل سرخ در گرجستان فراوان است. ما خواهان چنين سناريويی نيستيم، ما نميخواهيم در اين جا شاهد کودتايی بر ضد قانون اساسی، آن چنان که در گرجستان اتفاق افتاد، باشيم. کودتايی که تمامی معيارهای مهم مردمسالارانه را ملغی کرد".
با اين حال به روشنی می شد گفت که الگوی انقلاب نارنجی در اوکرائين، انقلاب گل سرخ در گرجستان بود. در اوکرائين نيز، همانند آن چه سالی پيشتر در گرجستان گذشت، جوهر اختلاف ميان محافظه کاران اقتدارگرا و خود محور با هواداران آزادی اين بود که برندۀ انتخابات رياست جمهوری کيست؟
ويکتور يوشنکو، سياستمدار متمايل به غرب که نواری نارنجی رنگ را به عنوان مظهر جنبش مردمی بر ضد حاکمان اوکرائين برگزيده بود يا ويکتور يانوکوويچ، نخست وزير اوکرائين که به ياری لئونيد کوچما – رئيس جمهوری – خود را جانشين بی چون و چرای او در کاخ رياست جمهوری در کی يف، پايتخت اوکراين، ميدانست.
انتخابات رياست جمهوری در اوکرائين روز سی و يکم اکتبر ۲۰۰۴ برگذار شد. به حکم قانون اساسی، چون هيچ يک از نامزدها به اکثريت مطلق نرسيدند، دو نامزد برخوردار از بيشترين آراء مردم به دور دوم راه يافتند. انتخابات دوره دوم، روز بيست و يکم نوامبر ۲۰۰۴ برگذار شد.
ويکتور به فارسی يعنی پيروز. در مرحلۀ دوم انتخابات رياست جمهوری در اوکرائين، هر دو حريف، نامشان ويکتور بود اما از ميان اين دو ويکتور، اين دو پيروز، ويکتور يوشنکو يا ويکتور يانوکوويچ، يکی بايد تن به شکست ميداد.
نگاهی به مردم کوچه و بازار در اوکرائين، نشان ميداد ويکتور يوشنکو رهبر مخالفان حکومت، حکومت متمايل به مسکو، سرانجام ثابت خواهد کرد که نام "پيروز" برازنده اوست.
با اين حال نيروهای حکومتی برای جلوگيری از اين تحول خود را آماده ساخته بودند. با ماشينهای آب پاش، با گلوله های پلاستيکی و حتی گلوله های سربی برای پراکندن هواداران ويکتور يوشنکو.
از سوی ديگر اما تودۀ مردم نيز با آويختن نوارهای نارنجی رنگ از در و ديوار و درخت، آماده شده بودند. آماده برای رويارويی با زندانبانان، شلاق، شکنجه و خنجر! آنها آشکارا فرياد ميزدند که آماده چشيدن مزۀ زندانند. آنها ميگفتند: چنان به زندان ميرويم که حکومت زندان و زندانيان کم آورد. و همه اين آزاديخواهی – حتی به قيمت زندان و شکنجه – با نام ويکتور يوشنکو، پژواک مييافت.
اين آزاديخواهی، اين شور هواداری از مردم سالاری در اوکرائين برای بيشتر تحليلگران شگفتی انگيز و دور از انتظار بود. به نظر ميآمد که اوکرائين ناگهان از کابوسی گران گذشته و برخاسته بود تا رويايی از آزادی مساوات را در برابر خود ببيند. چه شد که ناگهان اين کابوس در اوکرائين به سر آمد؟ چه شد که اوکرائينيها پس از دهه ها زندگی زير سايه سنگين اقتدارگرايان خود محور و نيروهای نظامی، انتظامی و امنيتی آنها، ناگهان آماده جانفشانی در راه آزادی شدند؟ در دنباله اين رشته برنامه ها، به همين پرسشها پاسخ ميدهيم.
