۲۶ ژوئن روز جهانی مبارزه با شکنجه است.
در دهم دسامبر سال ۱۹۸۴ سازمان ملل متحد پیمان منع شکنجه را تصویب کرد و در نهایت در ۱۴ سال بعد و در پنجاهمین سالگرد تصویب بیانیه حقوق بشر، روز ۲۶ ژوئن (۵ تیر) را «روز جهانی مبارزه با شکنجه» اعلام کرد.
از گروه‌های حقوق بشر تا سیاست‌مداران غربی به کرات از جمهوری اسلامی انتقاد کرده اند که برای گرفتن اقاریر و اعتراف از زندانیان -و در این میان در حد گسترده ای از زندانیان سیاسی- آنها را شکنجه می کند.
محمد علی دادخواه، حقوق دان در ایران در مورد چنین اعتراف هایی به رادیو فردا می گوید: در قانون اساسی صراحتاً اعلام شده که هر اقرار و اعلامی که مبتنی بر شرایط خاص و شکنجه باشد، فاقد اعتبار است. بر این مبادی اگر قرار باشد که قانون گرایی وجهه همت قرار بگیرد و قانون گریزی کلاً محو شود، ما باید بگوییم نسبت به این اقاریری که بر مبنای اعلام بازجوها و یا ماموران زندان است، باید تجدید نظر شود. چون اگر شکنجه گری مبادرت به شکنجه کرده باشد و بعداً گزارش خودش را برای زندان ارسال کرده باشد، که آن خودش متهم است. وزان پاکتر نیست که از سر جهان/ که هست از سوی متهم متهم. به همین علت نگرش جهانی به دلیل اینکه در یک مقطعی وسعت شکنجه و اجبار به گرفتن اقرار و در تحت شرایط خاص قرار دادن متهمان فزونی یافته بود، روزی را به روز حمایت از کسانی که تحت شکنجه قرار گرفتند، قرار داد. چون دولت ایران در اردیبهشت ۱۳۵۴ کلیت میثاق های مدنی سیاسی و فرهنگی اجتماعی اقتصادی را پذیرفته است، نهایتاً باید بگوییم که نظام قانونی ما فارغ از اینکه از حیث حقوق داخلی قانون اساسی آن را پذیرفته است، از منظر حقوق بین الملل نیز شکنجه مردود است و هر اقدامی که در این زمینه انجام گیرد، از منظر تعهدات جهانی ما به جامعه جهانی و پذیرش معاهدات خودمان فاقد اعتبار است.
در مورد انواع شکنجه و اصولاً آیا رفتاری شکنجه محسوب می شود یا نه، بحث و گفت و گو زیاد است. در اعلامیه سازمان ملل متحد در روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه آمده است که کمبود غذا، کمبود خواب، ضرب و شتم و بسیاری دیگر و حتی ناپدید شدن افراد و بی خبری خانواده ها از آنها اینها را هم جزو شکنجه دانسته و دول را موظف می داند که با آن مقابله کنند.
امروز متاسفانه علم در خدمت فساد، علم در خدمت ظلم، علم در خدمت ستمگری قرار گرفته به گونه ای که در بسیاری از زندان ها شکنجه سفید به وجود آورده اند. یعنی عدم امکان استراحت عرفی متهم. مثلاً با ایجاد چراغ های نورافکن رخصت و فرصت یک استراحت عادی را به متهم نمی دهند. یا با دستگاه های صداساز اقدام به آسایش برای متهم را رفع می کنند. و نهایتاً متهم در شرایطی قرار می گیرد که حاضر است برای دستیابی به آن آسایش عرفی خودش هر چیزی را امضا کند. هر سخنی را بگوید. متاسفانه شکنجه سفید اکنون در بسیاری از زندان های نظام هایی که به حقوق انسان بی اعتنا هستند، رواج دارد.
آقای دادخواه در مورد روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه اشاره داشتید به اینکه دولت های مختلف می توانند اقداماتی را انجام دهند برای پیشگیری از شکنجه. اما شهروندان چگونه می توانند در این روز از آنها حمایت کنند؟
سازمان ملل سه سال پیش در وین جلسه ای گذاشت که این جلسه عبارت بود از Global Standard Local Action یعنی معیارهای جهانی و اقدامات منطقه ای محلی. باید با روشن کردن و روشن ساختن و تنویر افکار این فرصت و رخصت را فراهم آورد که مردم بدانند حقوقشان کدام است و بعد از شناختن حقوق مردم دیگر مشکلی نیست که آنها از حق خودشان دفاع می کنند و همین آگاهی می تواند چراغ روشنی باشد برای همه ملت های تحت ستم.
