اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات مجلس در ایران چه مشارکتی دارند؟ آیا مانند انتخابات پیشین حضور آنها گسترده‌بود یا از تحریم صحبت می‌کنند؟
اینها پرسش‌هایی است که در گزارش زیر به دنبال پاسخ به آنها هستیم:
- می‌دانید در شهر چه خبر است؟
- قرار بر رأی دادن است.
- شما رأی نمی‌دهید؟ همه می‌خواهند رأی دهند.
- هر چهار سال یک بار این فرصت را داریم که تاثیر بگذاریم بر سرنوشتمان.
- اولین شرط وجودی انسان‌های متمدن رأی دادن است.
- رأی دادن به نظر من یک حق است نه یک امتیاز.
از روزهایی که اهالی فرهنگ و هنر با این جملات و ساخت فیلم و کلیپ‌هایی مردم را به شرکت در انتخابات تشویق می‌کردند کمتر از سه سال می‌گذرد. اما در آستانه انتخاباتی دیگر در ایران خبری از آن فراخوان‌ها و دعوت‌ها نیست.
پس از حضور و مشارکت گسترده اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات سال ۸۸ ریاست جمهوری ایران، این روزها در آستانه انتخابات مجلس جز چند بیانیه و اظهارنظرهای معدود چهره‌های هنری نزدیک به حاکمیت درباره لزوم شرکت در انتخابات خبری از سایر فعالان فرهنگی و هنری نبود. حتی تعدادی از آنها به صراحت از شرکت نکردن در انتخابات می‌گویند از جمله ناصر تقوایی، نویسنده و کارگردان شناخته شده سینمای ایران که به شبکه خبری یورونیوز می‌گوید شرکت یا عدم شرکت در انتخابات مجلس فرقی ندارد: «رفتن و نرفتن هیچ فرقی ندارد. حاصل آن هیچ فرقی نمی‌کند. مردم اگر هم نروند باز یک آمار غریب داده می‌شود که این همه رأی داده شده‌است. اگر واقعا هم مردم بروند نمونه آن انتخابات قبلی بود که رأی مردم از صندوق اصلا درنمی‌آید.»
اما چه شده‌است که از شور و حال و مشارکت گسترده اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات گذشته که حتی به تشکیل ستادهای انتخاباتی هنرمندان و شرکت آنها در برنامه‌های انتخاباتی منتهی شد در این انتخابات خبری نیست؟
رضا صدیق، روزنامه‌نگار حوزه فرهنگ و هنر، دلیل اصلی این موضوع را دلسردی از اتفاقات انتخابات گذشته می‌داند و به رادیو فردا می‌گوید: «پس از انتخابات سال ۸۸ فشار زیادی بر هنرمندان به خاطر حمایتشان از میرحسین موسوی و مهدی کروبی وارد شد و بسیاری از آنها ممنوع الخروج شده و تحت فشار شدید قرار گرفتند. فقط به خاطر حمایت‌های انتخاباتی نه به خاطر اعتراض به این که چرا با مردم چنین برخوردی می‌شود.
بنابراین امسال هیچ اتفاق فرهنگی در حوزه انتخابات شاهد نیستیم و به جز چند کارگردان و هنرمند متمایل به حکومت دیگران از شرکت در انتخابات حمایت نکردند. هنرمندانی که از انتخابات حمایت کردند سرشناس‌ترینشان مجید مجیدی و پوران درخشنده هستند و بقیه سعید ابوطالب، فرج‌الله سلحشور، شمقدری و امثال اینها. نکته‌ای که شاید تاثیر بسزایی داشته بر این که هنرمندان برای عدم شرکت در انتخابات تردید نکردند این است که هنوز مدت زیادی از انحلال خانه سینما نگذشته و بعد وزیر ارشاد بیانیه داده که هنرمندان در انتخابات شرکت کنند.
یعنی همان دولتی که خانه سینما را خراب می‌کند نامه می‌دهد و درخواست می‌کند در انتخابات شرکت کنید. این تناقض شاید محلی باشد برای تامل بر این موضوع که وقتی به هنرمندان فشار می‌آورید و خانه‌شان را خراب می‌کنید چه انتظاری دارید که آنها با شما همراه باشند در این که حتی خودشان رأی دهند چه برسد به این که مردم را به این کار تشویق کنند.»
