مئیر جاودانفر، کار‌شناس امور خاورمیانه در اسرائیل، در مطلبی در وب‌سایت «فرونت‌لاین» می‌نویسد که سقوط حکومت حسنی مبارک در مصر به لحاظ مختلف برای ایران خبری خوش بود. مهم‌ترین پیامد این تحول بهبود مناسبات دیپلماتیک مصر با ایران است که ممکن است پس از چند دهه به سطح تبادل سفیر ارتقا یابد.
ولی در عین حال مصر پس از انقلاب در عرصه‌های مختلفی به رقابت منطقه‌ای با ایران ادامه خواهد داد و احتمالا مهم‌ترین آن چگونگی رابطه با جنبش حماس خواهد بود. به احتمال زیاد حکومت جدید مصر مناسبات خود را با حماس بهبود خواهد بخشید. شماری از مقامات دولت فعلی مصر و برخی از سیاستمداران خارج از حکومت از جمله محمد البرادعی به این موضوع اشاره کرده‌اند.
تحت تاثیر تغییر سیاست دولت مصر در قبال حماس احتمالا این کشور موضع خود را در قبال محاصره نوار غزه تغییر خواهد داد و مناسبات خود با جنبش حماس را بهبود خواهد بخشید. ممکن است مقامات جنبش حماس به قاهره دعوت شوند، حتی چندان خارج از انتظار نیست که به این جنبش اجازه داده شود که در قاهره دفتر نمایندگی داشته باشد.
به گفته مئیر جاودانفر، حکومت ایران در کوتاه‌مدت ممکن است از یک چنین اقداماتی توسط حکومت مصر استقبال کند، چرا که به شکستن انزوای حماس مغایر با خواست اسرائیل کمک خواهد کرد. ولی در طولانی‌مدت تغییر سیاست دولت مصر در قبال حماس بعید است به نفع ایران باشد.
رهبران ایران به درستی حق دارند نگران افزایش نفوذ مصر بر گروه حماس باشند. گذشته از انگیزه‌های دولت مصر چند عامل دیگر هست که ممکن است حماس را از ایران دور کرده و به سمت دولت مصر بکشاند.
یک عامل موقعیت جغرافیایی مصر است. مصر همسایه مناطق فلسطینی تحت کنترل حماس است. عامل دیگر وجهه بین‌المللی بهتر حکومت مصر و مناسبات خوب آن کشور با اتحادیه اروپا و آمریکاست. این در حالی است که ایران به خاطر تیرگی شدید در مناسبات بین‌المللی خود به نوعی در انزوا قرار دارد.
عامل دیگر تشدید رقابت‌های منطقه‌ای بین ایران و عربستان سعودی است. این محور تضاد برای منطقه خاورمیانه بسیار مهم است و اکثر کشور‌ها از هم اکنون خود را مجبور می‌بینند که از موضع یکی از دو طرف حمایت کنند. اکثر کشورهای عربی و حتی دولت سوریه، متحد نزدیک ایران، از اعزام نیروهای نظامی عربستان به بحرین حمایت کردند که این در تضاد با منافع ایران است.
مئیر جاودانفر یادآوری می‌کند که دولت جدید مصر نیز که اخیرا به دو کشتی نظامی ایران اجازه داد از کانال سوئز عبور کنند از اعزام نظامیان عربستان به بحرین حمایت کرده است. نبیل العربی، وزیر خارجه مصر، در این مورد گفت: «ثبات و هویت عربی کشورهای حاشیه خلیج فارس خط قرمزی است که مصر از آن عبور نخواهد کرد.»
تنها حامی دیگر حماس در میان همسایگان دولت مصر سوریه است. بشار اسد در داخل کشور با بحرانی جدی روبه‌رو است و در مورد منازعه بین ایران و عربستان ترجیح داد که از ریاض حمایت کند. مجموعه این عوامل احتمالا باعث خواهد شد که حماس نیز از موضع عربستان حمایت کند که به نوبه خود به نزدیکی بیشتر این گروه به مصر خواهد انجامید.
این کار‌شناس امور خاورمیانه در ادامه تحلیل خود در وب‌سایت «فرونت‌لاین» می‌نویسد که دولت جدید مصر در مورد مناسبات خود با حماس با حساسیت فراوان عمل خواهد کرد. با وجود آن که قاهره قصد دارد مناسبات خود را با تهران بهبود بخشد، ولی حاضرنیست از سهم خود برای نفوذ در مسئله فلسطین بگذرد.
اما باید توجه داشت که هرگونه بهبود مناسبات بین مصر و حماس نه فقط موجب نگرانی حکومت ایران است، بلکه نگرانی اسرائیل را نیز به دنبال خواهد داشت. مناسبات نزدیک حماس با حکومت اسلامی تاکنون این امکان را به اسرائیل می‌داد تا حماس را در سطح بین‌المللی منزوی نگاه دارد. در عین حال مناسبات ایران و حماس تا حد زیادی موجب خشم عربستان سعودی می‌شد که به نوبه خود به نفع اسرائیل بود.
اما در صورت بهبود مناسبات مصر و حماس تمام این تصویر دگرگون خواهد شد. دولت اسرائیل نخواهد توانست مثل مورد ایران دولت جدید مصر و حمایت آن را از حماس بهانه‌ای برای محاصره و انزوای آن گروه قرار دهد. و اگر مصر بتواند مذاکرات برای شراکت قدرت در مناطق فلسطینی بین حماس و سازمان آزادی‌بخش فلسطین را به نتیجه برساند موضع ایران و اسرائیل که هر دو مخالف سازمان آزادی‌بخش فلسطین هستند، به‌شدت تضعیف خواهد شد.
