در آخرين واكنش ها و گمانه زنى ها نسبت به انتخابات دهمين دوره رياست جمهورى كه در تاريخ ۲۲ خرداد سال ۱۳۸۸ برگزار مى شود و حواشى آن در مقايسه با دوره هاى پيشين بسيار زودتر از زمان مقرر، يك سال زودتر، آغاز شده است، صف آرايى دو گروه محافظه كار و اصلاح طلب جمهورى اسلامى جدى تر شده است.
در اين ميان ورود آيت الله حسينعلى منتظرى، مرجع تقليد ناراضى در قم، به صحنه انتخابات رياست جمهورى و اظهارات او در باره رييس جمهورى آينده يكى از مهمترين رويدادهاى سياسى هفته گذشته در ارتباط با انتخابات رياست جمهورى محسوب مى شود.
«اتمام حجت با رهبری»
آیت الله منتظری که از جمله اصلی ترین نظریه پردازان ولایت فقیه در سال های پس از انقلاب به شمار می آید در دیداری که با اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، تشکل اصلاح طلب و نزدیک به محمد خاتمی، داشته است خواستار آن شد که رییس جمهور آینده در مورد اختیارات خود با رهبر جمهوری اسلامی اتمام حجت کند.
حسینعلی منتظری در این دیدار گفت: «هر كس كه به عنوان رییس جمهور انتخاب شد بايد با مقام رهبري اتمام حجت كند كه چون مردم به او مسئوليت داده اند بايد مطابق آن اختيار هم داشته باشد و بتواند كابينه خود را هماهنگ انتخاب كند تا در اجراي امور موفق باشد، نه اين كه افراد كابينه يا استاندارها و ديگر امور به او تحميل شود.»
او بدون اظهار نظر در مورد کاندیدایی خاص، اصلاح طلبان را به انتخاب نامزد واحد در انتخابات توصیه کرد و گفت: «مسئله ای كه لازم است اين است که تمام اصلاح طلبان يك كانديداي واحد داشته باشند و روی يك نفر توافق کنند.»
آقای منتظری از دخالت ولی فقیه در همه امور انتقاد کرد و گفت: «ولي فقيه بايد نظارت كند كه در قوه مقننه قانون خلاف اسلام تصويب نشود، مسئولين اجرايي خلاف اسلام كاري نكنند و قوه قضائيه خلاف اسلام قضاوتي نكند، نه اين كه در همه امور سياسي و اقتصادي و غيره دخالت مستقيم كند.»
آیت الله منتظری: هر كس كه به عنوان رییس جمهور انتخاب شد بايد با مقام رهبري اتمام حجت كند كه چون مردم به او مسئوليت داده اند بايد مطابق آن اختيار هم داشته باشد و بتواند كابينه خود را هماهنگ انتخاب كند تا در اجراي امور موفق باشد، نه اين كه افراد كابينه يا استاندارها و ديگر امور به او تحميل شود. مجاهدین انقلاب که چهر ه هایی چون محمد سلامتی، بهزاد نبوی، و محسن آرمین از رهبران آن هستند در دیدار با آیت الله منتظری اعلام کردند در انتخابات آینده ریاست جمهوری با جدیت شرکت کرده و از نامزدی محمد خاتمی حمایت می کنند.
در برزخ تصمیم گیری؟
محمد خاتمی، رییس جمهور سابق جمهوری اسلامی ایران که برخی از احزاب اصلاح طلب از جمله حزب مشارکت و مجاهدین انقلاب خواستار حضور وی به عنوان نامزد واحد و اصلی اصلاح طلبان در انتخابات آینده هستند هنوز نظر نهایی خود را برای حضور یا عدم حضور در رقابت ها اعلام نکرده است.
وی روز سه شنبه، دوم مهرماه، در دیدار با اعضای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات طرح شعار «يا يک نفر يا هيچ کس» از سوی برخی احزاب حامی خود را «خطرناک» توصیف کرد و گفت: «از دوستان بخواهيد اين شعار را ندهند، زيرا هم باعث دلخوري و افزايش گلايهها خواهد شد و هم راه هاي مختلف را مسدود ميکند.»
اشاره خاتمی به اظهارات برخی اعضای شاخص جبهه مشارکت و مجاهدین انقلاب اسلامی است که از وی به عنوان یگانه نامزد خود در انتخابات آینده نام برده و بدون اشاره به نام مهدی کروبی، گفته اند که از نامزدی دیگران حمایت نمی کنند.
