در حالی که کشتی اقتصاد جهانی آرام آرام طوفانی‌ترین مراحل بحران را پشت سر گذاشته و به آب‌هایی آرام‌تر رسیده، امارت دوبی، پویاترین کانون اقتصادی خاورمیانه، به دلیل ناتوانی از پرداخت بدهی‌هایش با یک زمین لرزه بزرگ مالی روبه‌رو شده تا جایی که شماری از رسانه‌های بزرگ غربی از ورشکستگی این امارت ثروتمند خلیج فارس سخن می‌گویند.
جزیره‌های مصنوعی و پروژه‌های غول‌آسای نمایشی اقتصاد دبی را به خطر انداخته‌اند.بدهی سنگین
این زمین لرزه ناشی از اعلام خبر درخواست زمان‌بندی مجدد برای باز پرداخت بدهی‌ها از سوی «دوبی ورلد»، غول مالی این امارت و شعبه آن موسوم به «نخیل» است که در امور ساختمانی و مسکن تخصص دارد و سازنده جزایر مصنوعی معروفی است که به شکل نخل در ساحل این امارت ساخته شده‌اند.
امارت دوبی و شرکت «دوبی ورلد» -ستون فقرات اقتصادی آن- قلب تپنده امارات متحده عربی به شمار می‌رود، فدراسیونی مرکب از هفت امارت است که ابوظبی، در بر دارنده مهم ترین ذخایر نفتی این مجموعه، پایتخت سیاسی آن است. در عوض دوبی، یکی دیگر از امارات هفتگانه، به سبب پویایی خود در عرصه‌های مالی و بازرگانی، عملا به پایتخت اقتصادی فدراسیون بدل شده است.
«دوبی ورلد» یک امپراتوری مالی است که در عرصه‌های گوناگون فعالیت می‌کند، از مسکن و بنادر گرفته تا حمل و نقل و امور تفریحی. این امپراتوری اما از یک بدهی سنگین رنج می‌برد: مبلغی حدود شصت میلیارد دلار، معادل دو سوم کل بدهی‌های دوبی، که از سوی امارت ابوظبی و بانک‌های بین‌المللی تامین شده است.
با آغاز بحران اقتصادی جهان در نیمه دوم سال ۲۰۰۷، «دوبی ورلد» و مجموعه بافت‌های اقتصادی دوبی به گونه‌ای چشم‌گیر متزلزل شدند. مسکن، یکی از مهم‌ترین موتور‌های محرکه اقتصاد این امارت به شدت فرو ریخت و دیگر فعالیت‌ها در عرصه‌های بازرگانی و خدمات نیز عمیقا آسیب دیدند.
فرو ریزی بازار مسکن در امارات یکی از مهم‌ترین عوامل بحران مالی شدیدی است که دامن دوبی را گرفته است. شمار زیادی از خریداران املاک که با استفاده از اعتبارات بانکی آپارتمان و خانه خریده بودند، با فروریزی بهای املاک و اجاره از پرداخت بدهی‌های خود باز ماندند و نظام بانکی دوبی را به خطر انداختند. میانگین سقوط بهای مسکن در یک سال گذشته، چهل و هفت در صد ارزیابی شده است.
از سوی دیگر سرمایه‌هایی که از سوی بانک‌های دبی در خرید سهام و املاک در کشور‌های پیشرفته به ویژه آمریکا به کار افتاده بودند، در پی بحران اقصادی در این کشور‌ها، به گونه‌ای چشم‌گیر آسیب دیدند. زیر فشار مجموعه این عوامل، انجام شمار زیادی از طرح‌های غول آسای ساختمانی، از جمله بر پا کردن بلندترین برج جهان، متوقف شد.
پنجشنبه بیست و ششم نوامبر، «دوبی ورلد» و شعبه‌اش «نخیل» اعلام کردند که در انتظار زمان‌بندی مجدد بدهی‌هایشان، تا سی ام ماه مه آینده از انجام تعهدات مالی شان خودداری خواهند کرد. با اعلام این خبر بازار‌های مهم سهام در اروپا به شدت فرو ریختند و همین سقوط در بازار‌های آسیایی تکرار شد. بازار سهام آمریکا که پنجشنبه تعطیل بود، همین تکان‌ها را، البته در مقیاسی کم‌تر، روز جمعه تجربه کرد.
فرو ریزی بازار‌های سهام جهان به ویژه از تزلزل موسسات مالی منشا گرفت. شماری از بانک‌های اروپای غربی میلیارد‌ها دلار به «دوبی ورلد» و دیگر شرکت‌های امارت دوبی وام داده‌اند و ناتوانی این امارت از باز پرداخت بدهی‌هایش، طبعا سلامت آنها را هم به خطر می‌اندازد.