مئیر جاودانفر در پایان نتیجه می‌گیرد که دولت‌های ایران و اسرائیل در مورد بسیاری از مسائل دشمن یکدیگر هستند، ولی تغییر و تحولات اخیر در خاورمیانه ممکن است نگرانی‌های مشابهی برای هر دو طرف ایجاد کند.
ولی در عین حال مصر پس از انقلاب در عرصه‌های مختلفی به رقابت منطقه‌ای با ایران ادامه خواهد داد و احتمالا مهم‌ترین آن چگونگی رابطه با جنبش حماس خواهد بود. به احتمال زیاد حکومت جدید مصر مناسبات خود را با حماس بهبود خواهد بخشید. شماری از مقامات دولت فعلی مصر و برخی از سیاستمداران خارج از حکومت از جمله محمد البرادعی به این موضوع اشاره کرده‌اند.
تحت تاثیر تغییر سیاست دولت مصر در قبال حماس احتمالا این کشور موضع خود را در قبال محاصره نوار غزه تغییر خواهد داد و مناسبات خود با جنبش حماس را بهبود خواهد بخشید. ممکن است مقامات جنبش حماس به قاهره دعوت شوند، حتی چندان خارج از انتظار نیست که به این جنبش اجازه داده شود که در قاهره دفتر نمایندگی داشته باشد.
به گفته مئیر جاودانفر، حکومت ایران در کوتاه‌مدت ممکن است از یک چنین اقداماتی توسط حکومت مصر استقبال کند، چرا که به شکستن انزوای حماس مغایر با خواست اسرائیل کمک خواهد کرد. ولی در طولانی‌مدت تغییر سیاست دولت مصر در قبال حماس بعید است به نفع ایران باشد.
رهبران ایران به درستی حق دارند نگران افزایش نفوذ مصر بر گروه حماس باشند. گذشته از انگیزه‌های دولت مصر چند عامل دیگر هست که ممکن است حماس را از ایران دور کرده و به سمت دولت مصر بکشاند.
یک عامل موقعیت جغرافیایی مصر است. مصر همسایه مناطق فلسطینی تحت کنترل حماس است. عامل دیگر وجهه بین‌المللی بهتر حکومت مصر و مناسبات خوب آن کشور با اتحادیه اروپا و آمریکاست. این در حالی است که ایران به خاطر تیرگی شدید در مناسبات بین‌المللی خود به نوعی در انزوا قرار دارد.
عامل دیگر تشدید رقابت‌های منطقه‌ای بین ایران و عربستان سعودی است. این محور تضاد برای منطقه خاورمیانه بسیار مهم است و اکثر کشور‌ها از هم اکنون خود را مجبور می‌بینند که از موضع یکی از دو طرف حمایت کنند. اکثر کشورهای عربی و حتی دولت سوریه، متحد نزدیک ایران، از اعزام نیروهای نظامی عربستان به بحرین حمایت کردند که این در تضاد با منافع ایران است.
مئیر جاودانفر یادآوری می‌کند که دولت جدید مصر نیز که اخیرا به دو کشتی نظامی ایران اجازه داد از کانال سوئز عبور کنند از اعزام نظامیان عربستان به بحرین حمایت کرده است. نبیل العربی، وزیر خارجه مصر، در این مورد گفت: «ثبات و هویت عربی کشورهای حاشیه خلیج فارس خط قرمزی است که مصر از آن عبور نخواهد کرد.»
تنها حامی دیگر حماس در میان همسایگان دولت مصر سوریه است. بشار اسد در داخل کشور با بحرانی جدی روبه‌رو است و در مورد منازعه بین ایران و عربستان ترجیح داد که از ریاض حمایت کند. مجموعه این عوامل احتمالا باعث خواهد شد که حماس نیز از موضع عربستان حمایت کند که به نوبه خود به نزدیکی بیشتر این گروه به مصر خواهد انجامید.
این کار‌شناس امور خاورمیانه در ادامه تحلیل خود در وب‌سایت «فرونت‌لاین» می‌نویسد که دولت جدید مصر در مورد مناسبات خود با حماس با حساسیت فراوان عمل خواهد کرد. با وجود آن که قاهره قصد دارد مناسبات خود را با تهران بهبود بخشد، ولی حاضرنیست از سهم خود برای نفوذ در مسئله فلسطین بگذرد.
اما باید توجه داشت که هرگونه بهبود مناسبات بین مصر و حماس نه فقط موجب نگرانی حکومت ایران است، بلکه نگرانی اسرائیل را نیز به دنبال خواهد داشت. مناسبات نزدیک حماس با حکومت اسلامی تاکنون این امکان را به اسرائیل می‌داد تا حماس را در سطح بین‌المللی منزوی نگاه دارد. در عین حال مناسبات ایران و حماس تا حد زیادی موجب خشم عربستان سعودی می‌شد که به نوبه خود به نفع اسرائیل بود.
اما در صورت بهبود مناسبات مصر و حماس تمام این تصویر دگرگون خواهد شد. دولت اسرائیل نخواهد توانست مثل مورد ایران دولت جدید مصر و حمایت آن را از حماس بهانه‌ای برای محاصره و انزوای آن گروه قرار دهد. و اگر مصر بتواند مذاکرات برای شراکت قدرت در مناطق فلسطینی بین حماس و سازمان آزادی‌بخش فلسطین را به نتیجه برساند موضع ایران و اسرائیل که هر دو مخالف سازمان آزادی‌بخش فلسطین هستند، به‌شدت تضعیف خواهد شد.
مئیر جاودانفر در پایان نتیجه می‌گیرد که دولت‌های ایران و اسرائیل در مورد بسیاری از مسائل دشمن یکدیگر هستند، ولی تغییر و تحولات اخیر در خاورمیانه ممکن است نگرانی‌های مشابهی برای هر دو طرف ایجاد کند.
