در بیش از یک سال گذشته، در گرماگرم گفت‌وگوهای هسته‌ای شش قدرت بزرگ جهان با دولت ایران برای حل دیپلماتیک مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، سرنوشت سه شهروند آمریکایی که در ایران به اتهام‌های گوناگون زندانی شده‌اند و در یک مورد نیز موضوع ناپدید شدن یک مامور پیشین اف‌بی‌آی، پلیس فدرال آمریکا، به اندازه گفت‌وگوهای مهم دیپلمات‌ها، حساس و خبرساز شد.
گفت‌وگوهای هسته‌ای اگرچه به پایان رسید و به ثمر نشست، ولی پرونده شهروندان آمریکایی که سه نفر از آنها تبار ایرانی دارند، همچنان گشوده مانده است.
یکی از این آمریکاییان زندانی در ایران، جیسون رضاییان، روزنامه‌نگار متولد آمریکا و گزارشگر روزنامه معروف واشینگتن پست در تهران است که به جاسوسی در جمهوری اسلامی متهم شده است.
به گفته خانم لیلا احسن، وکیل مدافع جیسون، در پی چهارمین و آخرین جلسه دادرسی، حکم دادگاه در نخستین هفته شهریور ماه صادر خواهد شد.
در آستانه اعلام رای قاضی پرونده جیسون رضاییان، با برادر او علی رضاییان به گفت‌وگو نشستم و به عنوان نخستین پرسش، از آخرین اطلاعات وی درباره نتیجه و رای دادگاه جویا شدم:
علی رضاییان: انتظار داشتیم که این هفته از دادگاه خبری بشنویم، ولی تاکنون خبری نشده و به نظر می‌رسد که تا هفته آینده باید صبر کرد. بر اساس قوانین ایران، حکم دادگاه روز سه‌شنبه [۲۷ امرداد] باید صادر می‌شد ولی ما تاکنون هیچ مطلبی در این زمینه نشنیده‌ایم.
جیسون در ماه ژوئیه پارسال [۳۱ تیرماه ۱۳۹۳ خورشیدی] در تهران بازداشت شد. می‌دانیم که دادستان‌ها، سرانجام او را به جاسوسی و سایر جرم‌ها متهم کردند. آیا آنها مدرک بخصوصی در این ارتباط ارائه داده‌اند که از جانب وکلیل مدافع جیسون به چالش گرفته شود؟
نه! ما نمی‌دانیم که در درون دادگاه چه می‌گذرد ولی آنها چیزهایی را ارائه کرده‌اند که مدعی‌اند مدرک است. بر اساس گفته وکیل مدافع که تمام پرونده را مطالعه کرده، در پرونده، هیچ نوع مدرک قانع کننده‌ای وجود ندارد که طبق آن، اتهام علیه جیسون توجیه شود.
یک نکته باید کاملا روشن بشود. آنها پنج ماه پس از بازداشت جیسون نخستین اتهامات را مطرح کردند. بازداشت او به دلیل وجود مدارک و شواهد نبود؛ او را دستگیر و پس از پنج ماه بازجویی، اتهاماتی را مطرح کردند. به عنوان نمونه، از جمله مدارکی که مدعی‌اند در اختیار دارند، یک ایمیل است. آنها هرگز نگفته‌اند که جیسون به نوعی اطلاعات سری و محرمانه دسترسی داشته. آنها گفته‌اند که او مثلا در مورد ارزش برابری پول ایران صحبت کرده و مسائلی از این قبیل؛ بنابراین، هیچ مدرک واقعی که گویای خلافکاری او باشد، وجود ندارد و هر آنچه گفته‌اند، مضحک است.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردید، آخرین جلسه دادگاه در دهم اوت [۱۹ امرداد ماه] بود. آیا می‌دانید که از این پس چه چیزی ممکن است اتفاق بیفتد؟
آن‌گونه که من می‌فهمم، گام بعدی باید صدور حکم قاضی باشد. در آخرین جلسه دادگاه که چهارمین نشست آن پس از سپری شدن ۱۳ ماه بازداشت بود، وکیل مدافع، لایحه دفاعیه خود را ارائه داد و حال باید منتظر رای قاضی بود.
اخیرا گمانه زنی‌هایی انتشار یافته است مبنی بر مبادله جیسون با برخی از ایرانیانی که در آمریکا به جرم‌های بزهکاری زندانی هستند. در این مورد چه اطلاعی دارید؟
علی رضاییان: جیسون به هیچ جرمی محکوم نشده و کاملا بی‌گناه است. این که او با شخصی که در ایالات متحده مرتکب جرمی شده مبادله شود، مسخره است. او بی‌گناه است. به غلط ۱۳ ماه در بازداشت و انزوا بوده که بر اساس سیستم قضایی ایران هم کاملا غیرانسانی و برخلاف قانون است.
