رسانه های اروپا و آمريکا و بعضی از محافل ديپلماتيک از افزايش کمک های مالی ايران به سوريه برای مقابله با مجازات های اقتصادی قدرت های غربی سخن ميگويند. فریدون خاوند، استاد اقتصاد در پاریس در مورد همین موضوع با راديو فردا گفت و گو کرده است.
راديو فردا - مجازات های اقتصادی غرب عليه نظام بشار اسد، در رابطه با سرکوب های خونين سياسی در سوريه رو به افزايش گذاشته. اين مجازات ها تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟
درجه اثر بخشی مجازات های اقتصادی خارجی عليه يک کشور، چه از سوی نهاد های بين المللی تصويب شده باشد يا به صورت يکجانبه به ابتکار قدرت های بزرگ اعمال بشود، هميشه پرسش بر انگيز است.
در مورد سوريه هم طبعا اين پرسش مطرح ميشود : در حالی که تاکنون فشار های سياسی بی تاثير بوده، آيا اقتصاد می تواند چشم اسفنديار نظام دمشق تلقی بشود؟
شماری از ناظران، از جمله بعضی از کارشناسان سوری، به اين پرسش پاسخ منفی ميدهند، با اين استدلال که دستگاه بعثی سوريه به نوعی انزوا عادت دارد و اين بار هم، مثل گذشته، فشار های اقتصادی می تواند به سود صاحب منصبان بعثی به ويژه نظامی ها تمام بشود و، در عوض، به مردم عادی ضرر وارد کند.
اديب مياله، رييس بانک مرکزی سوريه، جمعه بيست و ششم آگوست در گفتگو با خبرگزاری فرانسه پذيرفت که مجازات های اقتصادی موثر بوده و مردم سوريه بايد از اين به بعد کمر بند هايشان را سفت تر کنند.
با اين حال، به گفته او، اين مجازات ها عمدتا به مردم عادی ضرر ميزند. او ميگويد که مجازات های اعمال شده از سوی آمريکايی ها و اروپايی ها با دامن زدن به تورم، به فقير ترين قشر های مردم سوريه ضربه وارد ميآورد. اما رژيم دمشق، به گفته آقای مياله، از اين مجازات ها آسيبی نمی بيند.
ولی گروه بيشتری از ناظران فشار های اقتصادی بر دمشق را بسيار موثر ميدانند. در واقع نظام سوريه عمدتا چهار منبع درآمد در اختيار دارد : نفت، جهانگردی، سرمايه گذاری های بين المللی و کمک های خارجی.
با توجه به اين منابع و زياد و کم شدن آنها است که می توان درجه اثر بخشی مجازات های اقتصادی بر رفتار نظام دمشق را اندازه گيری کرد.
از ميان منابع درآمدی که نظام دمشق در اختيار دارد، کدام يک در قبال مجازات های خارجی حساس تر هستند؟
سوريه نفت کمی توليد ميکند و کل در آمد ش از صادرات اين کالا چيزی است حدود چهار تا پنج ميليارد دلار در سال، معادل يک بيستم در آمد ايران.
ولی به هر حال اين رقم برای نظام سوريه اهميت دارد و مجازات های اقتصادی می تواند دستکم برای بخشی از صادرات نفتی اين کشور مشکل به وجود بيآورد.
ورود جهانگردان غربی به سوريه هم، به مقدار زيادی کم شده. رييس بانک مرکزی سوريه کاهش شمار گردشگران غربی را در شرايط کنونی مهم ترين ضربه بر اقتصاد کشورش ميداند و ميگويد که در آمد دمشق از محل توريسم نود در صد سقوط کرده است.
از سرمايه گذاری های بين المللی هم، حتی در حد محدود گذشته، فعلا خبری نيست.
باقی می ماند کمک های خارجی، که مهم ترين آن، در شرايط فعلی، طبعا کمکی است که از طرف تهران در اختيار دمشق قرار ميگيرد. ترديدی نيست که در شرايط سخت امروزی، نظام بعثی سوريه بيش از هميشه روی کمک های ايران حساب ميکند.
ايران، به صورت مشخص، جه کمک هايی را از لحاظ اقتصادی می تواند در اختيار سوريه قرار دهد؟
به تازگی رسانه های بين المللی، به نقل از محافل ديپلماتيک غربی در دمشق، گزارش دادند که جمهوری اسلامی ايران به منظور کمک به رژيم بشار اسد و جلوگيری از فرو ريزی ليره سوری، شش ميليارد دلار کمک نقدی در اختيار دمشق قرار داده است.
اديب مياله، رييس بانک مرکزی سوريه، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه اين خبر را شوخی و مسخره توصيف می کند، با اين استدلال که با توجه به تضييقات مالی عليه بانک های سوريه و ايران، انتقال چنين مبلغی از تهران به دمشق غير ممکن است. او ميگويد که از اگر ليره سوری سقوط نکرده، نه به خاطر کمک مالی ايران، بلکه به دليل مکانيسم هايی بوده که از حدود دو سال پيش برای جلوگيری از نوسان های شديد پول ملی در خود سوريه به کار گرفته شده است.
به هر حال در اين زمينه خاص فعلا به دشواری می توان اظهار نظر کرد. در عوض ترديدی نيست که سوريه از دوران انقلاب اسلامی به اين طرف مهم ترين کشور برخوردار از کمک های ايران بوده است.
دمشق طی سال های گذشته از روابط ممتاز با تهران به منافع زيادی دست پيدا کرده. به گفته سفير سابق ايران در سوريه، سه ميليارد دلار پروژه در اين کشور توسط ايران پياده شده است.
توريسم زيارتی، در آمد قابل توجهی برای دمشق داشته، با ۵۷ پرواز در هفته و يک ميليون ايرانی که، به گفته سفير سابق جمهوری اسلامی در دمشق، هر سال برای زيارت به سوريه ميروند.
اعتبار های زيادی هم از طرف ايران، با شرايط بسيار مساعد، در اختيار سوريه قرار گرفته که بخش قابل ملاحظه ای از آن هيچوقت پس داده نخواهد شد.
در شرايط فعلی، احتمال اين که حجم کمک های مالی تهران به دمشق برای مقابله با دشواری های خارجی افزايش پيدا کرده باشد، بسيار بالا است و، همانطور که گفته شد، گزارش هايی هم از سوی بعضی از محافل ديپلماتيک غربی در اين زمينه منتشر شده، بی انکه چند و چون اين گزارش ها فعلا مشخص باشد.
از طرف ديگر روزنامه فرانسوی «لوموند» هم به تازگی به نقل منابع آمريکايی نوشت که دمشق، با پشتيبانی تهران، فشار شديدی را بر نظام بغداد اعمال ميکند به منظور آنکه بخشی از نفت عراق از راه سوريه به خارج صادر بشود و از اين راه، در آمدی برای بشار اسد تامين بشود.
