گزارش بانک مرکزی از وضعیت مالی دولت در ۹ ماهه امسال، نشان می‌دهد که دولت حسن روحانی در این دوره زمانی، ۱۰ هزار و ۷۵۳ میلیارد تومان عدم تحقق درآمد یا به تعبیری کسری بودجه داشته است.
گزارش بانک‌مرکزی ایران از وضعیت عملکرد بودجه‌ای دولت تا پایان آذرماه امسال که روز جمعه منتشر شد، نشان می‌دهد که دولت در این ۹ ماهه، ۶۳ هزار و ۷۸۱ میلیارد تومان درآمد داشته است، هزینه جاری دولت در این دوره زمانی ۱۰۱ هزار و ۱۶۴ میلیارد تومان بوده است که بدین ترتیب، کسری تراز عملیاتی بودجه دولت به ۳۸ هزار و ۴۴۲ میلیارد تومان بالغ شده است.
در بخش دارایی‌های سرمایه‌ای نیز، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که عمده آن را درآمدهای نفت تشکیل می‌دهد در این ۹ ماه به ۵۱ هزار و ۲۳۱ میلیارد تومان رسید. در همین دوره زمانی تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا پرداخت‌های عمرانی نیز به ۲۳ هزار و ۵۴۲ میلیارد تومان بالغ شد، بدین ترتیب خالص واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در دوره ۹ ماهه مورد گزارش، به ۲۷ هزار و ۶۸۹ میلیارد تومان رسید.
بر این اساس تراز عملیاتی و سرمایه‌ای که از مجموع تراز عملیاتی و خالص واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای به دست می‌آید، نشان می‌دهد که در ۹ ماهه گذشته، تراز بودجه بیش از ۱۰ هزار و ۷۵۳ میلیارد تومان منفی بوده است که از آن با عنوان کسری بودجه یاد می‌شود.
با این حال، میزان هزینه‌های جاری محقق شده دولت در این ۹ ماه و مقایسه این عدد با سقف هزینه‌های جاری در قانون بودجه امسال بیانگر آن است که دولت توانسته در این ۹ ماه، ۱۰ هزار میلیارد تومان از محل هزینه‌های جاری خود صرفه‌جویی کند.
سقف هزینه‌های جاری دولت برای سال ۹۳ در قانون بودجه امسال، بیش از ۱۴۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. اگر میزان هزینه‌های جاری برای تمام ماه‌های سال عددی برابر در نظر بگیریم، دولت در این ۹ ماه می‌توانسته، ۱۱۱ هزار میلیارد تومان هزینه داشته باشد که گزارش دخل و خرج بودجه دولت تا پایان آذرماه امسال تایید می‌کند که هزینه‌های جاری به ۱۰۱ هزار و ۱۶۴ میلیادر تومان بالغ شده است.
دولت در این ۹ ماه، ۲۳.۵ هزار میلیارد تومان به پروژه‌های عمرانی اختصاص داده که نسبت به رقم بودجه عمرانی تخصیص یافته در دوره مشابه پارسال رشدی ۱۶۲ درصدی را تجربه کرده است.
سقف بودجه عمرانی پیش بینی شده در قانون بودجه امسال، رقم ۴۳ هزار و ۹۷۲ میلیارد تومان است، به این معنا که دولت به طور متوسط در این ۹ ماه باید حدود ۳۳ هزار میلیارد تومان به پروژه‌های عمرانی تخصیص می‌داد که میزان تخصیص بودجه‌های عمرانی، حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان کمتر از این رقم است.
بررسی سرفصل درآمدهای مالیاتی دولت بیانگر کسری چهار هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی درآمدهای مالیاتی دولت در این دوره زمانی است. در قانون بودجه سال ۹۳، برای درآمدهای مالیاتی رقم ۷۰ هزار و ۲۵۴ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
با این حساب به طور متوسط در ۹ ماهه گذشته دولت باید به ۵۲ هزار و ۶۹۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی دست می‌یافت، اما رقم درآمدهای مالیاتی تحقق یافته دولت تا پایان آذرماه، به ۴۷ هزار و ۸۷۲ میلیارد تومان رسیده است.
این رقم در مقایسه با درآمدهای مالیاتی ۹ ماهه دولت در سال ۹۲، رشدی ۵۲ درصدی داشته است.
کاهش قیمت نفت در ماه‌های گذشته نیز از مهم‌ترین دلایل عدم تحقق درآمدهای پیش بینی شده دولت در بودجه است. قیمت محاسباتی هر بشکه نفت در قانون بودجه سال ۹۳، یکصد دلار است که در ماه های گذشته با سقوط قیمت نفت و نوسان قیمت نفت در محدوده ۴۳ دلار برای هر بشکه، درآمدهای پیش بینی شده دولت یازدهم، با عدم تحقق همراه خواهند شد.
دولت در لایحه بودجه سال آینده که این روز‌ها در کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، قیمت محاسباتی هر بشکه نفت را ۷۲ دلار در نظر گرفته که قرار است بر مبنای هر دلار ۲ هزار و ۸۵۰ تومان به درآمدهای ریالی قابل تخصیص در اقتصاد ایران محاسبه شود.
با توجه به کاهش قیمت نفت، شماری از نمایندگان مجلس از لزوم تغییر قیمت محاسباتی نفت در لایحه بودجه سال آینده سخن به میان آورده‌اند.
علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران، نیز تاکید کرده است که دولت سه سناریوی متفاوت برای بودجه سال آینده با قیمت‌های مختلف نفت در نظر دارد.
