در حالی که گزارش های برخی رسانه های غربی از قوت گرفتن احتمال حمله اسرائيل به تاسيسات اتمی ايران حکايت دارد، روز يکشنبه هفته جاری، ژنرال مارتين دمپسی، ریيس ستاد مشترک ارتش ايالات متحده و ويليام هيگ، وزير خارجه بريتانيا، هر يک به طور جداگانه نسبت به در گرفتن جنگ در منطقه ابراز نگرانی کردند.
اسرائيل در مقابل می گويد زمان برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ايران اندک است. اگرچه ايران همواره می گويد اين برنامه ماهيت صلح آميز دارد، اسرائيل آن را تهديدی برای امنيت خود و جهان می خواند.
اما اين تهديدها و اين گزارش ها درباره احتمال وقوع درگيری نظامی تا چه حد واقعی است؟ اين سوالی است که رادیو فردا با جرج جافه، تحليلگر مطالعات بين الملل در دانشگاه کمبريج بريتانيا، در ميان گذاشته است.
صحبت های مختلف مقام های آمريکا و بريتانيا از يک سو و اسرائيل از سوی ديگر در قبال احتمال حمله به ايران را تا چه حد واقعی می بينيد؟
جرج جافه: خب به هر حال ما بايد قبول کنيم که يک فاکتور واقعی در اين ميان وجود دارد و آن هم اسرائيل است. اين کشور مدت زيادی است که ايران و برنامه هسته‌ای اش را تهديد قلمداد می کند و تهديد کرده که اگر بقيه کشورها در اين زمينه اقدامی نکنند، اسرائيل به تنهايی وارد عمل می شود.
اين در حالی است که ما می دانيم اسرائيل به تنهايی قادر به نابود کردن سيستم اتمی ايران نيست و اگر برای جنگ اقدام کند، آمريکا را هم مجبور به درگيری می کند. در نتيجه به نظر من اين بحران و نگرانی‌ها هم اکنون تنها ساخته و پرداخته رسانه‌ها نيست بلکه در نتيجه سياست های اسرائيل توليد شده است که دولت اين کشور معتقد است يک چنين حمله‌ای ضروری است.
اما در مقابل اين طرز فکر، در آمريکا مقاومت هايی وجود دارد، مثلا در پنتاگون. اما اين فرضيه هم وجود دارد که اگر اسرائيل به تنهايی تصميم به حمله بگيرد، برای آمريکا بسيار سخت خواهد بود تا آن را ناديده بگيرد. اما جدای از اينها اروپا و آمريکا می خواهند منتظر تاثير تحريم ها باشند تا شايد اين تحريم ها ايران را از آنچه که به آن متهم شده است يعنی تصميم به توليد سلاح اتمی، بازدارند.
برخی از ناظران اوضاع ايران بر اين باورند که تحريم ها تاثيری نداشته و ايران در عرصه فعاليت های هسته ای خود حتی پيشرفت هم کرده است. به نظر شما تحريم ها چه تاثيری بايد بگذارند تا احتمال حمله نظامی عليه ايران کاهش پيدا کند؟
خب نظرات مختلفی هست. مثلا در بريتانيا برخی بر اين باورند که اين تاثير تحريم هاست که ايران را متقاعد کرده تا به ميز مذاکره بازگردد. و همين امروز هم هياتی از آژانس بين المللی انرژی اتمی برای دومين بار در هفته های اخير به تهران رفته اند.
اما اسرائيلی ها می گويند که ما در حال نزديک شدن به محدوده مصونيت ايران هستيم. منظور زمانی است که ايران تاسيسات هسته‌ای خود را به زيرزمين ببرد و در اين صورت برای حمله نظامی به سختی قابل دسترسی خواهد بود و برای همين اسرائيلی‌ها بر اين باورند که زمان زيادی برای مذاکره دراين زمينه باقی نمانده است. برای همين است که فشار در اين زمينه هر روز افزايش می يابد.
استراتژيست های آمريکايی بر اين باورند که اگر قرار است حمله‌ای صورت گيرد، بايد اواخر بهار يا اواخر تابستان رخ دهد چرا که بعد از اين زمان تاسيسات ايران غير قابل دسترسی خواهد شد. و اينها در حالی است که ما شاهد يک کمپين موازی ديگر هم عليه برنامه هسته ای ايران بوده ايم. تحرکاتی چون ترور دانشمند هسته ای يا بدافزار کامپيوتری چون استاکس نت.
