سيزدهم مهر ماه مصادف است با انتخاب حجت الاسلام علی خامنه ای به عنوان سومين رييس جمهوری ايران در ۱۳ مهر ۱۳۶۰. هنگامی که محمد علی رجايی دومين رييس جمهور ايران در ۸ شهريور ۱۳۶۰ کشته شد ، يک ماه بعد در انتخابات رياست جمهوری ، حجت الاسلام علی خامنه ای با ۱۶ ميليون رای به رياست جمهوری رسيد. (۱)
رد صلاحيت ۴۲ نامزد رقيب حجت الاسلام خامنه ای در انتخابات رياست جمهوری ۱۳۶۰
در اين انتخابات ۴۶ نامزد وجود داشتند که اگر چه برخی از آنان ناشناخته بودند ولی شماری از نامزدهای شناخته شده نيز رد صلاحيت شده و از شرکت آنها در انتخابات جلوگيری بعمل آمد. آيت‌الله مهدوی‌کنی نيزيک روز قبل از اخذ آراء از نامزدی انصراف داد، وعلی موحدی ساوجی و علی‌اکبر ولايتی به دليل حضور حجت الاسلام خامنه ای وارد ميدان رقابت نشدند. بنابر اين رقبای حجت الاسلام خامنه ای در اين انتخابات فقط اکبر پرورش ، حسن غفوری فرد و رضا زواره ای -هر سه تن از جمعيت موتلفه- بودند.
تا حدود زيادی معلوم بود که نامزد اول مورد حمايت نظام حجت الاسلام خامنه ای است و ساير نامزدها بنابر مصالحی نظير رقابتی نشان دادن انتخابات خود را نامزد کرده اند. حتی حسن غفوری فردبه عنوان يکی از رقبا در خاطرات خود گفته است که با توصيه آيت الله ربانی املشی وبه دليل وضعيت جسمی نامساعد حجت الاسلام خامنه ای وجهت حفظ احتياط نامزد شده است. (۲)
حجت الاسلام خامنه ای پيش از آنکه در سال ۱۳۶۰ رييس جمهور شود،برخی سمت ها را در جمهوری اسلامی برخوردار بود.
دعوت به شورای انقلاب با پيشنهاد آيت الله مطهری
حجت الاسلام علی خامنه ای که پيش از انقلاب از روحانيون مخالف حکومت پهلوی در مشهد بود بعد از پيروزی انقلاب ۱۳۵۷ ، با پيشنهاد آيت الله مرتضی مطهری از مشهد به تهران دعوت شد و در پی ترميم چند باره شورای انقلاب به عضويت اين شورا برگزيده شد و اين اولين سمت وی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ بود.
امام جمعه تهران پس از آيت الله منتظری
حجت الاسلام خامنه ای در تاريخ ۲۵ دی ماه ۱۳۵۸ بعد از استعفای آيت الله حسينعلی منتظری از سمت امام جمعه تهران با حکم آِيت الله خمينی و در حالی که ۴۰ ساله بود امام جمعه تهران شد.(۳)
نفر پنجم انتخابات تهران
وی همچنين در ارديبهشت ۱۳۵۹ نيز به عنوان نفر پنجم از حوزه تهران و بعد از کسانی چون فخر الدين حجازی، حسن حبيبی، علی اکبر معين فر و مهدی بازرگان به عضويت اولين مجلس بعد از انقلاب انتخاب شد(۴) و در اين سمت نقش مهمی در رای گيری مجلس عليه ابوالحسن بنی صدر و برکناری وی از سمت رياست جمهوری داشت .
نماينده آیت الله خمينی در شورای عالی دفاع
با شروع درگيری های مرزی بين ايران و عراق در تابستان ۱۳۵۹، حجت الاسلام علی خامنه ای از سوی آيت الله خمينی به عنوان يکی از دو نماينده وی در شورای تازه تشکيل عالی جنگ منصوب شد (۵) وبا شروع جنگ ايران و عراق ، به عنوان نماينده آِيت الله خمينی در شورای عالی دفاع به بازديد از جبهه های جنگ پرداخت اما از آنجا که فرماندهی جنگ از مهر ۱۳۵۹ تا خرداد ۱۳۶۰ در اختيار ابوالحسن بنی صدر بود و حجت الاسلام خامنه ای همراه با آِيت الله بهشتی و اکبر هاشمی رفسنجانی از روابط مناسبی با ابوالحسن بنی صدر برخوردار نبود، روابط نظامی وی بيشتر با مصطفی چمران برقرار بود که آن موقع مسوول ستاد جنگ های نامنظم و وزير دفاع بود .
