روزنامه «نيويورک تايمز» در گزارش مفصلی به نقل از مقامات آمريکايی می نويسد که ايران از فرصت ها و امکانات متعددی برای ايجاد بی ثباتی در افغانستان استفاده می کند.
اين گزارش با يادآوری حادثه سوزاندن قرآن توسط سربازان آمريکايی در کابل و تظاهرات عليه اين اقدام از قول مقامات آمريکايی می نويسد که در آن زمان ايران با استفاده از عوامل خود سعی کرد اين ناآرامی و آشوب ها را در کابل و نواحی غربی افغانستان دامن بزند.
هر چند در آن دوره عوامل حکومت ايران نتوانستند به هدف خود برسند ولی با توجه به احتمال حمله نظامی اسرائيل به خاک ايران دولت های عضو ناتو احتمال می دهند که ايران در برابر يک چنين اقدامی در خاک افغانستان دست به تلافی جويی بزند. به همين خاطر به نظر می رسد که مقامات آمريکايی با در نظر گرفتن نيات و توانايی های عملياتی ايران اين احتمال را جدی گرفته و آن را به دقت بررسی می کنند.
روزنامه « نيويورک تايمز» می افزايد که از خلال گفتگو با بيش از ۱۰ تن از مقامات آمريکايی در واشنگتن و يا کابل تصويری که از توانايی های ايران برای ايجاد بی ثباتی در افغانستان ارائه می شود يکسان نيست. يکی از مقامات آمريکايی می گويد که سفارت ايران در کابل برنامه های ضد آمريکايی گسترده و فعالی دارد.
اما مشخص نيست که ايران تا چه حد از اين ارتباطات و امکانات خود در داخل افغانستان استفاده می کند. آيا در آينده قادر است بيشتر از آنچه که تا امروز مشاهده شده بر دامنه اين نوع اقدامات خود بيافزايد و يا نه.
ژنرال جان آلن فرمانده ارشد آمريکا در افغانستان در گزارشی خطاب به کنگره آمريکا گفت :« ايران با حمايت از گروههای شورشی به تشديد خشونت ها در افغانستان ادامه می دهد. برداشت ما اين است که اگر ايران بخواهد می تواند اقدامات بيشتری انجام دهد ولی فعلا چنين کاری نکرده است.»
به گفته مقامات آمريکايی موردی که بيش از همه می توان شواهد دخالت ايران را در آن ديد ناآرامی های هرات پس از حادثه سوزاندن قرآن است که طی آن هفت نفر کشته و ۶۵ نفر زخمی شدند. دليل اصلی تلفات تيراندازی يکی از شورشيان به يک خودرو پليس حامل مهمات بود که انفجار آن مجروحان زيادی به جا گذاشت.
روزنامه « نيويورک تايمز» از قول مقامات آمريکايی می افزايد که دخالت های ايران در افغانستان بخشی از اقدامات مداخله جويانه و ضد آمريکايی جمهوری اسلامی در کل منطقه خاورميانه و آسيای جنوبی است. نمونه اين اقدامات را در حمايت از شورشيان يمن و از سوی ديگر حمايت از دولت سوريه می توان ديد . مورد ديگری از اين اقدامات حملات به اهداف اسرائيلی تقريبا به طور همزمان در کشورهای گرجستان و هند و انفجارهايی در تايلند و آذربايجان بود.
يکی از مقامات وزارت خارجه آمريکا می گويد شکست اکثر اين طرح ها نشان ميدهد که ايران در اجرای چنين عملياتی نقطه ضعف های فراوانی دارد. با اين همه ايران می تواند از منابع و تجارب گروه هايی نظير حزب الله لبنان استفاده کند.
به گفته برخی از سياستمداران آمريکايی به نظر می رسد که دو بازوی اصلی عمليات برونمرزی ايران يعنی واحد قدس سپاه پاسداران و شبکه های برونمرزی وزارت اطلاعات بر سرگسترش نفوذ خود در حال رقابت هستند و اين حالت می تواند خطر را برای غرب افزايش دهد.
از سوی ديگر ولی نصر استاد روابط بين الملل در دانشگاه جان هاپکينز و از مقامات سابق وزارت خارجه می گويد:« هدف اصلی ايران انجام عمليات های مرگبار و بسيار ويرانگر نيست بلکه قصد دارد با ايجاد هراس به نوعی از خود دفاع کند. کشف و دستگيری واحدها و يا عوامل آماتور و ناشی دشوارتر است. دستگاههای امنيتی آمريکا و غرب در جستجوی نيروهای حرفه ای تر بودند و به اين ترتيب ناشی ها از شبکه کنترل گريختند.»
روزنامه «نيويورک تايمز» در پايان اين مطلب اشاره می کند که حکومت ايران در برخورد با افغانستان به طور همزمان سياست های گوناگونی را به پيش می برد. بخشی از آن تلاش برای کشاندن مقامات و رهبران افغان به سوی خود است و در اين راه حتی از دادن رشوه نيز ابايی ندارد. محور ديگر اقدامات ايران نوعی همکاری و يا حمايت غيرمستقيم از طالبان است.
در کنار اين اقدامات نبايد فراموش کرد که ايران در طول سی سال گذشته روابط بسيار خوبی با اقليت های شيعه و هزاره برقرار کرده است. در عين حال ايران از مجموعه گسترده ای از رسانه های چاپی و الکترونيکی در کابل حمايت مالی می کند و اين رسانه ها در موضوعات حساس و جنجال برانگيزی مثل حادثه سوزاندن قرآن روزها و هفته ها تبليغات ضد آمريکايی خود را ادامه می دادند.
