کارشناسان محيط زيست در ايران، در حالی از نياز به يک «عزم ملی» برای حفظ درياچه اروميه سخن می گويند که مقامات محلی اروميه از تبديل شدن ۱۵۰ هکتار از اراضی حاشيه ای اين درياچه به شوره زار خبر داده اند.
جواد جهانگیرزاده، نماينده اروميه نيز در مجلس شورای اسلامی ايران اعلام کرده است: «اگر مسئولان به همين منوال ادامه دهند، در آينده نزديک ديگر هيچ اثری از درياچه اروميه باقی نخواهد ماند.»
آقای جهانگيرزاده همچنین هشدار داده است که کاهش شش متر از سطح آب درياچه اروميه، طی ۱۳ سال نيازمند آگاهی و اقدام ملی برای نجات اين اکوسيستم بحران زده است.
مهديه مصطفی پور شاد، دبير شبکه سازمان های غير دولتی زيست محيطی آذربايجان غربی نيز در گفت و گو با راديو فردا گفت:«متاسفانه درياچه اروميه به عنوان بزرگترين درياچه ايران و دومين درياچه آب شور دنيا، در حال نابودی است»
خانم مصطفی پور با اشاره به بالا رفتن غلطت نمک در درياچه اروميه تا ۳۵۰ گرم در ليتر گفت:« متاسفانه شرايط به گونه ای است که ديگر امکان زادوولد و رشد آرتميا وجود ندارد. چهار جزيره این دریاچه از جمله کبودان، اشک و آرزو به دليل تبخير زياد آب درياچه به هم پيوسته اند.»
آرتميا جانداری است سخت‌پوست که در آب‌های شور زندگی می‌کند. درياچه اروميه در ايران، يکی از غنی‌ترين منابع آرتميا در جهان شمرده می‌شود. آرتميا در صنايع پرورش ميگو و ماهی مورد استفاده قرار می‌گيرد.
به گفته کارشناسان محيط زيست، تحمل بيش از هفت سال خشکسالی، احداث بيش از ۲۰ سد مخرنی و انحرافی در حوزه آبريز درياچه و احداث غير اصولی جاده شهيد کلانتری با تخليه ميليون ها تن خاک در قلب درياچه سبب شده که پيش بينی شود تا هفت سال آينده ديگر هيچ اثری از درياچه اروميه باقی نخواهد ماند.
با اين حال خانم مصطفی پور معتقد است ۷۵ درصد عوامل طبيعی و ۲۵ درصد عوامل انسانی سبب از بين رفتن يکی از بزرگترين جذابيت های گردشگری شده است.
وی در مورد اولين آثار اين تخريب بر زندگی انسانی می گويد: « به دليل پسروی آب از حدود يک چهارم وسعت درياچه به مساحت ۱۲۰ هزار هکتار، بخشی از قسمت های جنوبی درياچه کاملا غير قابل دسترس شده و به نمکزار تبديل شده است.»
- «به بالا رفتن غلطت نمک در درياچه اروميه تا ۳۵۰ گرم در ليتر ، متاسفانه شرايط به گونه ای است که ديگر امکان زادوولد و رشد آرتميا وجود ندارد. چهار جزيره دریاچه ارومیه از جمله کبودان، اشک و آرزو به دليل تبخير زياد آب درياچه به هم پيوسته اند.»
دور شدن ساحل فعلی درياچه از ساحل واقعی نيز سبب شده ديگر چشم اندازی از اين درياچه وجود نداشته باشد در نتيجه گردشگران کمتری به گردش بر روی درياچه تمايل نشان دهند که اين امر باعث شده قايقرانانی که از اين طريق ارتزاق می کردند دچار مشکلات جدی شوند.»
به گزارش روزنامه کارگزاران پرويز فتاح، وزير نيرو سه ماه قبل اعلام کرده بود:« مظاهر بزرگ طبيعی چون درياچه اروميه به سبب احداث غيرعلمی راه ميانگذر در آن، انباشتن سنگ در درياچه و نيز سدهای بزرگ بر زرينه رود و سمينه رود، در آستانه خشک شدن است که فجايع زيست محيطی در پی خواهد داشت.»
با اين حال تشکيل جلسات ستاد بحران درياچه اروميه نتايج عملی به دنبال نداشته و درياچه هر روز بيش از گذشته با بحران بی آبی مواجه می شود به طوريکه سطح آب درياچه در فروردين ماه سال جاری حدود ۲۰ سانتيمتر و در ارديبهشت ماه حدود ۴۳ سانتيمتر در مقايسه با مدتزمان مشابه در سال قبل دچار افت سطح شده است.
دلاور نجفی، معاون محيط طبيعی و تنوع زيستی سازمان حفاظت محيط زيست نيز با ارائه ليستی از مشکلات درياچه اروميه به خبرگزاری ايسنا، تشکيل لايه های ضخيم نمکی در کف و بستر درياچه و کاهش جمعيت و عدم زادآوری پرندگان مهم ساکن درياچه از جمله پليکان سفيد و فلامينگو و کاهش مهاجرت پرندگان به زيستگاه پارک ملی درياچه اروميه را مهم ترين آثار خشک شدن اين درياچه دانسته است.
«پروژه ملی حفاظت از تالاب های ايران»
خانم مصطفی پور در ادامه گفت و گو با رادیو فردا، «پروژه ملی حفاظت از تالاب های ايران » را عمده ترين فعاليت برای حفظ تالاب دانسته است.
دبیر شبکه سازمان های غیر دولتی زیست محیطی آذربایجان غربی همچنین تاکيد کرد:« بدون هماهنگی همه عواملی که در اين زمينه دخيل هستند امکان موفقيت بسيار کم خواهد بود از جمله به نتيجه رسيدن مذاکرات با وزارت نيرو برای گرفتن حق آب طبيعی درياچه.»
خانم مصطفی پور حفظ تالاب های اطراف درياچه اروميه، تغيير الگوی کشت واصلاح مديريت زراعی و آبياری تحت فشار را از مهم ترين اقدامات لازم برای حفظ اين درياچه می داند.
درياچه اروميه در شمال غرب ايران بين استان های آذربايجان غربی و شرقی واقع شده است. منابع تامين کننده آب اين درياچه عبارتند از جريان های سطحی رودخانه ها، جريان های آب های زير زمينی و بارش مستقيم به سطح درياچه، آب های سطحی شامل ۱۴ رودخانه دائمی، ۷ رودخانه فصلی و ۳۹ جريان سيلابی.
اين درياچه به دليل داشتن ارزش های اکولوژيک و منحصر به فرد، در سال ۱۳۴۶ بر اساس مصوبه شورای عالی حفاظت محيط زيست کشور، به عنوان منطقه حفاظت شده و در سال ۱۳۵۴ به عنوان پارک ملی شناخته شده بود.
در اين درياچه در حال حاضر ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده ، ۷ گونه دوزيست و ۲۶ گونه ماهی زيست ميکند. درياچه اروميه دارای ۱۰۲ جزيره است که همه آنها از سوی سازمان يونسکو به عنوان ذخيرهگاه طبيعی جهان به ثبت رسيده است.
