اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران، میگوید که روابط جمهوری اسلامی و عربستان «بدتر از گذشته» نیست. او در عین حال اشاره میکند که برخی اظهارات در نمازجمعه بر روابط دو کشور اثر منفی داشته است.
وی در مصاحبهای با خبرگزاری مهر که روز دوشنبه، چهارم اسفند، منتشر شد در عین حال درباره روابط دو کشور تصریح کرد: «با اظهاراتی كه در نماز جمعه تهران شد خيلی بد شده. در مقطعی خیلی خوب شد، ولی الان هم نسبت به گذشته خیلی بدتر نیست.»
اشاره آقای رفسنجانی احتمالا به اظهار نظر تند احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، است که در خطبههای نماز جمعه روز ۱۰ بهمن گذشته گفت که باید به خاطر مرگ ملک عبدالله، شاه پیشین عربستان، به مسلمانان «تبریک» گفت.
در واکنش به این گفتهها، عبداللطیف الزیانی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس، روز یکشنبه، ۱۲ بهمن، اظهارات آقای جنتی را «هتاکانه» خوانده و آن را محکوم کرد.
آقای هاشمی رفسنجانی در ادامه مصاحبه مفصل خود با خبرگزاری مهر با اشاره به روابط ایران و عربستان در دوره ریاست جمهوری خود گفت: «در آن فضا بسیاری از مشکلات را حل میکردیم... الان هم اگر ما شرایط را درست کنیم و آنها هم درست کنند، میتوانیم برگردیم.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران تاکید کرد: «ما دو کشور اگر با هم هماهنگ کار کنیم، خیلی چیزها حل میشود. ما طمعی به سوریه، عراق و بحرین نداریم. اختلافات ما بر اساس نگرانیهای دیگری است.»
در دولت محمود احمدینژاد، رئیس جمهور سابق ايران، و از زمان آغاز اعتراضاتی که در کشورهای عربی به «بهار عربی» معروف شد، ایران و عربستان بر سر مسائل مختلفی از جمله جنگ داخلی در سوريه، اعتراض مردمی در بحرين، ناآرامی در يمن و همچنين حمايتها از گروههای سنی و شيعه در عراق با يکديگر اختلافاتی عميق دارند که اين اختلافات بر روابط هر دو کشور سايه افکنده است.
پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی برای بهبود روابط دو کشور تلاشهایی شد.
از جمله محمدجواد ظریف و سعود الفیصل، وزیران خارجه ایران و عربستان سعودی، روز ۳۰ شهریورماه در نیویورک دیدار کردند، دیداری که وزیر خارجه ایران آن را «گشایش فصل تازهای» در روابط دو کشور توصیف کرد.
پیش از آن نیز خبرهایی از احتمال سفر وزير امور خارجه ايران به عربستان منتشر شد، اما حسين اميرعبداللهيان، معاون عربی آفريقای وزارت خارجه ايران، اواخر ديماه خبر داد که سفر آقای ظریف به دنبال اظهارات به گفته او «تند و غيرمنتظره» سعود الفيصل، وزير امور خارجه عربستان، لغو شده است.
وزیر امور خارجه عربستان روز دوشنبه، ۲۱ مهر، گفته بود که ایران برای حل بحران سوریه باید نیروهای «اشغالگر» خود را از این کشور بیرون بکشد.
ايران در جنگ داخلی سوريه از حکومت بشار اسد حمايت میکند و عربستان سعودی به همراه ديگر کشورهای عرب خليج فارس از مخالفان حکومت سوريه حمايت میکنند.
در همین حال در هفتههای گذشته اختلاف ایران و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با قدرت گرفتن شورشیهای شیعه یمنی شدت گرفته است.
روز جمعه، ۱۷ بهمن، پس از دیدار وزیران خارجه عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت، عمان و بحرین با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا از نگرانی کشورهای عرب خلیج فارس در خصوص وضعیت یمن و نگرانی آنها از «گسترش نفوذ ایران» خبر داد.
در ماههای گذشته همچنین مقامات جمهوری اسلامی بارها از «نقش عربستان در کاهش قیمت» نفت انتقاد کردهاند.
«دورنمای خاورمیانه را بد میبینم»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران در ادامه این مصاحبه در پاسخ به سوالی گفت که «دورنمای خاورمیانه را خوب نمیبینم و بد میبینم.»
آقای هاشمی رفسنجانی اضافه کرد: «به خاطر قدرتی که تروریستها پیدا کردند... اینها قدرت کمی نیستند. اگر کسانی حمایت دولتی را نداشته باشند، با این وسعت نمیتوانند کار کنند ... ولی الان کشور درست کردند. در نقشه نگاه کنید، تقریباً یکثلث سوریه و یکثلث عراق را اشغال کردهاند که به اندازه انگلیس شده است! فکر میکنم این مشکلات به آسانی حل نمیشود.»
وی در عین حال تاکید کرد: «میتوانیم همه اینها را ما با ملک سلمان حل کنیم، اما یک دید و همکاری وسیع باید باشد. برای آغاز میتوان با این دو دولت کار را شروع کرد و به تدریج جلو رفت.»
آقای هاشمی رفسنجانی در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: «من فکر میکنم اگر این دو کشور با هم باشند، خیلی از تروریستهایی که پیدا شدند، از بین میروند.»
امیر سلمان بن عبدالعزیز، ۷۹ ساله، برادر ناتنی پادشاه سابق و ولیعهد او، روز جمعه، سوم بهمن، پس از درگذشت ملک عبدالله در ۹۰ سالگی جانشین او شد.
در روزهای ابتدایی مهرماه خبرگزاری فرانسه خبر داده بود که ملک سلمان در دیدار خود با باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، گفته است که ایران نباید اجازه تولید سلاح هستهای را بیابد.
مقامات جمهوری اسلامی پیش از این بارها کشورهای سنی عربی حاشیه خلیج فارس بهویژه عربستان سعودی را به حمایت از گروه «حکومت اسلامی» (داعش سابق) متهم کردهاند.
در عین حال عربستان سعودی در ائتلافی قرار دارد که آمریکا و متحدانش علیه این گروه برپا کردهاند.