پس از پنج سال جدايی، بخش جنوبی سودان، بريدن کامل از شمال و زيستن در استقلال کامل را روز ۹ ژانويه به رای گذاشته است. انتظار می رود که در نتيجه برگزاری همه پرسی، سرانجام بزرگترين کشور قاره سياه بر محور اسلام و مسيحيت به دو پاره تقسيم شود.
توافق پيرامون برگزاری همه پرسی استقلال، بخش از پيمانی است که در ژانويه سال ۲۰۰۵ ميان دولت مرکزی سودان و «ارتش آزادی بخش سودان» به امضاء رسيد. پيمان سال ۲۰۰۵ بين رهبری عمدتا مسلمان نشين شمال و مسيحيان جنوب، در ادامه چند دهه جنگ و کشتار های مذهبی و قبيله ای مورد توافق طرفين قرار گرفت.
سالوا کير، رهبرمسيحی جنوبی ها ، در سال ۲۰۰۷ از دولت مرکزی خارطوم خود را کنار کشيد ولی پس از حصول توافق پيرامون عقب نشينی نيروهای شمالی چند ماه بعد مجددا به دولت مرکزی بازگشت.
آقای کير تا آن تاريخ عنوان معاون رييس جمهور را در دولت عمر البشير يدک می کشيد. تکميل بازگشت قريب به ۱۵۰۰۰ نفر از نيروهای نظامی دولت مرکزی سودان به شمال، در ۸ ژانويه سال ۲۰۰۸، سرانجام زمينه اجرای همه پرسی بر مبنای پيمان سال ۲۰۰۵ را ممکن ساخت.
به نظر مي رسد جدايی کامل از شمال و کسب استقلال خواسته اکثريت قاطع مسيحيان جنوبی است، اگرچه تقسيم سودان در دو سوی خط اسلام و مسيحيت، به معنی پايان مشکلات داخلی و به انتها رسيدن درگيری ها و خشونت های قبيله ای و مذهبی در هيچيک از دو بخش جدا شده نخواهد بود. همه پرسی برای استقلال تنها در جنوب کشور صورت می گيرد، ولی شمالی های سودان همچنان طرفدار حفظ يکپارچگی کشورند.
سودان با مساحت بيش از ۲.۵ ميليون کيلومتر مربع، بزرگترين کشور آفريقا و دهمين کشور بزرگ دنيا است. جمعيت سودان در حدود ۴۰ ميليون نفر است. بر اساس سر شماری سال ۲۰۰۸ دولت مرکزی، جمعيت جنوبی ها بين ۸ تا ۹ ميليون نفر اعلام شده است. جنوبی ها اين آمار را غير واقعی اعلام کرده و مدعی شدند که جمعيت جنوب در حدود يک سوم جمعيت کل سودان است.
اقتصاد نفتی
بالغ بر ۹۵ در صد از درآمد دولت مرکزی سودان از توليد و صادرات نفت خام تامين می شود حال آنکه بيش از ۸۵ درصد از منابع نفت در مناطق جنوبی قرار گرفته. با وجود این جدايی قابل انتظار جنوب از شمال به معنی پايان دسترسی شمال به درآمد های نفتی جنوب نيست.
نفت جنوب سودان از بندر شمالی اين کشور ( بندر سودان) به خارج ارسال می شود. تعداد قابل ملاحظه ای از حوزه های نفتی نيز در مناطق همجوار شمال و جنوب قرار گرفته که در گذشته هيچ گاه به عنوان خطوط مرزی علامت گذاری نشده اند. از اين لحاظ، بعد از استقلال جنوب از شمال نيز دو کشور تازه در مورد نحوه تقسيم درآمد نفت ناگزير به همکاری و يا داخل شده در منازعه خواهند بود.
شمال سودان بيشتر کويری و خشک است حال آنکه جنوب سودان سبزتر و پوشيده از مناطق باتلاقی است. سودان جنوبی علاوه بر نفت، چوب هم به بازار های جهانی صادر می کند.
سوابق جنگ و سازش
در نتيجه سال ها خونريزی و جنگ های قبيله ای و مذهبی، جنوب سودان با وجود برخوداری از منابع قابل ملاحظه طبيعی، در رديف فقير ترين مناطق جهان قرار دارد و بی ترديد بعد از استقلال، «جوبا»، پايتخت آن، مرکز يکی از فقیرترين کشورهای جهان خواهد بود.