چندی پيش باراک اوباما رييس جمهوری آمريکا در پاسخ به اين سوال که آيا اسرائيل پيش از حمله به ايران هشداری به آمريکا خواهد داد يا نه، گفت که دو کشور در حال حاضر در بالاترين سطح همکاری قرار دارند اما از سوی ديگر بسياری از تحليل هايی که در روزهای اخير ديده می‌شود، حاکی از آن است که اسرائيل احتمال دارد که بدون هيچ هشداری به ايران حمله کرده و غرب را در مقابل عمل انجام شده قرار دهد. نظر شما درباره چنين هشداری چيست؟
خب ما برای اينکه صحبت های مقام های کشورها را ارزيابی کنيم، بايد ببينيم آنها با اين حرف ها چه می خواهند به دست آورند.
به نظر من، دولت باراک اوباما به شدت از دولت نتانياهو در اسرائيل ناراضی است، خصوصا به دليل به نتيجه نرسيدن مذاکرات صلح خاورميانه بين فلسطينی ها و اسرائيلی ها و همچنين رفتارهای نتانياهو در داخل آمريکا و تمايل او به روی کار آمدن يک جمهوریخواه در انتخابات آينده آمريکا.
اما در عين حال آقای اوباما می داند که نمی تواند در مقابل افکار عمومی آمريکا عصبانيت خود را از اسرائيل نشان دهد. در نتيجه می گويد همکاری بين دو کشور بسيار مطلوب است. در همين حين اسرائيل هم می داند که دولت اوباما در وضعيت خوبی نيست، و از اين موضوع به نحو احسن در حال استفاده است.
در چنين حالتی من مطمئنم که هشدار درباره حمله به آمريکا داده خواهد شد، اما زمان و نحوه دقيق عمليات بدون شک مخفی خواهد ماند. اما در نهايت بايد بگويم که اگر اسرائيل در صورت حمله می تواند اوباما را مجبور به مشارکت کند، به نظر من می تواند آمريکا را هم متقاعد کند که راهی جز حمله وجود ندارد. خود اوباما هم گفته که هيچ گزينه ای از روی ميز برداشته نخواهد شد.
آيا اين بدين معناست که شما فکر می کنيد حمله نظامی عليه ايران رخ خواهد داد؟ و اگر اينطور است اين جنگ را چگونه می بينيد؟
خب بله. متاسفانه بايد بگويم که به نظر من، هر روز نشانه هايی ديده می شود که جنگی در راه است و پيش زمينه هايی فراهم شده که نتيجه ای جز جنگ را اجتناب ناپذير کرده است. مسئله اينجاست که ما نمی دانيم توجيه چنين حمله ای آيا حقيقت دارد يا نه؟
ما می دانيم که ايران برنامه هسته ای برای توليد برق دارد اما نمی دانيم برنامه ساخت سلاح هسته ای هم دارد يا نه! اما مشکلی که وجود دارد اين است که فضايی به وجود آمده است که هم اکنون اکثر سياستمداران بر مبنای اين فضا صحبت می کنند و اظهار نظرهای روزانه شان، حتی اگر جدی هم نباشد، کار را به جايی می کشاند که جنگ اجتناب ناپذير شود و نتيجه چنين جنگی بسيار جدی است.
بله، آمريکا با حمايت اسرائيل می تواند به ايران حمله کند، اما اولين نتيجه آن بی ثباتی کامل در منطقه خاورميانه خواهد بود و چهره آمريکا در ميان مردم اين منطقه بدتر هم خواهد شد. جهان عرب و خاورميانه ديگر تحمل يک حمله نظامی غرب به اين منطقه را ندارد. نتيجه بلند مدت يک حمله نظامی اصلا خوب نيست و از همه مهمتر ما نمی دانيم که آيا چنين حمله ای می تواند تاسيسات اتمی ايران را نابود کند يا نه.
برخی ارزيابی ها به اين سمت می روند که چنين حمله ای تنها سرعت برنامه هسته ای ايران را کم می کند و پنتاگون هم در تحقيقی گفته که تخمين اوليه کشته ها در چنين حمله ای ۱۵ هزار نفر است.
در نتيجه، عمليات نظامی می تواند مقام های ايران را به اين سمت سوق دهد که اگر تا کنون تصميم به توليد سلاح نداشتند، اکنون مجبورند که چنين کنند و من فکر می کنم که چشم انداز چنين جنگی مصيبت مطلق است.