در دهم دسامبر سال ۱۹۸۴ سازمان ملل متحد پیمان منع شکنجه را تصویب کرد و در نهایت در ۱۴ سال بعد و در پنجاهمین سالگرد تصویب بیانیه حقوق بشر، روز ۲۶ ژوئن (۵ تیر) را «روز جهانی مبارزه با شکنجه» اعلام کرد.
از گروه‌های حقوق بشر تا سیاست‌مداران غربی به کرات از جمهوری اسلامی انتقاد کرده اند که برای گرفتن اقاریر و اعتراف از زندانیان -و در این میان در حد گسترده ای از زندانیان سیاسی- آنها را شکنجه می کند.
محمد علی دادخواه، حقوق دان در ایران در مورد چنین اعتراف هایی به رادیو فردا می گوید: در قانون اساسی صراحتاً اعلام شده که هر اقرار و اعلامی که مبتنی بر شرایط خاص و شکنجه باشد، فاقد اعتبار است. بر این مبادی اگر قرار باشد که قانون گرایی وجهه همت قرار بگیرد و قانون گریزی کلاً محو شود، ما باید بگوییم نسبت به این اقاریری که بر مبنای اعلام بازجوها و یا ماموران زندان است، باید تجدید نظر شود. چون اگر شکنجه گری مبادرت به شکنجه کرده باشد و بعداً گزارش خودش را برای زندان ارسال کرده باشد، که آن خودش متهم است. وزان پاکتر نیست که از سر جهان/ که هست از سوی متهم متهم. به همین علت نگرش جهانی به دلیل اینکه در یک مقطعی وسعت شکنجه و اجبار به گرفتن اقرار و در تحت شرایط خاص قرار دادن متهمان فزونی یافته بود، روزی را به روز حمایت از کسانی که تحت شکنجه قرار گرفتند، قرار داد. چون دولت ایران در اردیبهشت ۱۳۵۴ کلیت میثاق های مدنی سیاسی و فرهنگی اجتماعی اقتصادی را پذیرفته است، نهایتاً باید بگوییم که نظام قانونی ما فارغ از اینکه از حیث حقوق داخلی قانون اساسی آن را پذیرفته است، از منظر حقوق بین الملل نیز شکنجه مردود است و هر اقدامی که در این زمینه انجام گیرد، از منظر تعهدات جهانی ما به جامعه جهانی و پذیرش معاهدات خودمان فاقد اعتبار است.
در مورد انواع شکنجه و اصولاً آیا رفتاری شکنجه محسوب می شود یا نه، بحث و گفت و گو زیاد است. در اعلامیه سازمان ملل متحد در روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه آمده است که کمبود غذا، کمبود خواب، ضرب و شتم و بسیاری دیگر و حتی ناپدید شدن افراد و بی خبری خانواده ها از آنها اینها را هم جزو شکنجه دانسته و دول را موظف می داند که با آن مقابله کنند.
امروز متاسفانه علم در خدمت فساد، علم در خدمت ظلم، علم در خدمت ستمگری قرار گرفته به گونه ای که در بسیاری از زندان ها شکنجه سفید به وجود آورده اند. یعنی عدم امکان استراحت عرفی متهم. مثلاً با ایجاد چراغ های نورافکن رخصت و فرصت یک استراحت عادی را به متهم نمی دهند. یا با دستگاه های صداساز اقدام به آسایش برای متهم را رفع می کنند. و نهایتاً متهم در شرایطی قرار می گیرد که حاضر است برای دستیابی به آن آسایش عرفی خودش هر چیزی را امضا کند. هر سخنی را بگوید. متاسفانه شکنجه سفید اکنون در بسیاری از زندان های نظام هایی که به حقوق انسان بی اعتنا هستند، رواج دارد.
آقای دادخواه در مورد روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه اشاره داشتید به اینکه دولت های مختلف می توانند اقداماتی را انجام دهند برای پیشگیری از شکنجه. اما شهروندان چگونه می توانند در این روز از آنها حمایت کنند؟
سازمان ملل سه سال پیش در وین جلسه ای گذاشت که این جلسه عبارت بود از Global Standard Local Action یعنی معیارهای جهانی و اقدامات منطقه ای محلی. باید با روشن کردن و روشن ساختن و تنویر افکار این فرصت و رخصت را فراهم آورد که مردم بدانند حقوقشان کدام است و بعد از شناختن حقوق مردم دیگر مشکلی نیست که آنها از حق خودشان دفاع می کنند و همین آگاهی می تواند چراغ روشنی باشد برای همه ملت های تحت ستم.