خاتمی همچنین نامزدی خود در انتخابات آینده را رد نکرد و گفت: «دليل آن که تاکنون براي حضور در انتخابات اعلام آمادگي نکرده ام اين است که بررسي کنم تا چه حد مي توان بر روند تأثيرگذار بود؟»
«بی تفاوتی و بی انگیزگی» و «نگرانی از افول گرایش دینی به خصوص در جوانان» از جمله نگرانی هایی بوده است که خاتمی در این دیدار بر آن ها به عنوان مشکلات پیش روی اصلاحات در شرایط فعلی جامعه انگشت گذاشت و تاکید کرد: «دیگر نه دیدگاه چپ اسلامی و نه معیارهای غربی مانند گذشته انگیزه حرکت در جامعه ایجاد نمی کند، بلکه بیشتر جامعه ما به سوی بی تفاوتی و بی انگیزگی حرکت می کند.»
مهدی کروبی؛ ملاقات با رهبر و دیگران
مهدی کروبی دیگر گزینه ای که برخی از احزاب اصلاح طلب و مهمترین آنها، حزب اعتماد ملی از وی به عنوان نامزد خود در انتخابات آینده ریاست جمهوری نام می برند از دیدار خود با آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در روز یکشنبه هفته جاری خبر داد.
آقای کروبی شامگاه دوشنبه در دیدار با برخی از روزنامه نگاران اصلاح طلب گفته است: ملاقات «بسيار خوبي بود. اساس ملاقات براي انتخابات بود، اما مسائل ديگري هم مطرح كردم و به صورت مفصل، مقدمه‌اي در باره انتخابات براي ايشان توضيح دادم.»
کروبی «اظهار تمایل» رهبر جمهوری اسلامی به «فعالیت جدی گروه های درون حکومت در انتخابات آینده ریاست جمهوری» را یکی از نتایج ملاقات خود با آقای خامنه ای بر شمرد و گفت: «ايشان معتقد بودند انتخابات بايد جدي و رقابتي باشد و انتخابات خوبي برگزار شود.»
دبیر کل حزب اعتماد ملی همچنین گفت در روزهای اخیر با هاشمي رفسنجاني، ناطق نوری و موسوی خوئيني‌ها و همین طور محمد خاتمی دیدار کرده ا ست.
خبرگزاری مهر ضمن انتشار اظهارات آقای کروبی به نقل از او نوشته که هدفش از این دیدارها، «تشکیل مثلث سه نفره کروبی، خاتمی و هاشمی» بوده است.
کروبی در پاسخ به این که آیا اصلاح طلبان فقط یک نامزد در انتخابات خواهند داشت با تاکید بر این که «وحدت بخشنامه اي نيست» گفت: «من مطرح كردم كه احزاب (اصلاح طلب) افراد داوطلب خود را معرفي و سپس به تبليغات بپردازند و دوستان از آنها حمايت كنند، زيرا هر چه جلو برويم، هر كس مي فهمد اوضاعش چگونه است و چه چهره هايي از او حمايت مي كنند. اين پيشنهاد مورد قبول همه واقع شد و تنها يك نفر مخالف بود.»
او به طور تلویحی از موضع دو حزب اصلاح طلب مشارکت و مجاهدین انقلاب انتقاد کرد و گفت: «من از ابتدا معتقد بودم نمي توان يك نفر را مطرح كرد و گفت غير از اين فرد كس ديگري نبايد كانديدا شود، بلكه بايد جلو برويم و فضا را بررسي كنيم.»
دبیرکل حزب اعتماد ملی که در انتخابات گذشته نیز در حالی که احزاب اصلی اصلاح طلب از مصطفی معین حمایت می کردند، توانست پس از هاشمی رفسنجانی و محمود احمدی نژاد رتبه سوم را به خود اختصاص دهد. وی به خبرنگاران وعده داد که پس از ماه رمضان نظرش را در مورد کاندیداتوری اش اعلام کند.
عبدالله نوری و حسن روحانی دو روحانی دیگری هستند که دو طیف دیگر از اصلاح طلبان خواستار نامزدی آنها در انتخابات هستند.
سازمان ادوار تحکیم که به جنبش دانشجویی نزدیک است اصلی ترین حزبی است که پیشنهاد نامزدی عبدالله نوری را مطرح کرده است.
عبدالله نوری که زمانی نماینده آیت الله خمینی در سپاه بود و بعدها در دولت های هاشمی و خاتمی وزیر کشور شد به خاطر انتشار روزنامه خرداد و انتقادات تندی که در جریان دادگاه به رهبر جمهوری اسلامی وارد کرد راهی زندان شد و تنها پس از مرگ نابهنگام برادرش علیرضا نوری و پا در میانی برخی از سران جمهوری اسلامی از زندان آزاد شد.
