جناح اصلاحگرا و مسئله «نامزد واحد»

محمد خاتمی، رئیس جمهور سابق، روز دوشنبه گفت تا ده روز ديگر می گويد نامزد انتخابات رياست جمهوری خواهد شد يا نه.

حدود پنج ماه پيش از انتخابات آينده رياست جمهوری اسلامی ايران، در اردوی جناح اصلاحگرای حکومت ایران، مهدی کروبی رئيس مجلس ششم که نامزد «حزب اعتماد ملی» برای شرکت در کارزار انتخاباتی بيست و دوم خرداد است می گويد فارغ از اينکه چه کسی نامزد شود، او از نامزدی کناره نخواهد گرفت.

موضوع «نامزد واحد» از اين نظر مهم است که شماری از آگاهان سياسی ايران عدم توفيق اين جناح را در معرفی نامزدی واحد در انتخابات نهمين دوره رياست جمهوری، از عوامل اصلی پيروزی محمود احمدی نژاد از جناح اصولگرا در آن دور از رقابت ها می دانند.

(جدا از این اظهار نظر، عده ای از تحلیلگران می گویند تجربه هشت ساله دولت محمد خاتمی نشان داد حتی اگر جناح اصلاحگرا در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ پیروز می شد، با قانون اساسی موجود، کار زیادی در مسیر پیشبرد اصلاحات میسر نمی بود. به باور برخی دیگر از صاحبنظران، به رغم محدودیتهای قانونی، فرصتهایی مانند شرکت در انتخابات، می تواند زمینه تحولات بعدی را فراهم کند.)

از سوی ديگر، محمد خاتمی، ریيس جمهوری سابق، هفته گذشته اعلام کرد با احترام به همه کسانی که نامزد شده يا خواهند شد، يا خود او يا مير حسين موسوی، نخست وزیر ایران در دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق، خود را نامزد انتخابات خواهند کرد.

معنای اين گفته ها چيست؟ آيا جناح اصلاحگرای جمهوری اسلامی ايران با يک نامزد واحد وارد رقابت‌های انتخاباتی دهمين دوره رياست جمهوری خواهد شد؟ يا اختلاف به حدی است که ممکن است مانند سال ۱۳۸۴ طرفداران اصلاحات بر سر نامزد واحدی به توافق نرسند؟ در اين صورت کداميک از نامزدها بخت بيشتری برای گذشتن از صافی شورای نگهبان و تاييد صلاحيت دارد؟

اين پرسش‌ها را با ميهمانان اين هفته برنامه «ديدگاه‌ها» در ميان گذاشته ايم: با سه تحليلگر سياسی در تهران که سمت گیری چهره ها، احزاب و تشکلات سياسی جناح اصلاحگرا را به دقت دنبال می کنند.

احمد زيدآبادی، عضو شورای مرکزی سازمان دانش آموختگان ايران (ادوار تحکيم وحدت)، می گويد: گفته آقای خاتمی نشان می دهد او از نامزدی آقای کروبی پشتيبانی نمی کند و ممکن است اصلاحگرايان اين بار هم بر سر يک نامزد به توافق نرسند.

محمد صادق جوادی حصار، عضو شورای مرکزی «حزب اعتماد ملی»، نيز بر این عقیده است که آقای کروبی مستقل از تصميم ديگران در رقابت ها شرکت خواهد کرد و گذشته نشان داده که خواهد توانست با هر نامزد ديگری رقابت کند و دليلی ندارد که رد صلاحيت شود.

عباس صفايی فر، روزنامه نگار متمايل به جناح اصلاحگرا، می گوید همه نامزدهای جناح اصلاحگرا شرايط احراز صلاحيت را دارند و عبدالله نوری وزير کشور دولت محمد خاتمی که در ارتباط با جرم های سياسی و مطبوعاتی سه سال را در زندان گذراند، احتمالاً برای رسيدن به اهداف بلند مدت تر، از پذيرش نامزدی پرهيز خواهد کرد.

آقای زيدآبادی پيش بينی می کند، که اگر شورای نگهبان صلاحيت محمد خاتمی را رد کند، رهبر با حکم حکومتی رای آن شورا را عوض خواهد کرد و حتی صلاحيت عبدالله نوری هم می تواند تاييد شود به شرط آن که جناح اصلاحگرا برنامه ای به ويژه برای حل مسئله هسته ای از طريق تنش زدايی، کوچک کردن ديوانسالاری دولتی و تداخل وظايف ارائه دهد تا دلسردشدگان را دوباره به نتيجه مشارکت سياسی اميدوار کند.

آقای جوادی حصار می گويد، تاييد صلاحيت همه نامزدهای جناح اصلاحگرا از اين رو که آرای اين جناح را می شکند و به تشتت در صفوف آن دامن می زند، می تواند به نفع جناح مقابل تمام شود و چه بسا برخلاف تصور غالب اين بار صلاحيت همگی آنان بدون وساطت تایيد شود.

آقای صفايی فر بر این عقیده است که تنش های دهه شصت و دوران جنگ هشت ساله، ميان ميرحسين موسوی، نخست وزیر زمان جنگ ایران و عراق، و علی خامنه ای، رئيس جمهور وقت، ناشی از موقعيت نهادهای نخست وزيری و رئيس جمهوری در آن زمان بود و جنبه فردی نداشت؛ «و از اين رو دليلی ندارد که اگر آقای موسوی نامزد و يا حتی رئيس جمهور شود، با رهبر جمهوری اسلامی ايران دچار مشکلی شود.»