پس از شروع اعتراض‌های میلیونی و به ویژه پس از رویدادهای انتخابات ریاست جمهوری و کشته شدن دهها نفر از معترضان، موسیقیدانان ایرانی و غیر ایرانی دهها قطعه موسیقی با محوریت ایده‌ها و مسائل و رنج‌های مردم تولید کردند.
آثار موسیقی عرضه شده در چند ماهه اخیر جنبش سبز نمایانگر حیات و پویایی جنبش و نازایی و ورشکستگی هنری حکومت ولایت فقیه است. حکومت علی رغم در اختیار داشتن صدها میلیارد تومان بودجه و نهادها و استودیو ها از عرضه حتی یک اثر موسیقیایی برای انتشار ایده‌هایش عاجز بوده است. اما سبزها علیرغم عدم دسترسی به هر گونه امکانات، دنیایی رنگارنگ از مضامین موسیقیایی در گونه‌های مختلف خلق کرده اند.
گروه‌های ناشناس
در ایران گروه‌هایی که نمی‌خواستند شناخته شوند با نمایش دستان خود و زدن ماسک ندا آقا سلطان به اجرای ترانه‌ای در مورد ندا با عنوان «ندای صلح و آزادی» پرداختند. دو قطعه «رای من کو» و «سبز شد» توسط گروه‌های ناشناس توسط سایت موج سبز آزادی عرضه شد. قطعه «سبز شد» دارای لحن و اشعاری حماسی در بزرگداشت آزادی و شجاعت ایرانیان در پیگیری حقوق خود است.
«رای من کو» در قالب دکلمه و دارای لحنی مطالبه‌گر است. گروه کر در این سرود از حکومت می‌خواهد که رای افراد را پس بدهد. ترانه «گرگ‌ها خوب بدانند» با شعری از زهرا رهنورد نیز ظاهرا در داخل کشور تولید شده و قساوت حاکمان در سرکوب معترضان و استقامت و پایداری مردم را گزارش می‌کند.
موج اعتراضی نو
در اروپا خوانندگان نسل تازه و رپ مثل شاهین نجفی آثار بدیعی با مضمون جنبش سبز تولید کردند. «وقتی خدا خوابه» روایتی است از شاهین نجفی در مورد کشته‌شدگان و تجاور شدگان جنبش سبز. گروه کیوسک در کانادا به اجرای کاری تازه در این مورد پرداخت (عصر یخبندان).
کاری دیگر از کیوسک با عنوان «تقصیر من بود» که چند سال پیش ساخته شده، محاکمه زندانیان و اعترافات اجباری را به نقد می‌کشد. آرش سبحانی در اثری با عنوان «ائتلاف پارک ژوراسیک»پیش از راهپیمایی ۱۳ آبان ۱۳۸۸ دوباره با جنبش سبز اعلام همبستگی می‌کند. شاهین نجفی، آرش سبحانی و محسن نامجو که در سه سبک متفاوت موسیقی رپ، راک و سنتی کار می‌کنند با درک درستی از سیاست و فرهنگ معاصر ایران به ظریف‌ترین وجه به انتقاد از وضعیت سیاسی امروز در ایران پرداخته‌اند.
موسیقی مشهور به لوس آنجلسی
خوانندگان و موسیقیدانان مقیم آمریکا نیز در این مورد کارهایی ماندگار انجام دادند که قابل توجه‌ترین آنها کارهای سیاوش قمیشی مثل «طاقت بیار رفیق» بودند.
«برای همه نداهای ایران» از فرامرز اصلانی در شرایطی که اخبار قتل ندا آقا سلطان در راس خبرهای بین‌المللی قرار داشت منتشر شد. داریوش نیز دو اثر تازه با عناوین «انسان» (با شعر معینی کرمانشاهی) و «نترسون» عرضه کرد. اولی شرایط تراژیک انسان ایرانی و صبر و استقامت ایرانی را بیان می‌کند و دومی سیاست ارعاب حکومت را هدف قرار می دهد. «من هنوز ایرانم» با صدای گوگوش و موسیقی فرید زولاند ازدیگر ترانه‌هایی بود که در جریان جنبش سبز متشر شد. ویدئوی این ترانه نیز به کارگردانی سیروس کردونی در یوتیوب قرار گرفت.