در چند روز اخیر بیانیه‌ای از سوی چهره‌ها و فعالان هنری و فرهنگی هوادار حاکمیت منتشر شده که در آنها با اشاره به حساسیت انتخابات کنونی خواستار مشارکت گسترده مردم و اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات شدند. هم‌زمان مدیران فرهنگی دولت نیز با صدور پیام‌هایی از هنرمندان خواستند در انتخابات شرکت کنند. دعوت به مشارکت در انتخابات در حالی صورت می‌گیرد که عملکرد دوره‌های اخیر مجالس ایران در حوزه فرهنگ و هنر مورد انتقاد اهالی آن بوده‌است.
رضا صدیق درباره عملکرد مجلس هشتم در حوزه فرهنگ و هنر می‌گوید: «اگر بخواهیم دقیق عملکرد مجلس هشتم را مورد بررسی قرار دهیم می‌بینیم هیچ کاری برای هنرمندان به خصوص در حوزه سینما و تئاتر انجام نداده‌است. حتی گاهی برای تئاتر و سینما نقش ترمز را بازی کرده، برای مثال در تئاتر هدی گابلر مجلس در توقیف تئاتر و توبیخ کارگردان پیشقدم بود و حتی دولت را تحت فشار قرار داد که دارد نسبت به سینما و تئاتر روشنفکرانه برخورد می‌کند و باید سختگیرانه‌تر برخورد کند.
در ضمن بودجه‌ای که در مجلس هشتم برای حوزه فرهنگ اضافه شد هیچگونه نظارتی بر آن صورت نگرفت تا معلوم شود وزیر ارشاد و معاونت سینمایی و فرهنگی چگونه این بودجه را خرج می‌کنند و آیا اصلا این پول به بدنه سینما و تئاتر و سایر هنرها تزریق شده‌است؟
ما حتی شاهد بودیم خیلی از پول‌ها صرف هیئت‌های مذهبی و یا حوزه‌های علمیه شده و تاثیری در فضای سینما و تئاتر و فضای فرهنگی و هنری ما نداشته‌است. در واقع مجلس هشتم بیشتر بازدارنده بوده تا کمک کننده. شاید یکی دیگر از دلایل اصلی که هنرمندان علاقه‌ای به حمایت از شرکت در انتخابات مجلس نهم همین مسئله است.»
بی‌اعتنایی به انتخابات مجلس از سوی هنرمندان در حالی است که واکنش‌های این قشر تاثیرگذار اجتماع در برابر جایزه اسکار اصغر فرهادی برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» بسیار گسترده و دنباله‌دار بوده‌است.
اینها پرسش‌هایی است که در گزارش زیر به دنبال پاسخ به آنها هستیم:
- می‌دانید در شهر چه خبر است؟
- قرار بر رأی دادن است.
- شما رأی نمی‌دهید؟ همه می‌خواهند رأی دهند.
- هر چهار سال یک بار این فرصت را داریم که تاثیر بگذاریم بر سرنوشتمان.
- اولین شرط وجودی انسان‌های متمدن رأی دادن است.
- رأی دادن به نظر من یک حق است نه یک امتیاز.
از روزهایی که اهالی فرهنگ و هنر با این جملات و ساخت فیلم و کلیپ‌هایی مردم را به شرکت در انتخابات تشویق می‌کردند کمتر از سه سال می‌گذرد. اما در آستانه انتخاباتی دیگر در ایران خبری از آن فراخوان‌ها و دعوت‌ها نیست.
پس از حضور و مشارکت گسترده اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات سال ۸۸ ریاست جمهوری ایران، این روزها در آستانه انتخابات مجلس جز چند بیانیه و اظهارنظرهای معدود چهره‌های هنری نزدیک به حاکمیت درباره لزوم شرکت در انتخابات خبری از سایر فعالان فرهنگی و هنری نبود. حتی تعدادی از آنها به صراحت از شرکت نکردن در انتخابات می‌گویند از جمله ناصر تقوایی، نویسنده و کارگردان شناخته شده سینمای ایران که به شبکه خبری یورونیوز می‌گوید شرکت یا عدم شرکت در انتخابات مجلس فرقی ندارد: «رفتن و نرفتن هیچ فرقی ندارد. حاصل آن هیچ فرقی نمی‌کند. مردم اگر هم نروند باز یک آمار غریب داده می‌شود که این همه رأی داده شده‌است. اگر واقعا هم مردم بروند نمونه آن انتخابات قبلی بود که رأی مردم از صندوق اصلا درنمی‌آید.»
