هوشمند مراد هنوز روزی را به خاطر دارد که شهرش تحت شدیدترین حمله شیمیایی تاریخ علیه غیرنظامیان قرار گرفت. هوای شهر ناگهان بوی سیب می‌داد. ابرهای زرد و صورتی و سفید بر شهر سایه افکنده بود و جنازه اهالی شهر در جاده‌ها دیده می‌شد.
اینها خاطرات هوشمند مراد است از زمانی که تنها ۶ ساله بود و شهرش حلبچه در کردستان عراق مورد حمله هواپیماهای صدام حسین قرار گرفته بود. بر اساس آمار سازمان دیدبان حقوق بشر، حدود ۵ هزار نفر در حمله شیمیایی روز شانزدهم مارس سال ۱۹۸۸ در حلبچه کشته شدند و بیش از ده هزار نفر هم زخمی شدند.
بر اساس گزارش‌ها، در حمله آن روز از گازهای سمی سارین، گاز خردل و وی‌اکس استفاده شده بود. مادر و پدر آقای مراد در حمله شیمیایی به حلبچه کشته شدند. هوشمند مراد را عمویش به ایران منتقل کرد.
آقای مراد که اکنون سخنگوی جامعه قربانیان حمله شیمیایی حلبچه است به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی میگوید که آرزو می‌کند هیچ گاه اتفاقات وحشتناک آن روز سال ۱۹۸۸ تکرار نشود. اما ماه گذشته آرزوی او بر باد رفت، زمانی که از گزارش‌ها درباره آن چه گفته می‌شود حمله شیمیایی در نزدیکی دمشق بوده است باخبر شد.
وی میگوید با ناراحتی عکس‌ها و فیلم‌هایی را که در رسانه‌ها منتشر شده نگاه کرده است:
«احساس خیلی غم‌انگیزی داشتیم. گریه می‌کردیم. به یاد همان موقع افتادیم که صدام حسین شیمیایی زد به بچه و زن و جوان و پیر حلبچه. همه بازماندگان شیمیایی‌باران حلبچه این احساس را داشتند و راهپیمایی کردند. سازمان‌های حقوق بشری و جوامع بین‌المللی درخواست کردند که تحقیق‌های جدی اجرا شود و اطلاعات کلی را راجع به این جنایت بررسی کنند و سازنده سلاح‌های شیمیایی و انجام‌دهنده این فاجعه ضد بشری را کشف کنند و آنها را محاکمه کنند.»
دو قربانی کودک در حلبچه
هوشمند مراد، سخنگوی جامعه قربانیان حمله شیمیایی حلبچه، سلاح‌های شیمیایی را خطری جدی در قبال آینده بشریت می‌داند و میگوید که این گونه سلاح‌ها باید نابود شوند.
زمناکو محمد احمد، یکی دیگر از بازماندگان حمله شیمیایی حلبچه، با نظر هوشمند مراد موافق است. وی پدر و چهار خواهر و برادر خود را در حمله شیمیایی حلبچه از دست داده است. وی را که در آن زمان چند ماهه بود به ایران منتقل کردند و تنها ۲۲ سال بعد توانست مادر خود را پیدا کند. آقای محمد احمد به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی میگوید در قبال کسانی که از سلاح‌های شیمیایی استفاده می‌کنند نباید نرمش نشان داده شود:
«توی حلبچه تقریبا ۵ هزار نفر شهید شدند که از این ۵ هزار نفر نزدیک به ۶۸ درصد زن و کودک بودند که خانواده من از قربانیان این بمباران بودند. امروز هم توی سوریه بیشتر قربانیان کودکان هستند و می‌توانم بگویم کسی که می‌آید و تلاش می‌کند کودکان را بکشد و به زندگی آنها خاتمه بدهد باید به شدیدترین وجه با او برخورد شود.»
ایالات متحده آمریکا و متحدانش رژیم بشار اسد را مسئول حمله شیمیایی در سوریه دانسته‌اند. جان کری وزیر خارجه آمریکا گفته است که در حمله قوتا در نزدیکی دمشق ۱۴۲۹ نفر از جمله ۴۲۶ کودک کشته شده‌اند. گزارش‌ها در مورد این حمله شیمیایی منجر به محکومیت استفاده از این گونه سلاح‌های کشتار جمعی شده است.
گرچه آقای محمد احمد این محکومیت‌ها را مثبت ارزیابی می‌کند، اما او خواستار واکنش شدیدتری است:
«در سال ۱۹۸۸ زمان بمباران شیمیایی حلبچه آمریکا کاملا سکوت اختیار کرده بود. همه جامعه جهانی سکوت اختیار کردند. بعد از آن سال ۲۰۰۴ آمریکا آمد و به ما کمک کرد تا از دست رژیم بعث و صدام حسین راحت شویم. امروز هم امیدوارم که این اتفاق زودتر بیفتد و دولت آمریکا به مردم سوریه کمک کند.»
حمله شیمیایی حلبچه مداخله جامعه بین‌المللی را به دنبال نداشت. جامعه بین‌المللی در خصوص حملات شیمیایی رژیم صدام حسین علیه سربازان و غیرنظامیان ایران نیز ساکت بود.
نشریه فارن پالسی اخیرا گزارشی را منتشر کرد بر اساس اسناد سازمان سیا که از حالت طبقه‌بندی خارج شده است، مبنی بر این که آمریکا از حملات شیمیایی رژیم صدام حسین علیه ایران باخبر بود و با دادن تصاویر ماهواره‌ای به انجام این حملات کمک کرده بود. چنین مسائلی باعث شده که در ایران بسیاری به گفته‌های مقام‌های آمریکایی درباره نگرانی آنها از مرگ غیرنظامیان در حمله شیمیایی روز ۲۱ اوت در سوریه با شک و تردید نگاه کنند.
دکتر شهریار خاطری، مدیر روابط بین‌الملل انجمن حمایت از قربانیان شیمیایی، خود در جنگ ایران و عراق حملات شیمیایی صدام حسین را تجربه کرد. وی در خصوص واکنش مقامات آمریکایی به حمله شیمیایی در سوریه به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت:
«در مورد حملات شیمیایی علیه ایران حداقل هفت گزارش رسمی دبیرکل با اسناد و مدارک کافی رسما به شورای امنیت تقدیم شد، اما تا پایان جنگ هیچ اقدامی صورت نگرفت. اسناد کافی هم وجود دارد که در همین زمان آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی رژیم صدام حسین را در انجام دقیق‌تر این حملات شیمیایی کمک می‌کردند. در حالی که در مورد حمله شیمیایی در سوریه هنوز هیچ گزارشی منتشر نشده است، ولی مقامات آمریکایی برای اقدام نظامی عجله دارند.»
هفته گذشته انجمن دفاع از مصدومین شیمیایی سردشت بمباران شیمیایی در سوریه را محکوم کرد و در بیانیه‌ای نوشت:
اگر بمباران شیمیایی حلبچه و سردشت جدی گرفته شده بود بار دیگرچنین جنایتی تکرار نمی‌شد. سردشت قبل از حلبچه مورد حمله شیمایی قرار گرفت، ولی به زودی جهان سردشت را فراموش کرد. اما برای بازماندگان حمله شیمیایی سردشت خاطره آن روز هنوز زنده است. بار دیگر نفس‌ها در سینه‌ها اسیر ماند، اشک‌ها سرازیر شد، سرفه‌های خونین زمین سبز را رنگین کرد و باران مرگ بر سر مردم مظلوم باریدن گرفت.
این بخشی بود از بیانیه انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت در محکومیت آن چه حمله شیمیایی در سوریه خوانده شده است.