سنگاپور خاور میانه
آیا دوبی، آنگونه که شماری از رسانه‌های غربی می‌گویند، در آستانه ورشکستگی است؟ اگر قرار بود این امارت، در وضعیت دشوار کنونی، تنها بر منابع خود تکیه کند، خروج از بحران طبعا برایش آسان نبود. در واقع دبی تقریبا فاقد نفت است و به همین سبب نمی‌تواند بر دلار‌های حاصل از صدور طلای سیاه حساب کند.
دوبی، برای پیشبرد رشد شگفت‌آورش، تصمیم گرفت بر اهرم‌هایی غیر از طلای سیاه تکیه کند. شگرد اصلی رهبران این امارت، برخورداری از فرصت‌های بزرگی بود که چرخش حوادث در اختیار آنها قرار داد: جنگ داخلی لبنان، به نقش فعال این کشور به عنوان مرکز مالی خاور میانه پایان داد؛ انقلاب اسلامی در ایران و جنگ ایران و عراق، دو کشور پویای منطقه را از ایفای یک نقش اقتصادی غالب باز داشت؛ همزمان، حجم عظیمی از دلار‌های نفتی، در خلیج فارس انباشته شد.
با استفاده از همه این فرصت‌ها، دوبی تلاش کرد به «سنگاپور خاور میانه» بدل شود و در این راه به هدف‌های مهمی‌نیز دست یافت. هیچ یک از مناطق خاور میانه نتوانستند در ایجاد زیر بنا‌های بازرگانی و مالی به منظور اعطای خدمات به کشور‌های پیرامون، به موفقیت‌های دوبی دست یابند. در پیشروی به سوی «اقتصاد پس از نفت»، دوبی تجربه‌های جالبی را در اختیار همسایگان خود قرار داد.
ولی پیشروی لجام گسیخته این امارت در راه انجام طرح‌های غول‌آسای نمایشی، که به نظر می‌رسد بر محاسبات دقیق اقتصادی متکی نبوده است، تعادل‌های مالی آن را به گونه‌ای خطرناک به خطر انداخته و حتی جوهر تلاش وی را، در ساختن یک اقتصاد بی‌نیاز از نفت، در برابر علامت سوال قرار داده است.
بحران کنونی، جاذبه دوبی را دستکم در کوتاه مدت، کم خواهد کرد. رقیبان و منتقدان دبی، با استفاده از بحران مالی کنونی در این امارت، تلاش خواهند کرد الگوی انتخاب شده از سوی این سرزمین را زیر پرسش ببرند و آن را یک «غول اقتصادی»، اما با پا‌های چوبین معرفی کنند.
با این حال تلاش دوبی در راه طرح‌ریزی اقتصادی شکوفا بدون تکیه بر طلای سیاه، قابل تقدیر است، هر چند که اشتباهات این امارت، از جمله در میدان دادن به فعالیت‌های زاینده «حباب» به ویژه در عرصه مسکن، قابل چشم‌پوشی نیست.
در وضعیت کنونی، تنها قدرتی که می‌تواند امارت دوبی را از بحران شدید مالی خارج کند، «برادر یزرگ» او یعنی ابوظبی است که با تکیه بر ثروت عظیم نفتی خود، رهبری امارات را در اختیار دارد. این امید که ابوظبی با منابع مالی افسانه‌ایش به کمک دوبی خواهد آمد، روز جمعه به ایجاد آرامش در شمار زیادی از بازار‌های جهانی سهام کمک کرد.
ابوظبی به احتمال قریب به یقین به کمک دبی خواهد آمد، ولی در ازای این کمک، نفوذ بیشتری را در اقتصاد دوبی مطالبه خواهد کرد. در هر صورت دوبی، با متوسل شدن به دلار‌های نفتی ابوظبی، نشان می‌دهد که در تلاش برای ساختن اقتصادی بی‌نیاز از نفت، کاملا موفق نبوده است.
محافل اقتصادی تهران نیز، به دلیل پیوند‌های اقتصادی تنگاتنگ میان ایران و دوبی، به تحول بحران مالی در این امارت چشم دوخته‌اند.
طی چند دهه گذشته دوبی از تنش در روابط اقتصادی جمهوری اسلامی با قدرت‌های بزرگ غربی به ویژه آمریکا سود فراوان برد و به مهم‌ترین پایگاه صادرات مجدد کالا به سوی ایران بدل شد. در واقع با آغاز تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، دبی به مهم‌ترین رابط میان اقتصاد ایران و اقتصاد‌های غربی بدل شد.