حسن روحانی هم که احزابی چون حزب اعتدال و توسعه خواستار نامزدی اش هستند تا قبل از ریاست جمهوری احمدی نژاد از جمله افراد نزدیک به محافظه کاران شمرده می شد، و علاوه بر نیابت رییس مجلس پنجم، سال ها دبیری شورای عالی امنیت ملی و ریاست هیئت مذاکره کننده جمهوری اسلامی در پرونده هسته ای را بر عهده داشت.
در سه سال اخیر حملات تند احمدی نژاد و نزدیکانش به حسن روحانی و انتقادات تند او به سیاست های دولت نهم، به روحانی چهره ای میانه رو و نزدیک به اصلاح طلبان داده است.
اصولگرایان؛ فعالیت پنهانی، اختلافات آشکار
از سوی دیگر محافظه کاران که در حال حاضر طیف های مختلف آنان دولت، مجلس و قوه قضائیه را در دست دارند با مشکل تعیین نامزد واحد در انتخابات آینده مواجه شده اند.
محمدرضا باهنر: اصولگرایان نمی توانند به وحدت صد درصدی برسند، چرا که احمدی نژاد علاوه بر طرفداران جدی در بین اصولگرایان مخالفان جدی هم دارد. چهره هایی چون محمد باقر قالیباف، محسن رضایی، علی لاریجانی، غلامعلی حداد عادل و احمد توکلی که از آنها به عنوان رقبای درون جناحی احمدی نژاد در انتخابات یاد می شود هیچ یک به صراحت نامزدی خود در انتخابات آینده ریاست جمهوری را اعلام نکرده اند. فعالیت های اغلب آنها در قالب چانه زنی درون جناحی همراه با پنهانکاری ادامه دارد.
با این حال محمود احمدی نژاد اخیرا در یک کنفرانس خبری در پاسخ به پرسشی درباره ائتلاف جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی، از تشکل های اصولگرا، با برخی احزاب اصلاح طلب علیه خود گفت: «من هم اين را شنيدم كه برخي گروه‌هاي به ظاهر متضاد با هم كنار آمده اند.»
او همچنین متحدان سابق خود را متهم کرد که «تلاش مي‌كنند علما را در مقابل دولت قرار دهند و از جايگاه علما سوء استفاده كنند.»
احمدی نژاد هدف متحدان سابق خود را «تخریب دولت» توصیف کرد و گفت: «مي‌خواهند شرايط را تخريب كنند تا دولت كارها را جلو نبرد كه البته بعد از ماه مبارك رمضان اين حملات تشديد خواهد شد، اما تاثيري در خواست دولت نخواهد داشت.»
این اظهارات، واکنش لطف الله فروزنده، قائم مقام جمعیت ایثارگران را برانگیخت که گفت: «اين را يك تهمت مي‌دانيم و به شدت تكذيب مي‌كنيم.»
در همین حال محمد رضا باهنر، از اعضای جامعه مهندسین و از روسای جبهه شورای هماهنگی اصولگرایان که گروه هایی چون موتلفه اسلامی، جامعه روحانیت و برخی دیگر از گروه های راست سنتی را نمایندگی می کند، روز سه شنبه به خبرگزاری مهر گفت: «کاندیداتوری احمدی نژاد طرفداران و مخالفان جدی دارد.»
او با اشاره به این که اصولگرایان باید برای رسیدن به وحدت تلاش کنند اعلام کرد: «اصولگرایان نمی توانند به وحدت صد درصدی برسند، چرا که احمدی نژاد علاوه بر طرفداران جدی در بین اصولگرایان مخالفان جدی هم دارد.»
باهنر یکی از دلایل مخالفت با نامزدی محمود احمدی نژاد به نمایندگی از اصولگرایان را «شکست دولت در کنترل تورم و گرانی» دانست.
باهنر در عین حال از اختلاف نظر خود با ناطق نوری در مورد تشکیل دولت وحدت ملی برای جبران بحران های ایجاد شده از سوی دولت احمدی نژاد خبر داد و گفت: «ما همیشه از رهنمونهای جامعه روحانیت مبارز استفاده کرده ایم، ولی در مورد صحبتهای جناب آقای ناطق نوری در مورد دولت وحدت ملی باید بگویم که اینها حرف و حدیث است و با نظر ایشان در این مورد موافق نیستیم.»
این عضو ارشد شورای هماهنگی اصولگرایان پیش بینی نتیجه انتخابات آینده را سخت دانست و گفت: «ما باید به مردم بگوئیم کماکان به حاکمیت جریان اصولگرایی رای دهند. اگر اصلاح طلبان به صورت جدی جلو بیایند باید فکر دیگری بکنیم.»