اسرائيل در مقابل می گويد زمان برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ايران اندک است. اگرچه ايران همواره می گويد اين برنامه ماهيت صلح آميز دارد، اسرائيل آن را تهديدی برای امنيت خود و جهان می خواند.
اما اين تهديدها و اين گزارش ها درباره احتمال وقوع درگيری نظامی تا چه حد واقعی است؟ اين سوالی است که رادیو فردا با جرج جافه، تحليلگر مطالعات بين الملل در دانشگاه کمبريج بريتانيا، در ميان گذاشته است.
صحبت های مختلف مقام های آمريکا و بريتانيا از يک سو و اسرائيل از سوی ديگر در قبال احتمال حمله به ايران را تا چه حد واقعی می بينيد؟
جرج جافه: خب به هر حال ما بايد قبول کنيم که يک فاکتور واقعی در اين ميان وجود دارد و آن هم اسرائيل است. اين کشور مدت زيادی است که ايران و برنامه هسته‌ای اش را تهديد قلمداد می کند و تهديد کرده که اگر بقيه کشورها در اين زمينه اقدامی نکنند، اسرائيل به تنهايی وارد عمل می شود.
اين در حالی است که ما می دانيم اسرائيل به تنهايی قادر به نابود کردن سيستم اتمی ايران نيست و اگر برای جنگ اقدام کند، آمريکا را هم مجبور به درگيری می کند. در نتيجه به نظر من اين بحران و نگرانی‌ها هم اکنون تنها ساخته و پرداخته رسانه‌ها نيست بلکه در نتيجه سياست های اسرائيل توليد شده است که دولت اين کشور معتقد است يک چنين حمله‌ای ضروری است.
اما در مقابل اين طرز فکر، در آمريکا مقاومت هايی وجود دارد، مثلا در پنتاگون. اما اين فرضيه هم وجود دارد که اگر اسرائيل به تنهايی تصميم به حمله بگيرد، برای آمريکا بسيار سخت خواهد بود تا آن را ناديده بگيرد. اما جدای از اينها اروپا و آمريکا می خواهند منتظر تاثير تحريم ها باشند تا شايد اين تحريم ها ايران را از آنچه که به آن متهم شده است يعنی تصميم به توليد سلاح اتمی، بازدارند.
برخی از ناظران اوضاع ايران بر اين باورند که تحريم ها تاثيری نداشته و ايران در عرصه فعاليت های هسته ای خود حتی پيشرفت هم کرده است. به نظر شما تحريم ها چه تاثيری بايد بگذارند تا احتمال حمله نظامی عليه ايران کاهش پيدا کند؟
خب نظرات مختلفی هست. مثلا در بريتانيا برخی بر اين باورند که اين تاثير تحريم هاست که ايران را متقاعد کرده تا به ميز مذاکره بازگردد. و همين امروز هم هياتی از آژانس بين المللی انرژی اتمی برای دومين بار در هفته های اخير به تهران رفته اند.
آمريکا با حمايت اسرائيل می تواند به ايران حمله کند، اما اولين نتيجه آن بی ثباتی کامل در منطقه خاورميانه خواهد بود و چهره آمريکا در ميان مردم اين منطقه بدتر هم خواهد شد. جهان عرب و خاورميانه ديگر تحمل يک حمله نظامی غرب به اين منطقه را ندارد. نتيجه بلند مدت يک حمله نظامی اصلا خوب نيست و از همه مهمتر ما نمی دانيم که آيا چنين حمله ای می تواند تاسيسات اتمی ايران را نابود کند يا نه.جرج جافه، تحليلگر مطالعات بين الملل در دانشگاه کمبريج بريتانيا
اما اسرائيلی ها می گويند که ما در حال نزديک شدن به محدوده مصونيت ايران هستيم. منظور زمانی است که ايران تاسيسات هسته‌ای خود را به زيرزمين ببرد و در اين صورت برای حمله نظامی به سختی قابل دسترسی خواهد بود و برای همين اسرائيلی‌ها بر اين باورند که زمان زيادی برای مذاکره دراين زمينه باقی نمانده است. برای همين است که فشار در اين زمينه هر روز افزايش می يابد.
استراتژيست های آمريکايی بر اين باورند که اگر قرار است حمله‌ای صورت گيرد، بايد اواخر بهار يا اواخر تابستان رخ دهد چرا که بعد از اين زمان تاسيسات ايران غير قابل دسترسی خواهد شد. و اينها در حالی است که ما شاهد يک کمپين موازی ديگر هم عليه برنامه هسته ای ايران بوده ايم. تحرکاتی چون ترور دانشمند هسته ای يا بدافزار کامپيوتری چون استاکس نت.
