روز شنبه دوم آبان (۲۴ اکتبر) امسال هفتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل متحد است.
سازمان ملل متحد امروزه بالغ بر ۴۴ هزار نفر کارمند دارد. شش زبان زبان‌های رسمی رایج در سازمان ملل را تشکیل می‌دهند که عبارتند از انگلیسی، فرانسوی، چینی، اسپانیایی، روسی، و عربی.
مقر اصلی سازمان ملل متحد در نیویورک واقع شده و ساخت مجموعه‌ساختمان‌های آن از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۲ به طول انجامید. در این ساختمان‌ها بین سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۴ نوسازی عظیمی صورت گرفت.
یش‌نویس منشور ملل متحد در سال ۱۹۴۵ در سان‌فرانسیسکو تهیه شد و ۲۵ ژوئن همان سال به اتفاق آرا به تصویب رسید.
بر پایه منشور ملل متحد، سازمان ملل، متشکل از ۱۹۳ کشور عضو، تلاش برای حل مناقشات و حفاظت از صلح را در سرلوحه اهداف خود قرار داده‌است.
از همان اوایل کار، سازمان ملل متحد ایجاد نهادهای مختلفی را به عنوان زیرمجموعه خود اعلام کرد که از میان مهم‌ترین‌ها می‌توان به این نهادها اشاره کرد:
مجمع عمومی سازمان ملل، که نهاد سیاست‌گذاری سازمان ملل است و بر بودجه این سازمان نظارت می‌کند.
شورای امنیت، که وظیفه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بر عهده دارد.
دادگاه بین‌المللی دادگستری، که مقر آن در لاهه است و مناقشات قضایی را حل و فصل می‌کند.
برخی دستاوردها
مجله «تایم» در مقاله خود به مناسبت سالگرد تأسیس سازمان ملل به پنج دستاورد مهم این سازمان پرداخته است:
نجات اهرام مصر: زمانی که در سال ۱۹۹۵ احداث بزرگراهی هشت‌بانده در نزدیکی هرم جیزه و ابوالهول آغاز شد که می‌توانست ساختار این آثار باستانی را تهدید کند، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یونسکو، موفق شد از ساخت این بزرگراه جلوگیری کند.
ریشه‌کن کردن آبله: در سال ۱۹۸۰ و پس از یک کارزار سیزده‌ساله واکسیناسیون، سازمان بهداشت جهانی، از زیرمجموعه‌های سازمان ملل متحد، ریشه‌کن شدن این بیماری را اعلام کرد.
حفاظت از لایه اوزون: در سال ۱۹۸۷ برنامه محیط زیستی سازمان ملل کنفرانسی با شرکت ۲۴ کشور برگزار کرد که سرانجام به اقدامات حفاظت از لایه اوزون کره زمین انجامید.
نجات جان ۹۰ میلیون کودک: صندوق کودکان ملل متحد که در سال ۱۹۴۶ تأسیس شده در آخرین گزارش سالانه خود خبر داد که فعالیت‌های این صندوق از سال ۱۹۹۰ به این‌سو باعث نجات جان ۹۰ میلیون کودک شده‌است.
بهبود وضعیت نظارت بر تسلیحات: معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که در سال ۱۹۶۸ منعقد شده در این زمینه مؤثر بوده‌است.
چالش‌های فزاینده و «نیاز به اصلاحات» در سازمان
به مناسبت سالگرد تأسیس سازمان ملل، روزنامه گاردین خاطرنشان می‌کند که جهان امروز، با چالش‌های پرشمار تازه‌ای مواجه شده که بار مضاعفی بر دوش سازمان‌هایی هم‌چون سازمان ملل می‌گذارد.
چالش‌هایی نظیر ریشه دواندن هرچه بیشتر تروریسم و نزاع مسلحانه در مناطقی که حکومت‌های ضعیف، انحصارطلب و فاسد دارند؛ و تغییرات آب‌وهوایی که باعث آب شدن یخ‌های کره زمین شده و جریان باد و باران را متغیر کرده‌است.
از جمله پیشنهادهای اصلاحی برای بهبود عملکرد سازمان ملل محدود کردن حق وتویی است که پنج عضو دائمی شورای امنیت از آن برخوردارند
در همین حال، روند جهانی‌سازی که ظهور اینترنت به آن شتاب بیشتری بخشیده، در کنار مزایایی که دارد، درها را نیز برای تجارت غیرقانونی، جاسوسی، و دزدی بازتر کرده است.
«کمیسیون جهانی امنیت، عدالت و حکومت‌داری» متشکل از تیمی ۱۴ نفره در ماه ژوئن گزارشی در مورد سازمان ملل منتشر کرده و در آن خواستار ۱۲ مورد اصلاحات در ساختار سازمان ملل متحد برای رویارویی بهتر با چالش‌های امروزی شد.
در میان اصلی‌ترین این پیشنهادهای اصلاحی، محدود کردن حق وتویی است که پنج عضو دائمی شورای امنیت هم‌اینک از آن بهره‌مندند.
ایجاد ساختاری توسط سازمان ملل برای بهره گرفتن از استعدادهای جامعه مدنی و جامعه تجاری در سطح جهانی نیز از دیگر پیشنهادهای کمیسیون یادشده است.
بان کی‌مون، دبیرکل کنونی سازمان ملل متحد، در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود تعهد کرده‌است که این سازمان تلاش بیشتری در این زمینه‌ها انجام دهد: «حفاظت از کسانی که نزاع‌های مسلحانه بر زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، مبارزه با تغییرات اقلیمی، جلوگیری از فجایع هسته‌ای، ایجاد فرصت‌های بیشتر برای زنان و دختران، مبارزه با بی‌عدالتی و فرار از قانون، و دست‌یابی به اهداف توسعه هزاره.»