از سال ۲۰۰۵ به اين سو که توافق بين جنوب و شمال برای جدايی و ترک جنگ به امضاء رسيد، تدريجا از جمعيت مسيحيان ساکن شمال و مسلمانان ساکن جنوب به شدت کاسته شد. با انجام اين مهاجرت های گسترده، تعيين تکليف تابعيت صدها هزار نفر از اهالی مسيحی و مسلمان سودان بعد از تحقق طلاق کامل شمال و جنوب، از جمله مسائل اصلی میان دو کشور تازه خواهد بود.
مسيحيان سودان طی سالها قربانی خشونت های مذهبی و قبيله ای اعراب مسلمان شمالی بوده اند. عمر البشير رييس جمهور مسلمان سودان که از سوی دادگاه لاهه به اتهام کشتار عليه بشريت تحت تعقيب است، اعلام داشته، در صورت جدايی جنوب، در شمال قوانين اسلامی ( شريعت ) تنها قانون معتبر در آن کشور خواهد بود.
از سال ۲۰۰۵ به اين سو که شمال و جنوب به نوعی توافق و ترک جنگ و کشتار دست يافتند، اجرای قوانين اسلامی در سودان تا حدودی برای مسيحيان تعديل شد. در سودان اگرچه مسيحيان عموما در معرض خشونت های مسلمانان شمال بوده اند، با وجود این نسبت زنان قربانی ظلم و تجاوز و کشتار و ترک خانه و از دست دادن بستگان و پيوستن به خيل صد ها هزار آواره، از مردان سودانی به مراتب بيشتر است.
نسبت خشونت عليه زنان در داخل بخش مسلمان نشين سودان نيز چندان کمتر از بخش مسيحی نشين جنوب نيست، اگرچه طبيعت آن تا حدودی متفاوت است. به عنوان مثال ميزان ختنه دختران در سودان بالاترين آن نزد تمامی کشورهای آفريقايی مسلمان نشين است.
رييس جمهور کشور جوان
بعد از استقلال، سالوا کير، رييس جمهور جوانترين کشور آفريقا خواهد شد. آقای کير که حدوداً پنجاه ساله است، از دهه ۶۰ به شورشيان مسلح جنوب پيوست. زمانی که جعفر نميری رييس جمهور اسبق سودان در سال ۱۹۷۲ با شورشيان جنوب به سازش دست يافت، آقای کير به عنوان يک افسر دون پايه به ارتش مرکزی پيوست.
در سال ۱۹۸۳ که جنگ های شمال و جنوب از سر گرفته شد، جان گارانگ برای سرکوب جنوبی ها به آن منطقه اعزام شد و لی وی به جای جنگ با شورشيان جنوب به آنها پيوست و قهرمان ملی شد. سالوا کير هم که متعلق به جامعه «دينکا» های جنوب سودان است به گارانگ پيوست و ارتش آزادی بخش سودان را تشکيل داد.
جان گارانگ بعد از توافق سال ۲۰۰۵ منصب معاونت رييس جمهور سودان را به دست آورد ولی چند هفته بعد در يک سانحه هوايی کشته شد. از آن تاريخ، سالوا کير که در حلقه ياران نزديک گارانگ قرار داشت جانشين او شد.
مردم جنوب انتظار دارند، با وجود تفاوت های قبيله ای در جنوب و ميان مسيحيان، او بتواند مردم کشور تازه به استقلال رسيده را متحد نگاه دارد.
سياست رسمی آمريکا اگرچه نسبت به نتيجه احتمالی همه پرسی استقلال جهت خاصی را اختيار نکرده، ولی در باطن موافق جدايی جنوب از شمال و استقلال بخش مسيحی نشين ان کشور است. در آستانه برگزاری همه پرسی نيز، به منظور تاکيد بر اهميت آن و مراقبت نزديک واشنگتن از تحولات اوضاع و برگزاری همه پرسی، هيلاری کلينتون ديدار از آن کشور را در دستور کار خود قرار داد.
انتظار می رود که دولت تازه و مستقل سودان جنوبی که ممکن است «سودان نو» خوانده شود، نسبت به مبانی دمکراسی متعهد و برخلاف بخش شمالی علاقمند به گسترش مناسبات با آمريکا و غرب باشد.