چندی پيش باراک اوباما رييس جمهوری آمريکا در پاسخ به اين سوال که آيا اسرائيل پيش از حمله به ايران هشداری به آمريکا خواهد داد يا نه، گفت که دو کشور در حال حاضر در بالاترين سطح همکاری قرار دارند اما از سوی ديگر بسياری از تحليل هايی که در روزهای اخير ديده می‌شود، حاکی از آن است که اسرائيل احتمال دارد که بدون هيچ هشداری به ايران حمله کرده و غرب را در مقابل عمل انجام شده قرار دهد. نظر شما درباره چنين هشداری چيست؟
خب ما برای اينکه صحبت های مقام های کشورها را ارزيابی کنيم، بايد ببينيم آنها با اين حرف ها چه می خواهند به دست آورند.
به نظر من، دولت باراک اوباما به شدت از دولت نتانياهو در اسرائيل ناراضی است، خصوصا به دليل به نتيجه نرسيدن مذاکرات صلح خاورميانه بين فلسطينی ها و اسرائيلی ها و همچنين رفتارهای نتانياهو در داخل آمريکا و تمايل او به روی کار آمدن يک جمهوریخواه در انتخابات آينده آمريکا.
اما در عين حال آقای اوباما می داند که نمی تواند در مقابل افکار عمومی آمريکا عصبانيت خود را از اسرائيل نشان دهد. در نتيجه می گويد همکاری بين دو کشور بسيار مطلوب است. در همين حين اسرائيل هم می داند که دولت اوباما در وضعيت خوبی نيست، و از اين موضوع به نحو احسن در حال استفاده است.
در چنين حالتی من مطمئنم که هشدار درباره حمله به آمريکا داده خواهد شد، اما زمان و نحوه دقيق عمليات بدون شک مخفی خواهد ماند. اما در نهايت بايد بگويم که اگر اسرائيل در صورت حمله می تواند اوباما را مجبور به مشارکت کند، به نظر من می تواند آمريکا را هم متقاعد کند که راهی جز حمله وجود ندارد. خود اوباما هم گفته که هيچ گزينه ای از روی ميز برداشته نخواهد شد.
آيا اين بدين معناست که شما فکر می کنيد حمله نظامی عليه ايران رخ خواهد داد؟ و اگر اينطور است اين جنگ را چگونه می بينيد؟
خب بله. متاسفانه بايد بگويم که به نظر من، هر روز نشانه هايی ديده می شود که جنگی در راه است و پيش زمينه هايی فراهم شده که نتيجه ای جز جنگ را اجتناب ناپذير کرده است. مسئله اينجاست که ما نمی دانيم توجيه چنين حمله ای آيا حقيقت دارد يا نه؟
ما می دانيم که ايران برنامه هسته ای برای توليد برق دارد اما نمی دانيم برنامه ساخت سلاح هسته ای هم دارد يا نه! اما مشکلی که وجود دارد اين است که فضايی به وجود آمده است که هم اکنون اکثر سياستمداران بر مبنای اين فضا صحبت می کنند و اظهار نظرهای روزانه شان، حتی اگر جدی هم نباشد، کار را به جايی می کشاند که جنگ اجتناب ناپذير شود و نتيجه چنين جنگی بسيار جدی است.
بله، آمريکا با حمايت اسرائيل می تواند به ايران حمله کند، اما اولين نتيجه آن بی ثباتی کامل در منطقه خاورميانه خواهد بود و چهره آمريکا در ميان مردم اين منطقه بدتر هم خواهد شد. جهان عرب و خاورميانه ديگر تحمل يک حمله نظامی غرب به اين منطقه را ندارد. نتيجه بلند مدت يک حمله نظامی اصلا خوب نيست و از همه مهمتر ما نمی دانيم که آيا چنين حمله ای می تواند تاسيسات اتمی ايران را نابود کند يا نه.
برخی ارزيابی ها به اين سمت می روند که چنين حمله ای تنها سرعت برنامه هسته ای ايران را کم می کند و پنتاگون هم در تحقيقی گفته که تخمين اوليه کشته ها در چنين حمله ای ۱۵ هزار نفر است.
در نتيجه، عمليات نظامی می تواند مقام های ايران را به اين سمت سوق دهد که اگر تا کنون تصميم به توليد سلاح نداشتند، اکنون مجبورند که چنين کنند و من فکر می کنم که چشم انداز چنين جنگی مصيبت مطلق است.
