شاید برای درک دقیق تر آن چه که در ایران و در سطح حکومت می گذرد کمتر چیزی این روزها بهتر از خواندن متن مذاکرات مجلس در جریان استیضاح بهبهانی وزیر راه باشد. این «نمایش ۲ ساعته» سیاسی، آیینه تمام نمای شیوه کار و فرهنگ «مدیریتی» دولت کنونی، هرج و مرج، آشفتگی و ناکارایی نظام دولتی و بن بست روابط میان ارکان های حکومتی است. نمایش ۲ ساعته استیضاح، همچنین کمک می کند تا حرف ها و ادعاهای عجیب و غریب محمود احمدی نژاد درباره «پیشرفت ها» و «جهش» عظیم ایران و شاخص های دولتی نیز بهتر درک شود.
شش نماینده ای که به عنوان موافق استیضاح وزیر راه سخن گفتند هر یک ابعادی از مدیریت «امام زمانی» دولت را با ارائه آمار و ارقام و مدارک روشن در برابر افکار عمومی مطرح کردند.
ناتوانی و هرج و مرج مدیریتی
آشفتگی و ناکارایی آشکار مدیریتی اولین انتقاد مجلس به وزیر راه بود. به گفته نمایندگان، بهبهانی به خاطر ضعف مدیریتی نوعی هرج و مرج در این وازرتخانه به وجود آورده که هیچ گاه در گذشته سابقه نداشته است. عمر متوسط یک مدیر در زیر مجموعه های این وزارت خانه از ۶ ماه تجاوز نمی کند و در زمانی کمتر از ۳ سال، بارها مدیران اصلی و میانه تعویض شده اند. برای مثال شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور که بخش بزرگی از بودجه وزارت را به خود اختصاص می دهد در ۳۰ ماه گذشته ۵ بار تغییر مدیریت داشته است.
نکته دیگر انتخاب افراد بی تجربه و غیر متخصص برای مشاغلی است که نیاز به توانایی و تجربه فنی و مدیریتی بسیار بالایی دارند. جمشید انصاری در جلسه استیضاح گفت: «تا کی باید مسئولیت همه سوانح هوایی را به گردن خلبانان انداخت؟ آیا همین عارضه به دلیل تربیت نشدن خلبانان مجرب نیست؟ وقتی کسی با تخصص در رشته پزشکی عمومی در راس دانشکده صنعت هوایی قرار می گیرد و بعد هم فردی با مدرک تحصیلی معارف اسلامی جایگزین او می شود، انتظاری جز این هم نمی توان داشت. (خبرگزاری مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
احمد توکلی هم از فردی با لیسانس حسابداری نام برد که کار خود را پس از انتقال از ارتش از مسئول حراست فیزیکی شرکت فرودگاه‌ها شروع کرده و جانشین مدیری با ۲۵ سال سابقه تخصصی سازمان هواپیمایی و شرکت فرودگاه‌ها شده است. نماینده تهران همچنین گفت در هیئت مدیره شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور هم از افراد کم تجربه و با گرایش‌های تحصیلی غیرمرتبط با حوزه هوانوردی استفاده شده است و حتی یک مهندس نیز در این هیئت مدیره دیده نمی‌شود. (الف، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
نماینده دیگری درباره نوع برخورد با کارشناسان گفت وزیر راه تمامی مخالفان راه آهن مغناطیسی را از این وزارتخانه اخراج کرد.
مدیریت مالی وزارت راه یکی دیگر از محورهای انتقادی نمایندگان بود. نمایندگان فهرست بلند بالایی از بدهکاری های وزارت راه به بخش خصوصی ارائه کردند. انصاری از ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان بدهکاری وزارت راه به حوزه های مطالعاتی خبر داد که پیشاپیش اعتبارات سال بعد این وزارتخانه را نیز «پیش خور» کرده است. از نظر وی این نشان می دهد که وزارت راه هیچ برنامه ریزی و اولویت گذاریای برای انجام پروژه های خود ندارد. (خبر آن لاین، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
طرح های عریض و طویل بدون بودجه
کلنگ زدن طرح های بزرگ و بدون پشتوانه مالی و اجرایی نکته ای بود که در سخنان چند نماینده مطرح شد. بر اساس گفته آن ها، ساختن آن چه که وزیر وعده اش را در بخش جاده و راه آهن برای دوره ۴ ساله داده است از ۱۳ تا ۱۹ سال طول می کشد.