در ششم تير ماه ۱۳۶۰ يک روز قبل از آنکه آیِت الله محمد بهشتی در جريان انفجاری مهيب در مقر حزب جمهوری اسلامی کشته شود،حجت الاسلام علی خامنه ای نيز در مسجد ابوذر تهران با بمبی که در يک ضبط صوت جاسازی شده بود هدف قرار گرفت . با وجود آنکه حجت الاسلام خامنه ای از اين حمله جان سالم بدر برد اما دست راست وی و نيز و گوش راست و بخشی از قسمت راست بدن وی بشدت صدمه ديد .
از دبير کلی حزب جمهوری اسلامی به رييس جمهوری اسلامی
دو ماه بعد که محمد جواد باهنر دبير کل بعدی حزب جمهوری اسلامی همراه با محمد علی رجايی در انفجار ساختمان نخست وزيری در ۸ شهريور ۱۳۶۰کشته شد ، هم راه برای دبير کلی حجت الاسلام خامنه ای در حزب جمهوری اسلامی به جای محمد جواد باهنر باز شد و هم را برای رييس جمهور شدنش به جای محمد علی رجايی در ۱۳ مهر ۱۳۶۰.
حذف نامزدهای نهضت آزادی از انتخابات سال ۱۳۶۴ وانتخاب مجدد حجت الاسلام خامنه ای به رياست جمهوری
چهار سال بعد در سال ۱۳۶۴ نيز در فضايی که بار ديگر بسياری از رقبا از جمله مهدی بازرگان، ابراهيم يزدی و احمد صدر حاج سيد جوادی رد صلاحيت شده بودند، حجت الاسلام خامنه ای بار ديگر به رياست جمهوری رسيد. مهدی بازرگان درباره رد صلاحيت خود در اين انتخابات اعلام کرد: «چون حاکميت می‌ديد که ممکن است ما در انتخابات حائز اکثريت باشيم، چنين تصميمی گرفت لذاانتخابات رياست جمهوری ايران کاملاً اجباری، مخدوش و عامل سلب حاکميت مردم است وبه نظر نهضت آزادی شرکت در انتخابات رياست جمهوری ايران امضای سند اسارت ملت است.»(۶)
در اين دوره تنها رقبای حجت الاسلام خامنه ای در انتخابات حبيب الله عسکراولادی از سران موتلفه ومحمود کاشانی فرزند آيت الله ابوالقاسم کاشانی بودند.
دو اتفاق در راس قدرت پيش از رهبری آيت الله خامنه ای
حجت الاسلام خامنه ای در مجموع ۸ سال در سمت رياست جمهوری که قدرتی کمتر از نخست وزير وقت (مير حسين موسوی) داشت باقی ماند تا اينکه دو اتفاق در بهار ۱۳۶۸ به رسيدن وی به مقام رهبری جمهوری اسلامی کمک کرد .
نخست برکناری آِيت الله حسينعلی منتظری از سمت قائم مقام رهبری در فروردين ۱۳۶۸ و دو ماه پس از آن فوت آیِت الله خمينی رهبر ايران در ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ .
در چنين شرايطی مجلس خبرگان رهبری، آيت الله علی خامنه ای را در جلسه ای تحت مديريت اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رهبر جديد جمهوری اسلامی اعلام کرد.
از آن زمان تاکنون آِيت الله خامنه ای ۷۰ ساله ، ۲۱ است که بر مسند رهبری نظام جمهوری اسلامی ايران تکيه زده است.
منابع:
۱- www.hamshahrionline.ir
۲- خاطرات حسن غفوری فرد – مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، صفحه۲۰۵
۳-روزنامه اطلاعات چاپ تهران ، ۲۵ دی۱۳۵۸
۴-نتايج دور اول انتخابات تهران در ۲۵ ارديبهشت ۱۳۵۹ در روزنامه سراسری از جمله روزنامه اطلاعات آن زمان منتشر شد.