اگرچه مردم کشور تازه استقلال يافته تا سال ها فقير خواهند ماند، در عين حال فرصت خواهند داشت در کشور مستقل خود شهروند درجه يک خوانده شده و از آزادی های بيشتری برخوردار گردند.
توافق پيرامون برگزاری همه پرسی استقلال، بخش از پيمانی است که در ژانويه سال ۲۰۰۵ ميان دولت مرکزی سودان و «ارتش آزادی بخش سودان» به امضاء رسيد. پيمان سال ۲۰۰۵ بين رهبری عمدتا مسلمان نشين شمال و مسيحيان جنوب، در ادامه چند دهه جنگ و کشتار های مذهبی و قبيله ای مورد توافق طرفين قرار گرفت.
سالوا کير، رهبرمسيحی جنوبی ها ، در سال ۲۰۰۷ از دولت مرکزی خارطوم خود را کنار کشيد ولی پس از حصول توافق پيرامون عقب نشينی نيروهای شمالی چند ماه بعد مجددا به دولت مرکزی بازگشت.
آقای کير تا آن تاريخ عنوان معاون رييس جمهور را در دولت عمر البشير يدک می کشيد. تکميل بازگشت قريب به ۱۵۰۰۰ نفر از نيروهای نظامی دولت مرکزی سودان به شمال، در ۸ ژانويه سال ۲۰۰۸، سرانجام زمينه اجرای همه پرسی بر مبنای پيمان سال ۲۰۰۵ را ممکن ساخت.
به نظر مي رسد جدايی کامل از شمال و کسب استقلال خواسته اکثريت قاطع مسيحيان جنوبی است، اگرچه تقسيم سودان در دو سوی خط اسلام و مسيحيت، به معنی پايان مشکلات داخلی و به انتها رسيدن درگيری ها و خشونت های قبيله ای و مذهبی در هيچيک از دو بخش جدا شده نخواهد بود. همه پرسی برای استقلال تنها در جنوب کشور صورت می گيرد، ولی شمالی های سودان همچنان طرفدار حفظ يکپارچگی کشورند.
سودان با مساحت بيش از ۲.۵ ميليون کيلومتر مربع، بزرگترين کشور آفريقا و دهمين کشور بزرگ دنيا است. جمعيت سودان در حدود ۴۰ ميليون نفر است. بر اساس سر شماری سال ۲۰۰۸ دولت مرکزی، جمعيت جنوبی ها بين ۸ تا ۹ ميليون نفر اعلام شده است. جنوبی ها اين آمار را غير واقعی اعلام کرده و مدعی شدند که جمعيت جنوب در حدود يک سوم جمعيت کل سودان است.
اقتصاد نفتی
بالغ بر ۹۵ در صد از درآمد دولت مرکزی سودان از توليد و صادرات نفت خام تامين می شود حال آنکه بيش از ۸۵ درصد از منابع نفت در مناطق جنوبی قرار گرفته. با وجود این جدايی قابل انتظار جنوب از شمال به معنی پايان دسترسی شمال به درآمد های نفتی جنوب نيست.
نفت جنوب سودان از بندر شمالی اين کشور ( بندر سودان) به خارج ارسال می شود. تعداد قابل ملاحظه ای از حوزه های نفتی نيز در مناطق همجوار شمال و جنوب قرار گرفته که در گذشته هيچ گاه به عنوان خطوط مرزی علامت گذاری نشده اند. از اين لحاظ، بعد از استقلال جنوب از شمال نيز دو کشور تازه در مورد نحوه تقسيم درآمد نفت ناگزير به همکاری و يا داخل شده در منازعه خواهند بود.
شمال سودان بيشتر کويری و خشک است حال آنکه جنوب سودان سبزتر و پوشيده از مناطق باتلاقی است. سودان جنوبی علاوه بر نفت، چوب هم به بازار های جهانی صادر می کند.
سوابق جنگ و سازش
در نتيجه سال ها خونريزی و جنگ های قبيله ای و مذهبی، جنوب سودان با وجود برخوداری از منابع قابل ملاحظه طبيعی، در رديف فقير ترين مناطق جهان قرار دارد و بی ترديد بعد از استقلال، «جوبا»، پايتخت آن، مرکز يکی از فقیرترين کشورهای جهان خواهد بود.
