دیلاره گورچو خبرنگار مستقل از ترکیه و فعال حقوق زنان با کارولين فورست يکی از روزنامه نگاران قديمی شارلی ابدو، در مورد این روزنامه، بنيادگرايی مذهبی و سکولاريسم به گفتگو نشسته است. خانم گورچو این مصاحبه را در اختیار رادیو فردا قرار داده است.
کارولين فورست روزنامه نگار، نويسنده، کارگردان، فيلمنامه نويس و يکی از موسسان مجله سکولار، فمينيست و ضد نژادپرستی «پرو شوا» (حق انتخاب) است.
او سابقا شش سال در مجله شارلی ابدو کار کرده و نوشته های انتقادی او از راست افراطی و بنيادگرايی و همچنين پشتيبانی او از اصول سکولاريسم، حقوق زنان، دگرباشان جنسی و ضدنژادپرستی شهرت دارند.
کارولين فورست در کارهای گذشته اش به ويژه بر تضاد بين جهانی بودن و نسبيت فرهنگی تمرکز کرده است. او در ۱۶ سال گذشته روی اشکال مختلف افراطی گری مذهبی تحقيق کرده و پنج سال يکی از مقاله نويسان روزنامه لوموند بود. کارولين فورست در حال حاضر از سردبيران راديو «فرانس کولتور» است که برنامه هايی با مضامين سياسی، فرهنگی و علمی پخش می کند. او همچنين مجری برنامه تابستانی در کانال راديويی سراسری «فرانس اَنتِر» است.
بگذاريد اول با سوال در باره شارلی ابدو شروع کنيم، شارلی ابدو را چگونه تعريف می کنيد؟
شارلی ابدو يک مجله طنز است، مجله ای که به خنداندن مردم در باره هر موضوعی، از قدرت گرفته تا سلطه و يا ايدوئولوژی شهرت دارد. درک اين نکته که شارلی ابدو هيچ کارتونی را بدون ارتباط با شرايط و پيش زمينه های اجتماعی سياسی منتشر نمی کند، اهميت زيادی دارد. متعصبان و کسانی که برداشت سطحی دارند يا نمی خواهند و يا نمی توانند اين نکته را درک کنند.
شارلی ابدو قبل از موضوعات مربوط به اسلام، احتمالا صدها بار کاريکاتور هايی در مورد پاپ و کليسای کاتوليک را چاپ کرده است. سرسخت ترين دشمن شارلی ابدو، جبهه ملی فرانسه و مارين لو پن است. کاريکاتورهای زيادی هم از نيکولا سارکوزی در شارلی ابدو چاپ شده، چون يک مجله چپ گرا است. طرفدار مناسبات اقتصادی متفاوتی است که کمتر سرمايه داری است.
شارلی ابدو قبل از موضوعات مربوط به اسلام، احتمالا صدها بار کاريکاتور هايی در مورد پاپ و کليسای کاتوليک را چاپ کرده است. سرسخت ترين دشمن شارلی ابدو، جبهه ملی فرانسه و مارين لو پن است. کاريکاتورهای زيادی هم از نيکولا سارکوزی در شارلی ابدو چاپ شده، چون يک مجله چپ گرا است. طرفدار مناسبات اقتصادی متفاوتی است که کمتر سرمايه داری است.
شارلی ابدو از مدافعان فلسطين است که البته اين جهت گيری آن کمتر شناخته شده است. شارب (استفان شاربونيه) و تينوس (برنار ورلاک) از قربانيان حمله به دفتر مجله، از فعالان جدی طرفدار فلسطينيان بودند. و بايد اضافه کنم که در شارلی ابدو کاريکاتورهای زيادی از سربازان اسراييلی در غزه چاپ شده، برای اينکه مجله ای است که تلاش می کند واقعيت ها را پيدا کند و نشان دهد.