در فاصله سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲ خورشیدی، دبی از رتبه دهم کشور‌های صادر کننده کالا به ایران به رتبه اول ارتقا یافت و این جایگاه را کماکان حفظ کرده است.
صد‌ها شرکت ایرانی بخش عمده فعالیت خود را در دوبی متمرکز کرده‌اند و ده‌ها هزار ایرانی در بخش مسکن این امارت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بخش مهمی از دارایی‌های ثروتمندان ایرانی نیز به بانک‌های دوبی سپرده شده است.
در این شرایط، تحولات آتی بحران مالی در دوبی طبعا زیر ذره‌بین محافل اقتصادی تهران است.
-----------
در دوبی زندگی می‌کنید؟ یا شاهد مشکلات اقتصادی در این امارت هستید؟ شما وضعیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این زمین لرزه ناشی از اعلام خبر درخواست زمان‌بندی مجدد برای باز پرداخت بدهی‌ها از سوی «دوبی ورلد»، غول مالی این امارت و شعبه آن موسوم به «نخیل» است که در امور ساختمانی و مسکن تخصص دارد و سازنده جزایر مصنوعی معروفی است که به شکل نخل در ساحل این امارت ساخته شده‌اند.
امارت دوبی و شرکت «دوبی ورلد» -ستون فقرات اقتصادی آن- قلب تپنده امارات متحده عربی به شمار می‌رود، فدراسیونی مرکب از هفت امارت است که ابوظبی، در بر دارنده مهم ترین ذخایر نفتی این مجموعه، پایتخت سیاسی آن است. در عوض دوبی، یکی دیگر از امارات هفتگانه، به سبب پویایی خود در عرصه‌های مالی و بازرگانی، عملا به پایتخت اقتصادی فدراسیون بدل شده است.
«دوبی ورلد» یک امپراتوری مالی است که در عرصه‌های گوناگون فعالیت می‌کند، از مسکن و بنادر گرفته تا حمل و نقل و امور تفریحی. این امپراتوری اما از یک بدهی سنگین رنج می‌برد: مبلغی حدود شصت میلیارد دلار، معادل دو سوم کل بدهی‌های دوبی، که از سوی امارت ابوظبی و بانک‌های بین‌المللی تامین شده است.
با آغاز بحران اقتصادی جهان در نیمه دوم سال ۲۰۰۷، «دوبی ورلد» و مجموعه بافت‌های اقتصادی دوبی به گونه‌ای چشم‌گیر متزلزل شدند. مسکن، یکی از مهم‌ترین موتور‌های محرکه اقتصاد این امارت به شدت فرو ریخت و دیگر فعالیت‌ها در عرصه‌های بازرگانی و خدمات نیز عمیقا آسیب دیدند.
فرو ریزی بازار مسکن در امارات یکی از مهم‌ترین عوامل بحران مالی شدیدی است که دامن دوبی را گرفته است. شمار زیادی از خریداران املاک که با استفاده از اعتبارات بانکی آپارتمان و خانه خریده بودند، با فروریزی بهای املاک و اجاره از پرداخت بدهی‌های خود باز ماندند و نظام بانکی دوبی را به خطر انداختند. میانگین سقوط بهای مسکن در یک سال گذشته، چهل و هفت در صد ارزیابی شده است.
از سوی دیگر سرمایه‌هایی که از سوی بانک‌های دبی در خرید سهام و املاک در کشور‌های پیشرفته به ویژه آمریکا به کار افتاده بودند، در پی بحران اقصادی در این کشور‌ها، به گونه‌ای چشم‌گیر آسیب دیدند. زیر فشار مجموعه این عوامل، انجام شمار زیادی از طرح‌های غول آسای ساختمانی، از جمله بر پا کردن بلندترین برج جهان، متوقف شد.
فرو ریزی بازار مسکن در امارات یکی از مهم‌ترین عوامل بحران مالی شدیدی است که دامن دبی را گرفته است. شمار زیادی از خریداران املاک که با استفاده از اعتبارات بانکی آپارتمان و خانه خریده بودند، با فروریزی بهای املاک و اجاره از پرداخت بدهی‌های خود باز ماندند و نظام بانکی دبی را به خطر انداختند.
فرو ریزی بازار‌های سهام جهان به ویژه از تزلزل موسسات مالی منشا گرفت. شماری از بانک‌های اروپای غربی میلیارد‌ها دلار به «دوبی ورلد» و دیگر شرکت‌های امارت دوبی وام داده‌اند و ناتوانی این امارت از باز پرداخت بدهی‌هایش، طبعا سلامت آنها را هم به خطر می‌اندازد.