۵-حجت الاسلام علی خامنه ای در ۲۱ ارديبهشت ۱۳۵۹ نيز همراه با مصطفی چمران به عنوان يکی از دو نماينده يآِت الله خمينی در شورای عالی دفاع منصوب شده بود.
۶- روزنامه جمهوری اسلامی، ۳۱/۵/۱۳۶۴،صفحـــه ۱۱
رد صلاحيت ۴۲ نامزد رقيب حجت الاسلام خامنه ای در انتخابات رياست جمهوری ۱۳۶۰
در اين انتخابات ۴۶ نامزد وجود داشتند که اگر چه برخی از آنان ناشناخته بودند ولی شماری از نامزدهای شناخته شده نيز رد صلاحيت شده و از شرکت آنها در انتخابات جلوگيری بعمل آمد. آيت‌الله مهدوی‌کنی نيزيک روز قبل از اخذ آراء از نامزدی انصراف داد، وعلی موحدی ساوجی و علی‌اکبر ولايتی به دليل حضور حجت الاسلام خامنه ای وارد ميدان رقابت نشدند. بنابر اين رقبای حجت الاسلام خامنه ای در اين انتخابات فقط اکبر پرورش ، حسن غفوری فرد و رضا زواره ای -هر سه تن از جمعيت موتلفه- بودند.
تا حدود زيادی معلوم بود که نامزد اول مورد حمايت نظام حجت الاسلام خامنه ای است و ساير نامزدها بنابر مصالحی نظير رقابتی نشان دادن انتخابات خود را نامزد کرده اند. حتی حسن غفوری فردبه عنوان يکی از رقبا در خاطرات خود گفته است که با توصيه آيت الله ربانی املشی وبه دليل وضعيت جسمی نامساعد حجت الاسلام خامنه ای وجهت حفظ احتياط نامزد شده است. (۲)
حجت الاسلام خامنه ای پيش از آنکه در سال ۱۳۶۰ رييس جمهور شود،برخی سمت ها را در جمهوری اسلامی برخوردار بود.
دعوت به شورای انقلاب با پيشنهاد آيت الله مطهری
حجت الاسلام علی خامنه ای که پيش از انقلاب از روحانيون مخالف حکومت پهلوی در مشهد بود بعد از پيروزی انقلاب ۱۳۵۷ ، با پيشنهاد آيت الله مرتضی مطهری از مشهد به تهران دعوت شد و در پی ترميم چند باره شورای انقلاب به عضويت اين شورا برگزيده شد و اين اولين سمت وی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ بود.
امام جمعه تهران پس از آيت الله منتظری
حجت الاسلام خامنه ای در تاريخ ۲۵ دی ماه ۱۳۵۸ بعد از استعفای آيت الله حسينعلی منتظری از سمت امام جمعه تهران با حکم آِيت الله خمينی و در حالی که ۴۰ ساله بود امام جمعه تهران شد.(۳)
نفر پنجم انتخابات تهران
وی همچنين در ارديبهشت ۱۳۵۹ نيز به عنوان نفر پنجم از حوزه تهران و بعد از کسانی چون فخر الدين حجازی، حسن حبيبی، علی اکبر معين فر و مهدی بازرگان به عضويت اولين مجلس بعد از انقلاب انتخاب شد(۴) و در اين سمت نقش مهمی در رای گيری مجلس عليه ابوالحسن بنی صدر و برکناری وی از سمت رياست جمهوری داشت .
نماينده آیت الله خمينی در شورای عالی دفاع
با شروع درگيری های مرزی بين ايران و عراق در تابستان ۱۳۵۹، حجت الاسلام علی خامنه ای از سوی آيت الله خمينی به عنوان يکی از دو نماينده وی در شورای تازه تشکيل عالی جنگ منصوب شد (۵) وبا شروع جنگ ايران و عراق ، به عنوان نماينده آِيت الله خمينی در شورای عالی دفاع به بازديد از جبهه های جنگ پرداخت اما از آنجا که فرماندهی جنگ از مهر ۱۳۵۹ تا خرداد ۱۳۶۰ در اختيار ابوالحسن بنی صدر بود و حجت الاسلام خامنه ای همراه با آِيت الله بهشتی و اکبر هاشمی رفسنجانی از روابط مناسبی با ابوالحسن بنی صدر برخوردار نبود، روابط نظامی وی بيشتر با مصطفی چمران برقرار بود که آن موقع مسوول ستاد جنگ های نامنظم و وزير دفاع بود .