به طنز گرفتن مذهب در تاريخ فرانسه تاريخ چند صد ساله دارد. جرم «کفر گويی» در قرن نوزدهم در فرانسه ملغی شد. از اين فرهنگ که ممکن است برخی آن را «کفر» تلقی کنند چطور دفاع می کنيد؟
فرهنگ، فلسفه و دمکراسی فرانسه بر اساس امکان شوخی و طنز با مذهب شکل گرفته است. به همين دليل است که هيچ اکثريت مذهبی نمی تواند از طريق قدرت سياسی و يا دولت يک اقليت مذهبی را تحت سلطه گرفته و يا سرکوب کند. دولت به هيچ مذهبی کمک مالی نمی کند چرا که دولت غير مذهبی است.
ما در فرانسه می خواهيم همه مذاهب مساوی باشند و دولت از هيچ مذهبی جانبداری نکرده و الويت ندهد. برای رسيدن به چنين موقعيتی بايد با کليسای کاتوليک، که در قرون وسطی و حکومت سلطنتی با حکومت يکی بود، مبارزه می کرديم.
ما در فرانسه می خواهيم همه مذاهب مساوی باشند و دولت از هيچ مذهبی جانبداری نکرده و الويت ندهد. برای رسيدن به چنين موقعيتی بايد با کليسای کاتوليک، که در قرون وسطی و حکومت سلطنتی با حکومت يکی بود، مبارزه می کرديم. ما با مبارزه عليه اين سيستم، يک جمهوری سکولار بنا کرديم. اولين گام در اين مبارزه، نماد زدايی از جايگاه مقدس کليسای کاتوليک بود. روند توهين آميز و پرخشونتی بود. به عنوان مثال مسئله سواستفاده جنسی از کودکان در کليسا بارها با ترسيم يک کشيش به عنوان يک کودک آزار نشان داده شده بود.
فکر می کنم شارلی ابدو پس از واقعه تيراندازی توانست موقعيت و پيامش را گسترده تر کند. به نظر شما، شارلی ابدو در فرانسه امروز نماينده چه چيزی است؟
تناقض اين جنايت در اين است که جهادی ها برای ساکت کردن اين مجله کارکنان شارلی ابدو را کشتند. اما با اين حمله همه دنيا را به سمت خواندن و مشترک شدن اين مجله سوق دادند. نسل ما با کارتونيست هايی که کشته شدند بزرگ شده است، از وقتی که بچه بوديم ما را خندانده اند، خنده به واقعيت، به مذهب، به سياستمداران و خنده به همه چيز! ديدن اين خشونت محض، اين تعصب و اين بی رحمی مطلقا بی منطق عليه اين ژورناليست ها نازنين، هوشمند و بامزه شارلی ابدو در فرانسه شوک بزرگی ايجاد کرد.
امروز، شارلی ابدو نماد انسان های متفکر و پيشرويی است که می خواهند برای انتقاد از مذهب و برای دفاع از جمهوری سکولار و دمکراسی آزاد باشند. شارلی ابدو نماد انسان هايی است که با راست افراطی و محافظه کارانی که می خواهند بين مردم تفرقه بيندازند و عليه مسلمانان نفرت ايجاد کنند، مبارزه می کنند. اين نماد شارلی ابدو بوده، هست و خواهد بود. اين تعادلی است که می خواهيم تا سالهای طولانی برقرار باشد.
کتاب های شما به ويژه «تيراندازی متقابل: بررسی مقايسه ای بين بنيادگرايی يهودی، مسيحی و اسلامی» ، «برادر طارق: طارق رمضان دوگانه گو» و «مارين لو پن: بدون ماسک» با نقدهای زيادی مواجه شدند. شما يکی از دشمنان و چهره های مورد غضب راست افراطی هستيد. چطور می توانيد مقاومت کنيد و به اعتراض ادامه دهيد؟
من خودم را شجاع نمی دانم چون خبرنگاران و فعالان بسيار شجاع تری از من وجود دارند. من خودم را در حلقه حمايت خبرنگارانی از ترکيه، تونس و الجزاير می بينم که زير فشارهای بسيار شديدتری هستند. من فقط با متعصبان مبارزه می کنم و نه با حکومت، حکومتی که نه تنها از آنها حمايت نمی کند بلکه عليه آنها است. در مقابل همکاران من در کشورهای ديگر بايد هم با متعصبان و هم با دولت ها مبارزه کنند، دولتی که نه تنها از آنها حمايت نمی کنند بلکه حامی بنيادگراها و متعصبان است. آنها امکان کار حرفه ای در يک شرايط دمکراتيک را ندارند.
