اولین جلسه دادگاه در حدود صد تن از بازداشتی‌های اخیر در ایران، از جمله چند تن از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب، روز شنبه در دادگستری تهران برگزار شد و برخی از متهمان اعترافاتی را بیان کردند که در خبرگزاری فارس منتشر و سیمای جمهوری اسلامی نیز پخش شده است.
روند دادرسی، کیفر خواست قرائت شده و اعترافات دو تن از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب، واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است.
شیرین عبادی حقوقدان، فعال حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل که هم اکنون در هلند است، در همین زمینه به پرسش‌های رادیو فردا پاسخ داده است.
رادیو فردا: خانم عبادی، آیا روند این محاکمه قانونی بوده است؟
شیرین عبادی: اين محاکمه‌ای است بر خلاف ضوابط مندرج در قانون آيين دادرسی کيفری. اين محاکمه نيست بلکه تئاتر اجرای عدالت است و هدف اين است که به مردم بقبولانند اين انتخابات درست بوده است.
از همه جالب‌تر، پس از اين که تعدادی از افراد تحت شرايط نامشخص اعترافاتی را به نادرستی بيان می‌کنند، وکلايی که در دادگاه حضور دارند می‌گويند چون موکلان ما اعتراف کرده‌اند، ما حرفی نمی‌زنيم.
اعتراض من به وکلا اين است که چرا عنوان نمی‌کنند برای اولين بار موکلان خود را در دادگاه ديده‌اند؟ چرا عنوان نمی‌کنند هنگام تحقيق از متهم حضور نداشتند در صورتی که بايد حاضر بودند؟
نقش وکيل در اينجا بسيار مهم است و من از همکاران خود استدعا می‌کنم به وظيفه خطير خود عمل کنند. وظيفه خطير وکيل نظارت بر اجرای صحيح قانون است و درست نيست وکلا در دادگاه ساکت بنشينند و بگويند موکلان اعتراف کرده‌اند، پس ديگر ما حرفی نداريم.
از نظر حقوقی متن اين کيفرخواست را چگونه ارزيابی می‌کنيد؟
اين کيفرخواست شبيه مقالات يکی از روزنامه‌هايی است که با بودجه دولت اداره می‌شود. اين روزنامه هميشه اين گونه مطالب را می‌نويسد و به نظر می‌رسد متن کيفرخواست حتی قبل از انتخابات تنظيم شده است.
اين کيفرخواست بر مبنای اظهارات جاسوسی است که حتی اسم او را در کيفرخواست عنوان نکرده‌اند. البته حدس می‌زنيم اين شخص کيست و چه مأموريتی داشته و۹ ماه است که طبق اعلام حکومت دستگير شده است.
اگر راست می‌گويند اين شخص را بياورند و در دادگاه معرفی کنند. اگر معلوم شود همان کسی است که ما حدس می‌زنيم، آن وقت جواب من به دادگاه اين است خودتان اعلام کرده بوديد که ۹ ماه قبل اين آدم را بازداشت کرده‌ايد و حرف‌هايی که اکنون از دهان او گفته می‌شود مربوط به انتخابات نيست.
اگر هم مدعی هستيد اين فرد طی اين مدت آزاد بوده و مثلاً يک هفته قبل از انتخابات در جريان بوده و صحبت می‌کرده، آن وقت سؤال اين است که چرا ۹ ماه قبل گفته‌ايد او را دستگير کرده‌ايم و دارد اعتراف می‌کند؟ اين ابهامات جای سؤال دارد.
کيفرخواست بايد مشخص و دقيق باشد. اگر می‌گويند فردی شهادت داده که می‌خواستند کودتای مخملی بکنند، بايد معلوم شود اين شخص کيست و در دادگاه درحضور همه حرف‌های خود را تکرار کند وگرنه اينکه ما جاسوسی را گرفته‌ايم و اسمش را نخواهيم گفت، به روند دادرسی لطمه می‌زند.
مسئله ديگر اينکه هيچ يک از متهمان حق دسترسی به وکيل نداشته‌اند و طبق ضوابط قانون آيين دادرسی کيفری داشتن وکيل حق آنها بوده است. وکلا برای اولين بار در دادگاه با موکلان خود روبه‌رو شده‌اند و تازه برخی از وکلا را هم به دادگاه راه نداده‌اند و فقط سه يا چهار وکيل در دادرسی حضور داشتند. صحبت سر اين است که چرا فقط اين چند نفر حضور داشتند و نقش آنها در دفاع از متهمان چه بوده است.
ديگر اين که بازداشت‌شدگان کاملاً ايزوله بودند تا آنها را از وقايع بيرون از زندان بی‌اطلاع نگهدارند. حتی اخبار کذب به آنها می‌دادند تا شکسته شوند. به عنوان مثال ديده شده در زندان روزنامه‌هايی با عناوين جعلی چاپ می‌کنند و وقتی زندانی روزنامه را می‌بيند فکر می‌کند مثلا فلان شخص را ترور کرده‌اند يا فلان اقدام صورت گرفته و به اين ترتيب شخصيت او خرد می‌شود و بر حسب درخواست بازجو حاضر می‌شود هر کاری انجام دهد.
بسياری از اين مسايل قبلاً اتفاق افتاده و موکلان برای ما تعريف کرده‌اند.
خانم عبادی، اين اعترافات از نظر قانونی قابل استناد است؟
اين اعترافات از نظر قانونی به هيچ عنوان قابل استناد نيست و اميدوارم دادگاه به اين نمايش و تئاتر ترتيب اثر ندهد.
مجازات احتمالی اين افراد که کيفرخواست آنها قرائت شد چه خواهد بود؟
اين افراد نبايد مجازات شوند و غير از حکم تبرئه هيچ حکم ديگری عادلانه نيست. به جای اين که اينها را مجازات کنند، افرادی که برخلاف قانون حکم دستگيری و تيراندازی داده‌اند بايد مجازات شوند.