اما چه شده‌است که از شور و حال و مشارکت گسترده اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات گذشته که حتی به تشکیل ستادهای انتخاباتی هنرمندان و شرکت آنها در برنامه‌های انتخاباتی منتهی شد در این انتخابات خبری نیست؟
رضا صدیق، روزنامه‌نگار حوزه فرهنگ و هنر، دلیل اصلی این موضوع را دلسردی از اتفاقات انتخابات گذشته می‌داند و به رادیو فردا می‌گوید: «پس از انتخابات سال ۸۸ فشار زیادی بر هنرمندان به خاطر حمایتشان از میرحسین موسوی و مهدی کروبی وارد شد و بسیاری از آنها ممنوع الخروج شده و تحت فشار شدید قرار گرفتند. فقط به خاطر حمایت‌های انتخاباتی نه به خاطر اعتراض به این که چرا با مردم چنین برخوردی می‌شود.
بنابراین امسال هیچ اتفاق فرهنگی در حوزه انتخابات شاهد نیستیم و به جز چند کارگردان و هنرمند متمایل به حکومت دیگران از شرکت در انتخابات حمایت نکردند. هنرمندانی که از انتخابات حمایت کردند سرشناس‌ترینشان مجید مجیدی و پوران درخشنده هستند و بقیه سعید ابوطالب، فرج‌الله سلحشور، شمقدری و امثال اینها. نکته‌ای که شاید تاثیر بسزایی داشته بر این که هنرمندان برای عدم شرکت در انتخابات تردید نکردند این است که هنوز مدت زیادی از انحلال خانه سینما نگذشته و بعد وزیر ارشاد بیانیه داده که هنرمندان در انتخابات شرکت کنند.
یعنی همان دولتی که خانه سینما را خراب می‌کند نامه می‌دهد و درخواست می‌کند در انتخابات شرکت کنید. این تناقض شاید محلی باشد برای تامل بر این موضوع که وقتی به هنرمندان فشار می‌آورید و خانه‌شان را خراب می‌کنید چه انتظاری دارید که آنها با شما همراه باشند در این که حتی خودشان رأی دهند چه برسد به این که مردم را به این کار تشویق کنند.»
در چند روز اخیر بیانیه‌ای از سوی چهره‌ها و فعالان هنری و فرهنگی هوادار حاکمیت منتشر شده که در آنها با اشاره به حساسیت انتخابات کنونی خواستار مشارکت گسترده مردم و اهالی فرهنگ و هنر در انتخابات شدند. هم‌زمان مدیران فرهنگی دولت نیز با صدور پیام‌هایی از هنرمندان خواستند در انتخابات شرکت کنند. دعوت به مشارکت در انتخابات در حالی صورت می‌گیرد که عملکرد دوره‌های اخیر مجالس ایران در حوزه فرهنگ و هنر مورد انتقاد اهالی آن بوده‌است.
رضا صدیق درباره عملکرد مجلس هشتم در حوزه فرهنگ و هنر می‌گوید: «اگر بخواهیم دقیق عملکرد مجلس هشتم را مورد بررسی قرار دهیم می‌بینیم هیچ کاری برای هنرمندان به خصوص در حوزه سینما و تئاتر انجام نداده‌است. حتی گاهی برای تئاتر و سینما نقش ترمز را بازی کرده، برای مثال در تئاتر هدی گابلر مجلس در توقیف تئاتر و توبیخ کارگردان پیشقدم بود و حتی دولت را تحت فشار قرار داد که دارد نسبت به سینما و تئاتر روشنفکرانه برخورد می‌کند و باید سختگیرانه‌تر برخورد کند.
در ضمن بودجه‌ای که در مجلس هشتم برای حوزه فرهنگ اضافه شد هیچگونه نظارتی بر آن صورت نگرفت تا معلوم شود وزیر ارشاد و معاونت سینمایی و فرهنگی چگونه این بودجه را خرج می‌کنند و آیا اصلا این پول به بدنه سینما و تئاتر و سایر هنرها تزریق شده‌است؟
ما حتی شاهد بودیم خیلی از پول‌ها صرف هیئت‌های مذهبی و یا حوزه‌های علمیه شده و تاثیری در فضای سینما و تئاتر و فضای فرهنگی و هنری ما نداشته‌است. در واقع مجلس هشتم بیشتر بازدارنده بوده تا کمک کننده. شاید یکی دیگر از دلایل اصلی که هنرمندان علاقه‌ای به حمایت از شرکت در انتخابات مجلس نهم همین مسئله است.»
بی‌اعتنایی به انتخابات مجلس از سوی هنرمندان در حالی است که واکنش‌های این قشر تاثیرگذار اجتماع در برابر جایزه اسکار اصغر فرهادی برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» بسیار گسترده و دنباله‌دار بوده‌است.
