سینماهای ترکیه فيلمی مستند در مورد زندگی مصطفی کمال آتاتورک، بنيانگذار نظام سکولار آن کشور، را به نمایش گذاشتهاند که در عین پربیننده بودن با انتقاداتی همراه شده است.
اين فيلم مستند که «مصطفی» نام دارد نخستین مستندی است که بر «زندگی خصوصی» آتاتورک متمرکز شده و از اين زاويه به بنیادگذار ترکیه نوین نگريسته است.
به نوشته روزنامه گاردين، از آتاتورک با عنوان «يکی از موفقترين طراحان مدرنسازی جامعه در قرن بيستم» یاد میشود اما نحوه ترسیم زندگی و عملکرد او در اين فيلم با انتقاداتی روبه رو شده است.
گاردين مینويسد: فيلم «مصطفی»، که نام خود را از نام کوچک آتاتورک برگرفته است، اگرچه خط قرمزها را در مورد آتاتورک رعایت میکند اما او را مردی بشدت شهوتران، میخواره و در نهايت فردی غمگين تصویر میکند که نسبت به کشوری که خودش ساخته بود، به طور فزايندهای احساس بیعلاقگی میکرد.
جان دوندار، کارگردان فيلم مصطفی، میگويد: «میخواستم کمال آتاتورک را در فضايی صميمانه و تاثيرگذارتر نشان دهم.»
اين فيلم تنها طی پنج روز اول اکران خود نزدیک به نیم میلیون تماشاگر داشته و در عین انتقاداتی که به آن وارد شده، استقبال گستردهای از آن صورت گرفته است.
اسرافيل کومباسار، نويسنده روزنامه بشدت ملیگرای «ينی جاغ» به گاردین گفته است: «آتاتورک چهره شاخصی به مردم ترکيه در تاريخ جهان بخشید؛ اما اين فيلم او را میخواره و شهوتران نشان میدهد. آيا شما چنين تصويری از چرچيل را میپذيريد؟»
به نوشته گاردین، شماری از سکولارهای تندرو ترکيه پا از اين فراتر گذاشته و فيلم را قسمتی از برنامهریزی برای تضعيف ارتش ترکيه و حذف کمالیستها و سکولارها از آن میدانند و بر این باورند که غرب از این برنامه پشتيبانی میکند و اسلامگرایان نیز بدان سو میروند.
یيت بولوت، از روزنامه سکولار «وطن»، به گاردین میگويد: «آمریکا با سربازان ما مانند مجرمين در عراق رفتار میکند.(اشاره او به اقدام نیروهای نظامی آمریکا در بازداشت سربازان ترکیه در سال ۲۰۰۳ است که در روابط ميان دو کشور تنش ایجاد کرد] اين فيلم نيز بخشی از همان سياست است.»
مقاله بولوت، که در شماره روز جمعه وطن منتشر شده، با اين جملات آغاز میشود: «اين مستند را نگاه نکنيد! ديگران را هم از ديدين آن بازبداريد! نگذاريد آتاتورک در ذهن کودکانتان تحقير شود.»
نمایش فیلم قبلی جان دوندر، کارگردان مستند مصطفی، در سال ۱۹۹۳ با استقبالی گسترده روبهرو شده بود و کودکان دانشآموز را به دیدن آن میبردهاند.
همچنین روز پنجشنبه دو پزشک هم اعلام کردند به دلیل نمایش دو صحنه از سیگار کشیدن آتاتورک در این فیلم، قصد دارند از سازنده مستند مصطفی شکايت کنند. اورهان کورال، يکی از این دو پزشک، میگوید: «آتاتورک الگوی ملی است. گفتن اين که او سه پاکت و نيم سيگار در روز میکشيد، به تصوير او لطمه میزند و کاری غيرقانونی به شمار میرود.»
پرداختن به شخصیت فردی کمال آتاتورک در ترکیه گاه با مشکلاتی روبهرو میشود. دو سال پیش ايپک چاییشلر به خاطر نوشتن زندگینامه آتاتورک به پرداخت جريمه محکوم شد. او میگويد: «اين جرم است که نگذاريم مردم بفهمند آتاتورک چگونه احساس خود را بیان میکرد». کالیزلر همچنین میافزاید: «عشق ورزيدن اگر با فهميدن همراه نباشد کار احمقانهای است.»
مصطفی کمال آتاتورک، بنيانگذار نظام حکومتی سکولار (غیرمذهبی) ترکيه در سال ۱۹۳۸ درگذشت.
آتاتورک در حاشيه متن آخرين سخنرانی خود با دست خطی لرزان نوشته بود: «مرا به ياد آوريد »