من در این مورد هیچ اطلاعی ندارم. مطالبی را در مورد بحث‌های چند نفر از اعضای مجلس ایران شنیده‌ام و هیچ کس هم نگفته که چنین امکانی در حال انجام یا واقعی است. آنچه گفته شده این است که رهبر جمهوری اسلامی باید آن را تایید کند که این کار هم نشده.
جیسون به هیچ جرمی محکوم نشده و کاملا بی‌گناه است. این که او با شخصی که در ایالات متحده مرتکب جرمی شده مبادله شود، مسخره است. او بی‌گناه است. به غلط ۱۳ ماه در بازداشت و انزوا بوده که بر اساس سیستم قضایی ایران هم کاملا غیرانسانی و برخلاف قانون است. دولت ایران بر اساس کنوانسیون‌های سازمان ملل و تعهدات بین‌المللی متعهد است و آنچه تاکنون در مورد جیسون بوده، کاملا خلاف قانون بوده است.
آقای علی رضاییان، در ادامه این گفت‌وگو مایلم بپرسم که درباره تقاضای سازمان ملل برای آزادی فوری جیسون خبری دارید؟
تقاضای سازمان ملل متحد از طریق گروه کاری این سازمان در باره بازداشت‌های خودسرانه صادر و به دولت ایران تسلیم شده. فکر می‌کنم که آنها چند هفته مهلت دارند تا به نامه سازمان ملل پاسخ بدهند؛ ولی هیچ اطلاعی از واکنش دولت ایران ندارم و آگاه نیستم که گروه کار‌شناسان سازمان ملل پاسخ رسمی دریافت کرده‌اند یا نه. آنچه می‌دانم این است که هفته گذشته گروه کار سازمان ملل نامه خود را با نام دست‌کم سه گزارشگر ویژه این سازمان در بخش‌های گوناگون، به دولت ایران ارائه کرده و خواستار آزادی فوری جیسون شده است.
این موضوع آشکاری است که پرونده جیسون به نادرست تشکیل شده و او هیچ عمل خلافی نکرده. این واقعا بی‌سابقه است. جیسون یک روزنامه‌نگار معتبر و با صلاحیتی است که هیچ مدرکی مبنی بر خلافکاری او وجود ندارد و در این زمینه، جهانیان و عالی‌ترین مقام‌های دولت ایران هم آگاهند و می‌دانند که چه می‌گذرد و می‌دانند که چنین عملی درست نیست.
آیا دولت آمریکا به اندازه کافی برای آزادی جیسون تلاش می‌کند؟
می‌دانید، من همچنان که قبلا در جایی دیگر به این پرسش پاسخ داده‌ام، صد در صد معتقدم که تا هنگامی که جیسون آزاد نشده، هیچ کس اقدام کافی نکرده است. نه دولت آمریکا، نه دولت ایران، نه سازمان ملل و نه هیچ کس دیگر. تا هنگامی که جیسون آزاد نشده و آنها به اشتباه خود اعتراف نکرده‌اند، هیچ کس در این زمینه اقدام کافی نکرده است.
وضعیت جیسون چگونه است؟ فکر می‌کنید او به اندازه کافی برای مقابله با این شرایط توانایی دارد؟
او مقاوم است و می‌داند که بی‌گناه است. از پشتیبانی وکیل مدافعش هم برخوردار بوده و اکنون آماده مقابله با هر نوع احتمالی است. اگر جیسون آزاد نشود که این خود داستان بزرگتری خواهد بود، ما به تلاش‌مان ادامه خواهیم داد. آنها باید جیسون را هرچه زود‌تر آزاد کنند.
سیزده ماه گذشته برای خانواده شما دوره بسیار سختی بوده، بویژه برای مادر شما. ایشان با این مسئله چگونه برخورد می‌کنند؟
او بسیار عصبی و نگران است. من دیروز [سه‌شنبه ۲۷ امرداد] با او صحبت کردم و می‌گفت که پس از گذشت ۱۳ ماه اکنون سخت‌ترین مرحله رسیده و ما منتظریم ببینیم که چه اتفاقی می‌افتد. ما امیدواریم، البته اگر قاضی براساس مدارک و شواهد رای بدهد.
مردم می‌دانند که چه می‌گذرد و تمام جهان از این پرونده آگاه است. اگر تصمیم درست اتخاذ شود، جیسون مرخص خواهد شد و اجازه خواهد یافت که آزاد باشد. البته ما در ایران هیچ کنترلی بر امور نداریم و تنها می‌توانیم با شما و سایر رسانه‌ها گفت‌وگو کنیم و بگوئیم که واقعیت چیست.