روند دادرسی، کیفر خواست قرائت شده و اعترافات دو تن از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب، واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است.
شیرین عبادی حقوقدان، فعال حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل که هم اکنون در هلند است، در همین زمینه به پرسش‌های رادیو فردا پاسخ داده است.
رادیو فردا: خانم عبادی، آیا روند این محاکمه قانونی بوده است؟
شیرین عبادی: اين محاکمه‌ای است بر خلاف ضوابط مندرج در قانون آيين دادرسی کيفری. اين محاکمه نيست بلکه تئاتر اجرای عدالت است و هدف اين است که به مردم بقبولانند اين انتخابات درست بوده است.
از همه جالب‌تر، پس از اين که تعدادی از افراد تحت شرايط نامشخص اعترافاتی را به نادرستی بيان می‌کنند، وکلايی که در دادگاه حضور دارند می‌گويند چون موکلان ما اعتراف کرده‌اند، ما حرفی نمی‌زنيم.
اعتراض من به وکلا اين است که چرا عنوان نمی‌کنند برای اولين بار موکلان خود را در دادگاه ديده‌اند؟ چرا عنوان نمی‌کنند هنگام تحقيق از متهم حضور نداشتند در صورتی که بايد حاضر بودند؟
نقش وکيل در اينجا بسيار مهم است و من از همکاران خود استدعا می‌کنم به وظيفه خطير خود عمل کنند. وظيفه خطير وکيل نظارت بر اجرای صحيح قانون است و درست نيست وکلا در دادگاه ساکت بنشينند و بگويند موکلان اعتراف کرده‌اند، پس ديگر ما حرفی نداريم.
از نظر حقوقی متن اين کيفرخواست را چگونه ارزيابی می‌کنيد؟
اين کيفرخواست شبيه مقالات يکی از روزنامه‌هايی است که با بودجه دولت اداره می‌شود. اين روزنامه هميشه اين گونه مطالب را می‌نويسد و به نظر می‌رسد متن کيفرخواست حتی قبل از انتخابات تنظيم شده است.
اين کيفرخواست بر مبنای اظهارات جاسوسی است که حتی اسم او را در کيفرخواست عنوان نکرده‌اند. البته حدس می‌زنيم اين شخص کيست و چه مأموريتی داشته و۹ ماه است که طبق اعلام حکومت دستگير شده است.
اگر راست می‌گويند اين شخص را بياورند و در دادگاه معرفی کنند. اگر معلوم شود همان کسی است که ما حدس می‌زنيم، آن وقت جواب من به دادگاه اين است خودتان اعلام کرده بوديد که ۹ ماه قبل اين آدم را بازداشت کرده‌ايد و حرف‌هايی که اکنون از دهان او گفته می‌شود مربوط به انتخابات نيست.
اگر هم مدعی هستيد اين فرد طی اين مدت آزاد بوده و مثلاً يک هفته قبل از انتخابات در جريان بوده و صحبت می‌کرده، آن وقت سؤال اين است که چرا ۹ ماه قبل گفته‌ايد او را دستگير کرده‌ايم و دارد اعتراف می‌کند؟ اين ابهامات جای سؤال دارد.
کيفرخواست بايد مشخص و دقيق باشد. اگر می‌گويند فردی شهادت داده که می‌خواستند کودتای مخملی بکنند، بايد معلوم شود اين شخص کيست و در دادگاه درحضور همه حرف‌های خود را تکرار کند وگرنه اينکه ما جاسوسی را گرفته‌ايم و اسمش را نخواهيم گفت، به روند دادرسی لطمه می‌زند.
مسئله ديگر اينکه هيچ يک از متهمان حق دسترسی به وکيل نداشته‌اند و طبق ضوابط قانون آيين دادرسی کيفری داشتن وکيل حق آنها بوده است. وکلا برای اولين بار در دادگاه با موکلان خود روبه‌رو شده‌اند و تازه برخی از وکلا را هم به دادگاه راه نداده‌اند و فقط سه يا چهار وکيل در دادرسی حضور داشتند. صحبت سر اين است که چرا فقط اين چند نفر حضور داشتند و نقش آنها در دفاع از متهمان چه بوده است.
ديگر اين که بازداشت‌شدگان کاملاً ايزوله بودند تا آنها را از وقايع بيرون از زندان بی‌اطلاع نگهدارند. حتی اخبار کذب به آنها می‌دادند تا شکسته شوند. به عنوان مثال ديده شده در زندان روزنامه‌هايی با عناوين جعلی چاپ می‌کنند و وقتی زندانی روزنامه را می‌بيند فکر می‌کند مثلا فلان شخص را ترور کرده‌اند يا فلان اقدام صورت گرفته و به اين ترتيب شخصيت او خرد می‌شود و بر حسب درخواست بازجو حاضر می‌شود هر کاری انجام دهد.
بسياری از اين مسايل قبلاً اتفاق افتاده و موکلان برای ما تعريف کرده‌اند.
خانم عبادی، اين اعترافات از نظر قانونی قابل استناد است؟
اين اعترافات از نظر قانونی به هيچ عنوان قابل استناد نيست و اميدوارم دادگاه به اين نمايش و تئاتر ترتيب اثر ندهد.
مجازات احتمالی اين افراد که کيفرخواست آنها قرائت شد چه خواهد بود؟
اين افراد نبايد مجازات شوند و غير از حکم تبرئه هيچ حکم ديگری عادلانه نيست. به جای اين که اينها را مجازات کنند، افرادی که برخلاف قانون حکم دستگيری و تيراندازی داده‌اند بايد مجازات شوند.