اين گزارش با يادآوری حادثه سوزاندن قرآن توسط سربازان آمريکايی در کابل و تظاهرات عليه اين اقدام از قول مقامات آمريکايی می نويسد که در آن زمان ايران با استفاده از عوامل خود سعی کرد اين ناآرامی و آشوب ها را در کابل و نواحی غربی افغانستان دامن بزند.
هر چند در آن دوره عوامل حکومت ايران نتوانستند به هدف خود برسند ولی با توجه به احتمال حمله نظامی اسرائيل به خاک ايران دولت های عضو ناتو احتمال می دهند که ايران در برابر يک چنين اقدامی در خاک افغانستان دست به تلافی جويی بزند. به همين خاطر به نظر می رسد که مقامات آمريکايی با در نظر گرفتن نيات و توانايی های عملياتی ايران اين احتمال را جدی گرفته و آن را به دقت بررسی می کنند.
روزنامه « نيويورک تايمز» می افزايد که از خلال گفتگو با بيش از ۱۰ تن از مقامات آمريکايی در واشنگتن و يا کابل تصويری که از توانايی های ايران برای ايجاد بی ثباتی در افغانستان ارائه می شود يکسان نيست. يکی از مقامات آمريکايی می گويد که سفارت ايران در کابل برنامه های ضد آمريکايی گسترده و فعالی دارد.
اما مشخص نيست که ايران تا چه حد از اين ارتباطات و امکانات خود در داخل افغانستان استفاده می کند. آيا در آينده قادر است بيشتر از آنچه که تا امروز مشاهده شده بر دامنه اين نوع اقدامات خود بيافزايد و يا نه.
ژنرال جان آلن فرمانده ارشد آمريکا در افغانستان در گزارشی خطاب به کنگره آمريکا گفت :« ايران با حمايت از گروههای شورشی به تشديد خشونت ها در افغانستان ادامه می دهد. برداشت ما اين است که اگر ايران بخواهد می تواند اقدامات بيشتری انجام دهد ولی فعلا چنين کاری نکرده است.»
به گفته مقامات آمريکايی موردی که بيش از همه می توان شواهد دخالت ايران را در آن ديد ناآرامی های هرات پس از حادثه سوزاندن قرآن است که طی آن هفت نفر کشته و ۶۵ نفر زخمی شدند. دليل اصلی تلفات تيراندازی يکی از شورشيان به يک خودرو پليس حامل مهمات بود که انفجار آن مجروحان زيادی به جا گذاشت.
روزنامه « نيويورک تايمز» از قول مقامات آمريکايی می افزايد که دخالت های ايران در افغانستان بخشی از اقدامات مداخله جويانه و ضد آمريکايی جمهوری اسلامی در کل منطقه خاورميانه و آسيای جنوبی است. نمونه اين اقدامات را در حمايت از شورشيان يمن و از سوی ديگر حمايت از دولت سوريه می توان ديد . مورد ديگری از اين اقدامات حملات به اهداف اسرائيلی تقريبا به طور همزمان در کشورهای گرجستان و هند و انفجارهايی در تايلند و آذربايجان بود.
يکی از مقامات وزارت خارجه آمريکا می گويد شکست اکثر اين طرح ها نشان ميدهد که ايران در اجرای چنين عملياتی نقطه ضعف های فراوانی دارد. با اين همه ايران می تواند از منابع و تجارب گروه هايی نظير حزب الله لبنان استفاده کند.
به گفته برخی از سياستمداران آمريکايی به نظر می رسد که دو بازوی اصلی عمليات برونمرزی ايران يعنی واحد قدس سپاه پاسداران و شبکه های برونمرزی وزارت اطلاعات بر سرگسترش نفوذ خود در حال رقابت هستند و اين حالت می تواند خطر را برای غرب افزايش دهد.
از سوی ديگر ولی نصر استاد روابط بين الملل در دانشگاه جان هاپکينز و از مقامات سابق وزارت خارجه می گويد:« هدف اصلی ايران انجام عمليات های مرگبار و بسيار ويرانگر نيست بلکه قصد دارد با ايجاد هراس به نوعی از خود دفاع کند. کشف و دستگيری واحدها و يا عوامل آماتور و ناشی دشوارتر است. دستگاههای امنيتی آمريکا و غرب در جستجوی نيروهای حرفه ای تر بودند و به اين ترتيب ناشی ها از شبکه کنترل گريختند.»
روزنامه «نيويورک تايمز» در پايان اين مطلب اشاره می کند که حکومت ايران در برخورد با افغانستان به طور همزمان سياست های گوناگونی را به پيش می برد. بخشی از آن تلاش برای کشاندن مقامات و رهبران افغان به سوی خود است و در اين راه حتی از دادن رشوه نيز ابايی ندارد. محور ديگر اقدامات ايران نوعی همکاری و يا حمايت غيرمستقيم از طالبان است.
در کنار اين اقدامات نبايد فراموش کرد که ايران در طول سی سال گذشته روابط بسيار خوبی با اقليت های شيعه و هزاره برقرار کرده است. در عين حال ايران از مجموعه گسترده ای از رسانه های چاپی و الکترونيکی در کابل حمايت مالی می کند و اين رسانه ها در موضوعات حساس و جنجال برانگيزی مثل حادثه سوزاندن قرآن روزها و هفته ها تبليغات ضد آمريکايی خود را ادامه می دادند.