دو زبانه‌ها
کارهای دو زبانه و مشترک گروه آبجیز (بیا)، «شکوه آزادی با ماست» از جانی بی و علی اسکندريان، ترانه اندی و جان بان جووی با عنوان «با من باش» (با یک میلیون مشاهده کننده تا زمان نوشتن این مقاله در یوتیوب).
کار جون بائز با عنوان«ما پیروز می شیم» (همان کار کلاسیک و قدیمی وی اما به زبان فارسی)، و کار مشترک ممز تیلور، داریوش، ستار، کامیار، و مرتضی با عنوان «اتحاد برای ندا» و استفاده از رنگ سبز و گرافیک فارسی در کنسرت‌های مدونا و یو ۲ فضای بین‌المللی مناسبی برای جنبش سبز ایجاد کردند.
یک رپ سه زبانه نیز با عنوان «دیگر نمی‌توانم نفس بکشم (ندا)» به زبان‌های آلمانی، فارسی و انگلیسی از بروز، تیتاش و جاز عرضه شد.
ترانه سکوت با اجرای مهسا وحدت و سام مککین از تنهایی اسارت و میل به آزادی سخن می‌گوید. دو غیر ایرانی نیز آهنگ «یار دبستانی من» را با گیتار و فلوت اجرا کردند. بر گیتار خانم نوازنده نوار سبزی بسته شده بود.
موسیقی اعتراضی سنتی
در موسیقی کلاسیک ایرانی تصنیف «زبان آتش» یا «تفنگت را زمین بگذار» با آواز شجریان و شعر فریدون مشیری اثری به یاد ماندنی است که گفتمان ضد خشونت و تکثر گرایی را به روشنی بیان می‌کند. این تصنیف در دستگاه دشتی حال و هوای جامعه را در روزهای پس از کشتار و حزن و اندوه مردم را در تیر و مرداد ۱۳۸۸ منعکس می‌کند و تا سال‌ها مردم هرگاه آن را بشنوند آن حال و هوا و همراهی شجریان با جنبش سبز را به یاد خواهند آورد. این جمله شجریان که «من برای خس و خاشاک می‌خوانم» هرگز از حافظه تاریخی مردم ایران پاک نخواهد شد.
تصنیف«شادی آزادی» با آواز شجریان و شعری از هوشنگ ابتهاج به بیان دریچه‌های امید و پنجره‌های سبز آزادی در جنبش می‌پردازد. اگر زبان و لحن «زبان آتش» مرثیه‌وار و دلخون‌ساز است، «شادی آزادی» روحیه‌دهنده و امید زاست. از شهرام ناظری نیز تصنیفی با نام «خس و خاشاک» در تیرماه ۱۳۸۸منتشر شد که مشخص نیست در چه زمانی تولید شده است و تنها وجه ارتباط آن با جنبش عبارت خس و خار در بیت آخر شعر آن بود.
تصنیف «سرو آزاد» با آواز و تکنوازی سه تار سپیده رئیس سادات و شعر هوشنگ ابتهاج و ساخته پرويز مشکاتيان نیز مرثیه‌ای بود برای اوضاع تراژیک جامعه ایران و نیز مرگ زود هنگام سازنده آن.
در قالب تصنیف و موسیقی ایرانی کارهای دیگر و در خور توجهی تولید شدند. یکی از آنها تصنیف «آریایی نژاد» با صدای شکیلا و شهریار بود که شعر آن بر عظمت فرهنگ ایران و ارزش‌های ایرانی و میهن‌پرستی تاکید می کند. ویدئو کلیپ این اثر نیز کاری حرفه‌ای ساخته بهنام شکری است. کار دیگر شکیلا با عنوان ندای مردم ایران با اجرای گروه دستان همراه با ویدیو کلیپی اثر علیرضا توانگر نیز به حوادث و رخدادهای جنبش سبز می پردازد.
موسیقی حماسی
«آزادی، آوای سرزمين من، ايران» با آواز شقايق كمالی، شعر م. سحر و موسيقی سياوش بيضايی اثری حماسی با بهره‌گیری از ملودی کردی است که نوید آزادی می‌دهد. در ویدئو کلیپ این اثر سعی شده است نمادهایی از جنبش سبز مثل رنگ سبز برای عنوان ترانه عرضه شود.