سنگاپور خاور میانه
آیا دوبی، آنگونه که شماری از رسانه‌های غربی می‌گویند، در آستانه ورشکستگی است؟ اگر قرار بود این امارت، در وضعیت دشوار کنونی، تنها بر منابع خود تکیه کند، خروج از بحران طبعا برایش آسان نبود. در واقع دبی تقریبا فاقد نفت است و به همین سبب نمی‌تواند بر دلار‌های حاصل از صدور طلای سیاه حساب کند.
با استفاده از همه این فرصت‌ها، دوبی تلاش کرد به «سنگاپور خاور میانه» بدل شود و در این راه به هدف‌های مهمی‌نیز دست یافت. هیچ یک از مناطق خاور میانه نتوانستند در ایجاد زیر بنا‌های بازرگانی و مالی به منظور اعطای خدمات به کشور‌های پیرامون، به موفقیت‌های دوبی دست یابند. در پیشروی به سوی «اقتصاد پس از نفت»، دوبی تجربه‌های جالبی را در اختیار همسایگان خود قرار داد.
ولی پیشروی لجام گسیخته این امارت در راه انجام طرح‌های غول‌آسای نمایشی، که به نظر می‌رسد بر محاسبات دقیق اقتصادی متکی نبوده است، تعادل‌های مالی آن را به گونه‌ای خطرناک به خطر انداخته و حتی جوهر تلاش وی را، در ساختن یک اقتصاد بی‌نیاز از نفت، در برابر علامت سوال قرار داده است.
پیشروی لجام گسیخته این امارت در راه انجام طرح‌های غول‌آسای نمایشی، که به نظر می‌رسد بر محاسبات دقیق اقتصادی متکی نبوده است، تعادل‌های مالی آن را به گونه‌ای خطرناک به خطر انداخته و حتی جوهر تلاش وی را، در ساختن یک اقتصاد بی‌نیاز از نفت، در برابر علامت سوال قرار داده است.
با این حال تلاش دوبی در راه طرح‌ریزی اقتصادی شکوفا بدون تکیه بر طلای سیاه، قابل تقدیر است، هر چند که اشتباهات این امارت، از جمله در میدان دادن به فعالیت‌های زاینده «حباب» به ویژه در عرصه مسکن، قابل چشم‌پوشی نیست.
در وضعیت کنونی، تنها قدرتی که می‌تواند امارت دوبی را از بحران شدید مالی خارج کند، «برادر یزرگ» او یعنی ابوظبی است که با تکیه بر ثروت عظیم نفتی خود، رهبری امارات را در اختیار دارد. این امید که ابوظبی با منابع مالی افسانه‌ایش به کمک دوبی خواهد آمد، روز جمعه به ایجاد آرامش در شمار زیادی از بازار‌های جهانی سهام کمک کرد.
ابوظبی به احتمال قریب به یقین به کمک دبی خواهد آمد، ولی در ازای این کمک، نفوذ بیشتری را در اقتصاد دوبی مطالبه خواهد کرد. در هر صورت دوبی، با متوسل شدن به دلار‌های نفتی ابوظبی، نشان می‌دهد که در تلاش برای ساختن اقتصادی بی‌نیاز از نفت، کاملا موفق نبوده است.
محافل اقتصادی تهران نیز، به دلیل پیوند‌های اقتصادی تنگاتنگ میان ایران و دوبی، به تحول بحران مالی در این امارت چشم دوخته‌اند.
طی چند دهه گذشته دوبی از تنش در روابط اقتصادی جمهوری اسلامی با قدرت‌های بزرگ غربی به ویژه آمریکا سود فراوان برد و به مهم‌ترین پایگاه صادرات مجدد کالا به سوی ایران بدل شد. در واقع با آغاز تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، دبی به مهم‌ترین رابط میان اقتصاد ایران و اقتصاد‌های غربی بدل شد.
در فاصله سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲ خورشیدی، دبی از رتبه دهم کشور‌های صادر کننده کالا به ایران به رتبه اول ارتقا یافت و این جایگاه را کماکان حفظ کرده است.
صد‌ها شرکت ایرانی بخش عمده فعالیت خود را در دوبی متمرکز کرده‌اند و ده‌ها هزار ایرانی در بخش مسکن این امارت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بخش مهمی از دارایی‌های ثروتمندان ایرانی نیز به بانک‌های دوبی سپرده شده است.
در این شرایط، تحولات آتی بحران مالی در دوبی طبعا زیر ذره‌بین محافل اقتصادی تهران است.
-----------
در دوبی زندگی می‌کنید؟ یا شاهد مشکلات اقتصادی در این امارت هستید؟ شما وضعیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