از سال ۲۰۰۵ به اين سو که توافق بين جنوب و شمال برای جدايی و ترک جنگ به امضاء رسيد، تدريجا از جمعيت مسيحيان ساکن شمال و مسلمانان ساکن جنوب به شدت کاسته شد. با انجام اين مهاجرت های گسترده، تعيين تکليف تابعيت صدها هزار نفر از اهالی مسيحی و مسلمان سودان بعد از تحقق طلاق کامل شمال و جنوب، از جمله مسائل اصلی میان دو کشور تازه خواهد بود.
مسيحيان سودان طی سالها قربانی خشونت های مذهبی و قبيله ای اعراب مسلمان شمالی بوده اند. عمر البشير رييس جمهور مسلمان سودان که از سوی دادگاه لاهه به اتهام کشتار عليه بشريت تحت تعقيب است، اعلام داشته، در صورت جدايی جنوب، در شمال قوانين اسلامی ( شريعت ) تنها قانون معتبر در آن کشور خواهد بود.
از سال ۲۰۰۵ به اين سو که شمال و جنوب به نوعی توافق و ترک جنگ و کشتار دست يافتند، اجرای قوانين اسلامی در سودان تا حدودی برای مسيحيان تعديل شد. در سودان اگرچه مسيحيان عموما در معرض خشونت های مسلمانان شمال بوده اند، با وجود این نسبت زنان قربانی ظلم و تجاوز و کشتار و ترک خانه و از دست دادن بستگان و پيوستن به خيل صد ها هزار آواره، از مردان سودانی به مراتب بيشتر است.
نسبت خشونت عليه زنان در داخل بخش مسلمان نشين سودان نيز چندان کمتر از بخش مسيحی نشين جنوب نيست، اگرچه طبيعت آن تا حدودی متفاوت است. به عنوان مثال ميزان ختنه دختران در سودان بالاترين آن نزد تمامی کشورهای آفريقايی مسلمان نشين است.
رييس جمهور کشور جوان
بعد از استقلال، سالوا کير، رييس جمهور جوانترين کشور آفريقا خواهد شد. آقای کير که حدوداً پنجاه ساله است، از دهه ۶۰ به شورشيان مسلح جنوب پيوست. زمانی که جعفر نميری رييس جمهور اسبق سودان در سال ۱۹۷۲ با شورشيان جنوب به سازش دست يافت، آقای کير به عنوان يک افسر دون پايه به ارتش مرکزی پيوست.
در سال ۱۹۸۳ که جنگ های شمال و جنوب از سر گرفته شد، جان گارانگ برای سرکوب جنوبی ها به آن منطقه اعزام شد و لی وی به جای جنگ با شورشيان جنوب به آنها پيوست و قهرمان ملی شد. سالوا کير هم که متعلق به جامعه «دينکا» های جنوب سودان است به گارانگ پيوست و ارتش آزادی بخش سودان را تشکيل داد.
جان گارانگ بعد از توافق سال ۲۰۰۵ منصب معاونت رييس جمهور سودان را به دست آورد ولی چند هفته بعد در يک سانحه هوايی کشته شد. از آن تاريخ، سالوا کير که در حلقه ياران نزديک گارانگ قرار داشت جانشين او شد.
مردم جنوب انتظار دارند، با وجود تفاوت های قبيله ای در جنوب و ميان مسيحيان، او بتواند مردم کشور تازه به استقلال رسيده را متحد نگاه دارد.
سياست رسمی آمريکا اگرچه نسبت به نتيجه احتمالی همه پرسی استقلال جهت خاصی را اختيار نکرده، ولی در باطن موافق جدايی جنوب از شمال و استقلال بخش مسيحی نشين ان کشور است. در آستانه برگزاری همه پرسی نيز، به منظور تاکيد بر اهميت آن و مراقبت نزديک واشنگتن از تحولات اوضاع و برگزاری همه پرسی، هيلاری کلينتون ديدار از آن کشور را در دستور کار خود قرار داد.
انتظار می رود که دولت تازه و مستقل سودان جنوبی که ممکن است «سودان نو» خوانده شود، نسبت به مبانی دمکراسی متعهد و برخلاف بخش شمالی علاقمند به گسترش مناسبات با آمريکا و غرب باشد.
اگرچه مردم کشور تازه استقلال يافته تا سال ها فقير خواهند ماند، در عين حال فرصت خواهند داشت در کشور مستقل خود شهروند درجه يک خوانده شده و از آزادی های بيشتری برخوردار گردند.
