لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۱ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۶:۲۵

رده‌بندی ایمنی کشورهای صاحب سوخت هسته‌ای؛ ایران در رتبه سی‌ام


رآکتور هسته‌ای در نیروگاه بوشهر
رآکتور هسته‌ای در نیروگاه بوشهر
در حالی که کار‌شناسان سال‌هاست در مورد خطرات ناشی از ضعف سیستم‌های ایمنی و احتمال درز کردن اطلاعات و مواد حساس هسته‌ای به دست تبهکاران و حتی تروریست‌ها هشدار داده‌اند، ۳۲ کشور جهان دارای سوخت هسته‌ای هستند که می‌تواند در تجهیز بمب اتمی به کار برده شود، اما اطلاعات دقیقی از نحوه نگهداری و ایمنی این مواد منتشر نمی‌کنند.

بر اساس تحقیقات جدیدی که به طور مشترک توسط دو موسسه پژوهشی، «طرح مقابله با خطرات هسته‌ای» در واشینگتن و «اکونومیست اینتلجنت یونیت»، موسسه ارزیابی تهدیدهای بین‌المللی مستقر در لندن، صورت گرفته، یکی از دلایل اصلی وجود نقاط ضعف در سیستم ایمنی مواد هسته‌ای مخفی‌کاری رایج در این عرصه است.

نتایج این تحقیقات مشترک روز چهارشنبه، ۱۱ ژانویه، بر روی وب‌سایت «طرح مقابله با خطرات هسته‌ای» منتشر شده است.

در بخشی از این تحقیقات کشورهای صاحب سوخت هسته‌ای از نظر درجه ایمنی و امنیت این مواد رده‌بندی شده‌اند. نتایج این رده بندی در برخی موارد بسیار تعجب‌آور و برای برخی از کشور‌ها موجب سرافکندگی است. برای مثال، از نظر امنیت و حفاظت از سوخت هسته‌ای کشور استرالیا در مقام اول قرار دارد، ولی ژاپن پس از کشورهایی نظیر قزاقستان و آفریقای جنوبی در مقام بیست و سوم است.

آمریکا همراه با بلژیک در مقام سیزدهم قرار دارد و ایران، پاکستان و کره شمالی که از نظر این گزارش کاستی و نقطه‌ضعف‌های امنیتی شدیدی دارند در مقام‌های آخر این فهرست قرار گرفته‌اند.

از آنجا که این گزارش براساس اطلاعات علنی و منتشر شده از سوی دولت‌ها و نهادهای مسئول و بدون برخورداری از اطلاعات سری تهیه شده، تهیه‌کنندگان گزارش می‌گویند که انجام این تحقیقات کار بسیار دشواری بوده است، چون در اکثر کشور‌ها اطلاعات مربوط به نحوه حفاظت و امنیت سوخت هسته‌ای به ندرت علنی می‌شود.

نتایج این گزارش که بار دیگر نقطه‌ضعف‌های مربوط به ایمنی و امنیت مواد هسته‌ای را مورد تاکید قرار می‌دهد چالش بزرگی برای جامعه بین‌المللی و به خصوص دولت آمریکا خواهد بود.

باراک اوباما در سال ۲۰۱۰ طرح جدید دولت آمریکا برای حفاظت بهتر از مواد هسته‌ای در سراسر جهان را در اجلاس خلع سلاح هسته‌ای در شهر واشینگتن مطرح کرد. قرار است اجلاس دوم مربوط به این طرح در ماه مارس در سئول، پایتخت کره جنوبی، برگزار شود.

عواملی که در تشخیص ضریب ایمنی و امنیت مواد هسته‌ای هر کشور در نظر گرفته شده عبارت‌اند از حجم این مواد، نحوه حفاظت فیزیکی از مواد، روش‌های حمل و نقل و حسابداری و انبارداری و بالاخره عوامل سیاسی و مدیریتی مثل ثبات سیاسی یا میزان فساد اداری رایج در هر کشور.

استرالیا با کسب بهترین امتیاز در راس این فهرست قرار دارد. در میان ۹ کشور شناخته شده که دارای سلاح هسته‌ای هستند وضعیت بریتانیا از همه بهتر است. آمریکا با توجه به گستردگی تاسیسات هسته‌ای و قدمت برخی از آنها وضعیت نسبتا خوبی دارد و در مقام سیزدهم است. اما ژاپن با منابع گسترده پلوتونیوم خود سیستم ایمنی و امنیتی ضعیفی دارد و هیچ نهاد مستقلی برای نظارت بر فعالیت‌های دولت در این زمینه در این کشور فعال نیست.

اما شاید یکی از تعجب‌آور‌ترین موارد در این میان ایران باشد. با وجود آن که حکومت ایران می‌گوید که هیچ برنامه‌ای برای تولید سلاح هسته‌ای ندارد، ولی مسئولان این پژوهش به خاطر وجود اورانیوم با غلظت بالا در رآکتور تحقیقاتی تهران این کشور را در فهرست تحقیقات خود قرار داده‌اند.

ایران به خاطر وجود فساد دولتی و اداری گسترده، بی‌ثباتی سیاسی و روش‌های بسیار ناکارآمد در کنترل و حفظ مواد هسته‌ای در این فهرست در رده سی‌ام یعنی فقط بالا‌تر از پاکستان و کره شمالی قرار دارد.

تنظیم‌کنندگان این گزارش تحقیقی می‌گویند که یک چهارم از کشورهای صاحب مواد هسته‌ای لازم برای تولید بمب اتمی به خاطر وجود فساد دولتی یا بی‌ثباتی سیاسی وضعیت بسیار نامناسبی دارند. به همین خاطر احتمال همکاری عوامل دخیل در برنامه‌های هسته‌ای با گروه‌های تروریستی یا از هم پاشیدگی موازین امنیتی در صورت بروز ناآرامی سیاسی در این کشور‌ها، خطری است که باید بسیار جدی تلقی شود.

محور اصلی مطالعات در این گزارش جدید فقط ضریب امنیت نگهداری از مواد حساسی مثل اورانیوم با غلظت بالا و پلوتونیوم است و بنابراین دستیابی تبهکاران یا تروریست‌ها به مواد منفجره متعارف و بسیار نیرومند را مورد بررسی قرار نداده است.
XS
SM
MD
LG