تصنيف «موج خون» با صدای حسن شرقی و هاله سيفی زاده، شعر فريدون مشيری و آهنگ و تنظيم رهام سبحانی (گروه بيداد) در مايه بيات اصفهان اثری هشدار دهنده به نظام سرکوب است تا کشتار را متوقف سازد. این اثر بر خلاف مقررات حکومتی از صدای زن نیز به طور مستقل برخوردار است.
ژانر موسیقی انقلابی در این دوران دوباره پس از سه دهه به میدان می‌آید. این موسیقی حال و هوایی حماسی یا اجرایی حماسی دارد و در بخش‌هایی اجرای جمعی دارد. آواز در این کارها بر موسیقی غلبه دارد. اجراهای تازه از سرودهای «سر اومد زمستون»، «خبر اومد زمستون داره می‌ره» و «زدی شعله در چمن» از این قبیل هستند که در یوتیوب با عکس‌های تظاهرات عرضه شدند.
موسیقی نوستالژیک
ژانر موسیقی نوستالژیک در این میان فراموش نشده است. روایت سبز از «علی کوچولو» یکی از بهترین نمونه‌ها در ارجاع نسل امروز به دنیای کودکی و مقایسه آن دنیای خیالی با وضعیت امروز جوانان ایرانی است. عمومی شکایات نسل امروز از جهان پیرامونش در شعر زیبای این آهنگ منعکس شده است.پدر علی که در دهه شصت جبهه بود امروز زندان است و علی به دانشجوی ستاره‌داری تبدیل شده است. پایان کار علی تیر خوردن در خیابان و دفن شدن در یک گور جعلی است. آمدن قطعه کوچکی از موسیقی«سر اومد زمستون» در پایان آهنگ که امید آمدن بهار را نوید می دهد از زیباترین وجوه این اثر هنری است.
ویدیو کلیپ‌ها
تعداد ویدیو کلیپ‌های گذاشته شده در یو تیوب بیشمار است. عموم آثار موسیی انقلابی دهه پنجاه با تصاویر تازه در سایت‌های اینترنتی عرضه شده‌اند. این ویدیو کلیپ‌ها در میان آثار موسیقیایی جنبش سبز پر طرفدار بوده‌اند. یکی از نمونه‌های تازه این نوع کار هنری «بیابان» محسن نامجو بود که به جانباختگان جنبش تقدیم شد. این اثر شعر شاملو را در بافت و سیاق یاس و امیدهای جنبش عرضه کرد.
آثار موسیقی عرضه شده در چند ماهه اخیر جنبش سبز نمایانگر حیات و پویایی جنبش و نازایی و ورشکستگی هنری حکومت ولایت فقیه است. حکومت علی رغم در اختیار داشتن صدها میلیارد تومان بودجه و نهادها و استودیو ها از عرضه حتی یک اثر موسیقیایی برای انتشار ایده‌هایش عاجز بوده است. اما سبزها علیرغم عدم دسترسی به هر گونه امکانات، دنیایی رنگارنگ از مضامین موسیقیایی در گونه‌های مختلف خلق کرده اند.
گروه‌های ناشناس
در ایران گروه‌هایی که نمی‌خواستند شناخته شوند با نمایش دستان خود و زدن ماسک ندا آقا سلطان به اجرای ترانه‌ای در مورد ندا با عنوان «ندای صلح و آزادی» پرداختند. دو قطعه «رای من کو» و «سبز شد» توسط گروه‌های ناشناس توسط سایت موج سبز آزادی عرضه شد. قطعه «سبز شد» دارای لحن و اشعاری حماسی در بزرگداشت آزادی و شجاعت ایرانیان در پیگیری حقوق خود است.
«رای من کو» در قالب دکلمه و دارای لحنی مطالبه‌گر است. گروه کر در این سرود از حکومت می‌خواهد که رای افراد را پس بدهد. ترانه «گرگ‌ها خوب بدانند» با شعری از زهرا رهنورد نیز ظاهرا در داخل کشور تولید شده و قساوت حاکمان در سرکوب معترضان و استقامت و پایداری مردم را گزارش می‌کند.