من می دانم که برای من به عنوان يک روزنامه نگار کار کردن در يک جامعه دمکراتيک مانند دمکراسی سکولار فرانسه يک امتياز بزرگ است.
من می دانم که برای من به عنوان يک روزنامه نگار کار کردن در يک جامعه دمکراتيک مانند دمکراسی سکولار فرانسه يک امتياز بزرگ است. برای همين فکر می کنم در شرايط راحتی کار می کنم. حتی در اين دمکراسی سکولار، به خاطر کارهايم به من توهين و انتقادات زيادی می شود. جبهه ملی فرانسه و بنيادگراهای کاتوليک از من تصوير يک «اسلام هراس» را ساخته اند.
بگذاريد درباره موضع گيری دولت فرانسه پس از حمله به شارلی ابدو سوال کنم. نظرتان در باره راهپيمايی بزرگ جمهوريخواهان در روز ۱۱ ژانويه چيست؟ بسياری از سازمان های چپ از اين راهپيمايی و دعوت از رهبران کشورهايی که در آنها دمکراسی وجود ندارد انتقاد کردند. از طرف ديگر درباره تاثير اين اقدام روی اقليت مسلمان در فرانسه نگرانی هايی وجود داشت. فکر می کنيد چه چيزی ممکن است روی دهد؟
راهپيمايی ۱۱ ژانويه بسيار تاثير گذار بود. من هرگز پاريس و يا فرانسه را اينطور نديده بودم. خيابان ها مملو از افراد مختلفی بود که همه حمايت کامل خود را از آزادی بيان به نمايش گذاشتند. ما مسئولان را جايی نديديم. تنها چيزی که ديديم ازدحام عظيم مردم بود. اما صادقانه بگويم مسئولان فرانسه مهربان بودند و پشتيبانی کردند. فرانسوا اولاند در جريان رويدادهای سال ۲۰۰۶ از شارلی ابدو حمايت کرده بود. او در آن زمان در موقعيتی نبود که بتواند رييس جمهور بشود.
او بسيار شوخ طبع است حتی در مواقعی که در شارلی ابدو از او انتقاد کرديم و او را به تمسخر گرفتيم. باور کنيد کاريکاتورهايی از اولاند چاپ کرديم که می توانست او را به گريه بيندازد با اينحال او همچنان حمايت کامل می کند.
البته او عيب های ديگری دارد ولی يک دمکرات واقعی است و کسی است که به طنز احترام می گذارد. به همين دليل فکر می کنم پس از کشتار در دفتر شارلی ابدو، مسئولان نهايت سعی خود را کرده اند. ما اميدواريم مردم فرانسه با عدم حمايت از جبهه ملی فرانسه به اين حمله متعصبانه پاسخ لازم و درست را بدهد. چون بهره برداری راست افراطی از اين حادثه می تواند برای مسلمانان فرانسه خطرات بزرگی ايجاد کند.
مارين لو پن تنها سياستمداری بود که در راهپمايی ۱۱ ژانويه شرکت نکرد. و صادقانه بگويم کارکنان شارلی ابدو هم نمی خواستند او آنجا باشد. ولی خودش اصرار کرده بود که با پرچمش در صف مقدم خواهد بود. هيچکدام از سياستمداران با پرچم نيامده بودند. اميدوارم عملکرد او به محافظه کاران فرانسه نشان دهد و آنها درک کنند که جبهه ملی فرانسه جواب درست به «جهاديون» و تعصب گرايی نيست. تنها جواب درست و منطقی به تعصب و خشونت سکولاريسم است.