در ششم تير ماه ۱۳۶۰ يک روز قبل از آنکه آیِت الله محمد بهشتی در جريان انفجاری مهيب در مقر حزب جمهوری اسلامی کشته شود،حجت الاسلام علی خامنه ای نيز در مسجد ابوذر تهران با بمبی که در يک ضبط صوت جاسازی شده بود هدف قرار گرفت . با وجود آنکه حجت الاسلام خامنه ای از اين حمله جان سالم بدر برد اما دست راست وی و نيز و گوش راست و بخشی از قسمت راست بدن وی بشدت صدمه ديد .
از دبير کلی حزب جمهوری اسلامی به رييس جمهوری اسلامی
دو ماه بعد که محمد جواد باهنر دبير کل بعدی حزب جمهوری اسلامی همراه با محمد علی رجايی در انفجار ساختمان نخست وزيری در ۸ شهريور ۱۳۶۰کشته شد ، هم راه برای دبير کلی حجت الاسلام خامنه ای در حزب جمهوری اسلامی به جای محمد جواد باهنر باز شد و هم را برای رييس جمهور شدنش به جای محمد علی رجايی در ۱۳ مهر ۱۳۶۰.
حذف نامزدهای نهضت آزادی از انتخابات سال ۱۳۶۴ وانتخاب مجدد حجت الاسلام خامنه ای به رياست جمهوری
چهار سال بعد در سال ۱۳۶۴ نيز در فضايی که بار ديگر بسياری از رقبا از جمله مهدی بازرگان، ابراهيم يزدی و احمد صدر حاج سيد جوادی رد صلاحيت شده بودند، حجت الاسلام خامنه ای بار ديگر به رياست جمهوری رسيد. مهدی بازرگان درباره رد صلاحيت خود در اين انتخابات اعلام کرد: «چون حاکميت می‌ديد که ممکن است ما در انتخابات حائز اکثريت باشيم، چنين تصميمی گرفت لذاانتخابات رياست جمهوری ايران کاملاً اجباری، مخدوش و عامل سلب حاکميت مردم است وبه نظر نهضت آزادی شرکت در انتخابات رياست جمهوری ايران امضای سند اسارت ملت است.»(۶)
در اين دوره تنها رقبای حجت الاسلام خامنه ای در انتخابات حبيب الله عسکراولادی از سران موتلفه ومحمود کاشانی فرزند آيت الله ابوالقاسم کاشانی بودند.
دو اتفاق در راس قدرت پيش از رهبری آيت الله خامنه ای
حجت الاسلام خامنه ای در مجموع ۸ سال در سمت رياست جمهوری که قدرتی کمتر از نخست وزير وقت (مير حسين موسوی) داشت باقی ماند تا اينکه دو اتفاق در بهار ۱۳۶۸ به رسيدن وی به مقام رهبری جمهوری اسلامی کمک کرد .
نخست برکناری آِيت الله حسينعلی منتظری از سمت قائم مقام رهبری در فروردين ۱۳۶۸ و دو ماه پس از آن فوت آیِت الله خمينی رهبر ايران در ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ .
در چنين شرايطی مجلس خبرگان رهبری، آيت الله علی خامنه ای را در جلسه ای تحت مديريت اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رهبر جديد جمهوری اسلامی اعلام کرد.
از آن زمان تاکنون آِيت الله خامنه ای ۷۰ ساله ، ۲۱ است که بر مسند رهبری نظام جمهوری اسلامی ايران تکيه زده است.
منابع:
۱- www.hamshahrionline.ir
۲- خاطرات حسن غفوری فرد – مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، صفحه۲۰۵
۳-روزنامه اطلاعات چاپ تهران ، ۲۵ دی۱۳۵۸
۴-نتايج دور اول انتخابات تهران در ۲۵ ارديبهشت ۱۳۵۹ در روزنامه سراسری از جمله روزنامه اطلاعات آن زمان منتشر شد.
۵-حجت الاسلام علی خامنه ای در ۲۱ ارديبهشت ۱۳۵۹ نيز همراه با مصطفی چمران به عنوان يکی از دو نماينده يآِت الله خمينی در شورای عالی دفاع منصوب شده بود.
۶- روزنامه جمهوری اسلامی، ۳۱/۵/۱۳۶۴،صفحـــه ۱۱
