مفاد گزارش ۵ سپتامبر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون وضعیت همکاری‌ها (و عدم همکاری‌ها)ی ایران با این نهاد ناظر بر پیشگیری از گسترش سلاح‌های اتمی، حاکی از دشوار‌تر شدن راه رسیدن به توافق جامع اتمی با تهران پیش از پایان مهلت تعیین شده است؛ شرایطی که خروج از آن در دستور مذاکرات همزمان و طولانی عباس عراقچی با نمایندگان سیاسی ارشد آمریکا در ژنو قرار داشته است.
مروری بر گزارش تازه آژانس نشان می‌دهد که برخلاف گفته‌های تهران مبنی بر ابراز رضایت از همکاری‌های ایران، در آن بر «عدم همکاری ایران» تاکید شده است. در صورت ادامه وضع موجود، خارج ساختن مذاکرات از بن‌بست کنونی بسیار دشوار خواهد بود.
در هشت فصل مشخص از گزارش آژانس، چهار بخش نخستین به اعلام نارضایتی از عدم همکاری‌های ایران اختصاص یافته است.
تلاش برای تولید چاشنی انفجاری که مشخصا در بمب اتمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنان بزرگ‌ترین ابهام در مورد فعالیت‌های اتمی ایران است. در مورد این موضوع در بند یک گزارش تاکید شده است، حال آنکه مسئولان رسمی دولت جمهوری اسلامی اهمیت تعیین کننده آنرا در مذاکرات، به دلایل خاص نادیده می‌گیرند.
استناد به کاربرد ماشه انفجاری در صنایع نفت و گاز (حفر چاه)، بهانه‌ای نیست که آژانس و مذاکره‌کنندگان آمریکایی استدلال جمهوری اسلامی را در توجیه آن پذیرفته و مقوله را خاتمه یافته تلقی کنند.
به نظر می‌رسد دولت جمهوری اسلامی قادر به جلب رضایت نظامیان برای صدور اجازه بازرسی نمایندگان آژانس از پارچین نشده و ناگزیر بر انصراف از این اقدام اصرار می‌ورزد.
مشکلات اصلی
گزارش آژانس به روشنی حاکی از عدم رضایت از تاخیر تهران در پاسخگویی به ابهام‌ها پیرامون فعالیت‌های اتمی‌ست که غرب مشکوک است اهداف نظامی دارد. در حالی که رضا نجفی، نماینده جمهوری اسلامی در آژانس، موضوع بازدید از پارچین را منتفی و ابهام‌های مربوط را ناشی از «اتهامات بی‌اساس علیه ایران» خوانده و خواستار بسته شدن این پرونده شده است.
گزارش آژانس همچنین حاکی است که ایران از تن دادن به سومین بخش همکاری‌های فنی خودداری می‌کند.
ایران طی چهار ماه گذشته دو رشته اطلاع رسانی با آژانس به عمل آورده که در چارچوب تازه‌ترین دور همکاری‌ها، مسائل مرتبط با تلاش برای ساختن ماشه بمب اتمی از اهمیت بیشتر نسبت به سایر موارد برخوردار بود.
این بخش از همکاری‌های اطلاعاتی تنها با انجام اقدامات تکمیلی، از جمله نمونه‌برداری از پارچین می‌تواند نهایی شود، نه قبول استدلال یکجانبه جمهوری اسلامی در اثبات کاربرد دوگانه آن.
بر اساس گزارش آژانس، ایران تا این لحظه به انجام اقداماتی در پارچین ادامه می‌دهد که هدف آن از میان بردن آثار رادیو اکتیو ناشی از شلیک نوترونی و دشوار‌تر ساختن نمونه‌برداری از محل است، مشروط بر اینکه اجازه بازدید از محل روزی داده شود.
آقای نجفی در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر بار دیگر بازدید از پارچین را غیرضروری معرفی کرده است.
بنا بر آنچه علی اکبر صالحی، هفته گذشته اعلام کرد ایران آماده به کار گرفتن سانترفیوژ‌های ار-۸ است که در نطنز نصب شده اند-در حالی که شمار نهایی سانتریفیوژ‌ها و ظرفیت مجاز غنی سازی برای ایران هنوز نهایی نشده و در دستور مذاکرات با آمریکا قرار دارد.
مذاکره برای مذاکره
از زمان بروز مشکلات عمده در راه مذاکرات اتمی، جمهوری اسلامی به جای محدود ساختن مذاکرات عمومی با نمایندگان گروه ۵+۱ به روش مذاکرات دو جانبه با کشور‌های عضو رو آورده است، تا از یک سو مذاکرات دو جانبه با آمریکا را عادی جلوه دهد و از سوی دیگر جداگانه پاسخگوی ملاحظات خاص هر کشور شود.
بر اساس توافق‌های به عمل آمده قرار است گروه ۵+۱ و ایران در ۱۸ سپتامبر و همزمان با حضور حسن روحانی رئیس‌جمهوری و هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی در نیویورک به منظور شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی ملاقات کنند.
با توجه به عدم پیشرفت در گفت‌وگوهای کار‌شناسی و توافق، تنها برای ادامه گفت‌وگو‌ها، به نظر نمی‌رسد که توافق جامع اتمی در حاشیه اجلاس مجمع عمومی شکل نهایی بگیرد.
ایران تلاش خواهد کرد از راه انجام گفت‌وگوهای مقدماتی دو جانبه در وین با بریتانیا، آلمان و فرانسه در ۱۱ سپتامبر، زمینه توافق احتمالی در نیویورک را فراهم سازد، اما، طرف اصلی گفت‌وگو با تهران، دولت آمریکا است که به دلیل شرایط خاص داخلی، با وجود علاقه فراوان به همکاری با جمهوری اسلامی، قادر به قبول همه خواسته‌های تهران، از جمله چشم‌پوشی از بازرسی مرکز نظامی پارچین نیست.
------------------
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.