موج اعتراضی نو
در اروپا خوانندگان نسل تازه و رپ مثل شاهین نجفی آثار بدیعی با مضمون جنبش سبز تولید کردند. «وقتی خدا خوابه» روایتی است از شاهین نجفی در مورد کشته‌شدگان و تجاور شدگان جنبش سبز. گروه کیوسک در کانادا به اجرای کاری تازه در این مورد پرداخت (عصر یخبندان).
بیشتر بخوانید:
انیمیشن «مردم سبز ایران»، از گاندی تا جنبش سبز
سبزی جنبش سبز به آثار هنرمندان جهان رسید
انیمیشن «مردم سبز ایران»، از گاندی تا جنبش سبز
سبزی جنبش سبز به آثار هنرمندان جهان رسید
موسیقی مشهور به لوس آنجلسی
خوانندگان و موسیقیدانان مقیم آمریکا نیز در این مورد کارهایی ماندگار انجام دادند که قابل توجه‌ترین آنها کارهای سیاوش قمیشی مثل «طاقت بیار رفیق» بودند.
«برای همه نداهای ایران» از فرامرز اصلانی در شرایطی که اخبار قتل ندا آقا سلطان در راس خبرهای بین‌المللی قرار داشت منتشر شد. داریوش نیز دو اثر تازه با عناوین «انسان» (با شعر معینی کرمانشاهی) و «نترسون» عرضه کرد. اولی شرایط تراژیک انسان ایرانی و صبر و استقامت ایرانی را بیان می‌کند و دومی سیاست ارعاب حکومت را هدف قرار می دهد. «من هنوز ایرانم» با صدای گوگوش و موسیقی فرید زولاند ازدیگر ترانه‌هایی بود که در جریان جنبش سبز متشر شد. ویدئوی این ترانه نیز به کارگردانی سیروس کردونی در یوتیوب قرار گرفت.
دو زبانه‌ها
کارهای دو زبانه و مشترک گروه آبجیز (بیا)، «شکوه آزادی با ماست» از جانی بی و علی اسکندريان، ترانه اندی و جان بان جووی با عنوان «با من باش» (با یک میلیون مشاهده کننده تا زمان نوشتن این مقاله در یوتیوب).
کار جون بائز با عنوان«ما پیروز می شیم» (همان کار کلاسیک و قدیمی وی اما به زبان فارسی)، و کار مشترک ممز تیلور، داریوش، ستار، کامیار، و مرتضی با عنوان «اتحاد برای ندا» و استفاده از رنگ سبز و گرافیک فارسی در کنسرت‌های مدونا و یو ۲ فضای بین‌المللی مناسبی برای جنبش سبز ایجاد کردند.
یک رپ سه زبانه نیز با عنوان «دیگر نمی‌توانم نفس بکشم (ندا)» به زبان‌های آلمانی، فارسی و انگلیسی از بروز، تیتاش و جاز عرضه شد.
ترانه سکوت با اجرای مهسا وحدت و سام مککین از تنهایی اسارت و میل به آزادی سخن می‌گوید. دو غیر ایرانی نیز آهنگ «یار دبستانی من» را با گیتار و فلوت اجرا کردند. بر گیتار خانم نوازنده نوار سبزی بسته شده بود.
موسیقی اعتراضی سنتی
در موسیقی کلاسیک ایرانی تصنیف «زبان آتش» یا «تفنگت را زمین بگذار» با آواز شجریان و شعر فریدون مشیری اثری به یاد ماندنی است که گفتمان ضد خشونت و تکثر گرایی را به روشنی بیان می‌کند. این تصنیف در دستگاه دشتی حال و هوای جامعه را در روزهای پس از کشتار و حزن و اندوه مردم را در تیر و مرداد ۱۳۸۸ منعکس می‌کند و تا سال‌ها مردم هرگاه آن را بشنوند آن حال و هوا و همراهی شجریان با جنبش سبز را به یاد خواهند آورد. این جمله شجریان که «من برای خس و خاشاک می‌خوانم» هرگز از حافظه تاریخی مردم ایران پاک نخواهد شد.
تصنیف«شادی آزادی» با آواز شجریان و شعری از هوشنگ ابتهاج به بیان دریچه‌های امید و پنجره‌های سبز آزادی در جنبش می‌پردازد. اگر زبان و لحن «زبان آتش» مرثیه‌وار و دلخون‌ساز است، «شادی آزادی» روحیه‌دهنده و امید زاست. از شهرام ناظری نیز تصنیفی با نام «خس و خاشاک» در تیرماه ۱۳۸۸منتشر شد که مشخص نیست در چه زمانی تولید شده است و تنها وجه ارتباط آن با جنبش عبارت خس و خار در بیت آخر شعر آن بود.
تصنیف «سرو آزاد» با آواز و تکنوازی سه تار سپیده رئیس سادات و شعر هوشنگ ابتهاج و ساخته پرويز مشکاتيان نیز مرثیه‌ای بود برای اوضاع تراژیک جامعه ایران و نیز مرگ زود هنگام سازنده آن.
در قالب تصنیف و موسیقی ایرانی کارهای دیگر و در خور توجهی تولید شدند. یکی از آنها تصنیف «آریایی نژاد» با صدای شکیلا و شهریار بود که شعر آن بر عظمت فرهنگ ایران و ارزش‌های ایرانی و میهن‌پرستی تاکید می کند. ویدئو کلیپ این اثر نیز کاری حرفه‌ای ساخته بهنام شکری است. کار دیگر شکیلا با عنوان ندای مردم ایران با اجرای گروه دستان همراه با ویدیو کلیپی اثر علیرضا توانگر نیز به حوادث و رخدادهای جنبش سبز می پردازد.
موسیقی حماسی
«آزادی، آوای سرزمين من، ايران» با آواز شقايق كمالی، شعر م. سحر و موسيقی سياوش بيضايی اثری حماسی با بهره‌گیری از ملودی کردی است که نوید آزادی می‌دهد. در ویدئو کلیپ این اثر سعی شده است نمادهایی از جنبش سبز مثل رنگ سبز برای عنوان ترانه عرضه شود.
تصنيف «موج خون» با صدای حسن شرقی و هاله سيفی زاده، شعر فريدون مشيری و آهنگ و تنظيم رهام سبحانی (گروه بيداد) در مايه بيات اصفهان اثری هشدار دهنده به نظام سرکوب است تا کشتار را متوقف سازد. این اثر بر خلاف مقررات حکومتی از صدای زن نیز به طور مستقل برخوردار است.
ژانر موسیقی انقلابی در این دوران دوباره پس از سه دهه به میدان می‌آید. این موسیقی حال و هوایی حماسی یا اجرایی حماسی دارد و در بخش‌هایی اجرای جمعی دارد. آواز در این کارها بر موسیقی غلبه دارد. اجراهای تازه از سرودهای «سر اومد زمستون»، «خبر اومد زمستون داره می‌ره» و «زدی شعله در چمن» از این قبیل هستند که در یوتیوب با عکس‌های تظاهرات عرضه شدند.
موسیقی نوستالژیک
ژانر موسیقی نوستالژیک در این میان فراموش نشده است. روایت سبز از «علی کوچولو» یکی از بهترین نمونه‌ها در ارجاع نسل امروز به دنیای کودکی و مقایسه آن دنیای خیالی با وضعیت امروز جوانان ایرانی است. عمومی شکایات نسل امروز از جهان پیرامونش در شعر زیبای این آهنگ منعکس شده است.پدر علی که در دهه شصت جبهه بود امروز زندان است و علی به دانشجوی ستاره‌داری تبدیل شده است. پایان کار علی تیر خوردن در خیابان و دفن شدن در یک گور جعلی است. آمدن قطعه کوچکی از موسیقی«سر اومد زمستون» در پایان آهنگ که امید آمدن بهار را نوید می دهد از زیباترین وجوه این اثر هنری است.
ویدیو کلیپ‌ها
تعداد ویدیو کلیپ‌های گذاشته شده در یو تیوب بیشمار است. عموم آثار موسیی انقلابی دهه پنجاه با تصاویر تازه در سایت‌های اینترنتی عرضه شده‌اند. این ویدیو کلیپ‌ها در میان آثار موسیقیایی جنبش سبز پر طرفدار بوده‌اند. یکی از نمونه‌های تازه این نوع کار هنری «بیابان» محسن نامجو بود که به جانباختگان جنبش تقدیم شد. این اثر شعر شاملو را در بافت و سیاق یاس و امیدهای جنبش عرضه کرد.