نمایندگان از جمله از ۱۳ فقره قراداد برای ۸ هزار کیلومتر راه در کشور سخن گفتند که از حد حرف و وعده فراتر نرفته است. این در حالی است که پروژه های در دست اجرای راهسازی نیز ناتمام مانده و سرعت لازم را ندارند. برای مثال با وجود آن که توانایی ساخت راه آهن ایران در سال به طور متوسط از ۴۰۰ کیلومتر فراتر نمی رود، وزیر هنگام رای اعتماد از ساختن ۶۸۰۰ کیلومتر در طول ۴ سال صحبت به میان آورده بود.
مشکل در این میان از امکانات فنی و نیروی انسانی و مدیریتی فراتر می رود، حتی معلوم نیست پول این طرح های خیالی از کجا باید تامین شود. توکلی نماینده تهران در همین رابطه از وزیر پرسید باید ۴۸۰۰ کیلومتر راه احداث شده باشد، این کجاست؟ نمونه دیگری که نمایندگان به آن اشاره کردند، وعده های وزیر درباره راه تهران شمال بود که همچنان در رکود به سر می برد.
توکلی نماینده تهران آمار دقیقی از وعده های بی پشتوانه دولت و یا کلنگ زدن هایی سخن گفت که زیرفشارهای احمدی نژاد صورت می گیرد. وی از جمله به کلنگ زدن طرح معروف ۱۱۰۰ کیلومتری «حرم تا حرم» و خط آهن سریع تهران مشهد اشاره کرد که در هیچ جای بودجه ۸۹ نیامده و هیچ یک از مراحل عملیاتی خود را پشت سر نگذاشته در حالی که باید تا پایان سال ۹۱ به بهره برداری برسد.
راه «حرم تا حرم» که اجرای آن بدون مناقصه و مقدمات فنی به سپاه واگذار شده، نیاز به ۱۷۰۰ تا ۲۲۰۰ میلیارد تومان بودجه در سال دارد که این خود نیمی از اعتبارات عمرانی حمل و نقل وزارت در سال ۱۳۸۹ را در بر می گیرد. وی همچنین از طرح برقی کردن راه آهن تهران-مشهد سخن گفت که با شتاب کنونی برخلاف گفته وزیر نه ۴ سال، که ۱۱ سال طول خواهد کشید.
نماینده ارومیه با اشاره به ده ها طرح بزرگ ناتمام گفت که با گذشت ۲۵ سال از آغاز ساخت قطار ارومیه ـ تهران این پروژه هنوز تمام نشده است. (مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
به گفته انصاری نماینده زنجان دولت در حالی از طرح های جدید صحبت می کند که میزان مطالبات پیمانکاران از سیستم راه و ترابری به ۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. وی همچنین به بخش‌های دیگری از وعده‌های بهبهانی وزیر راه و ترابری که تا کنون محقق نشده اشاره کرد و گفت: «متاسفانه وزیر راه بارها از آماده بودن راه آهن تهران به سنندج با سرمایه‌ای ۱۶ میلیون یورویی و راه آهن مراغه به ارومیه با سرمایه ۱۶ میلیون یورو و میانه به تبریز خبر دادند ولی هیچ کدام از این پروژه‌ها عملی نشده است. (مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
راه آهن سریع اصفهان، قم، تهران و مشهد به عنوان یکی از وعده‌های وزیر است که بدون پشتوانه، بررسی فنی و بصورت تبلیغاتی طرح شده است. به گفته توکلی برای ساخت این راه آهن که طول آن ۱۴۰۰ کیلومتر است به گفته شخص وزیر ۱۳ میلیارد یورو سرمایه گذاری لازم است و اگر قرار باشد این حجم سرمایه از محل منابع دولتی تامین شود بیش از ۱۰ سال زمان لازم دارد زیرا منابع دولتی کاملا محدود است و چنین امکانی وجود ندارد.
افتتاح طرح های ناتمام
افتتاح تبلیغاتی طرح های ناتمام یکی دیگر از مواردی بود که در سخنان نمایندگان طرح شد. دستغیب نماینده شیراز از افتتاح زود هنگام راه آهن شیراز- اصفهان در آستانه انتخابات سال گذشته و وضعیت نامناسب آن سخن گفت که سه روز پس از افتتاح متوقف شد. چرا که زیر سازی لازم صورت نگرفته و ریل ها در مقاطعی به دلیل شتاب برای افتتاح زودرس، روی شن های نکوبیده قرار داده شده بود.
وی با یادآوری مشکلات فنی و ایمنی این مسیر از وزیرسوال کرد که چگونه این راه آهن افتتاح شده است و چرا ۲۰ ماه پس از این افتتاح هنوز امکان استفاده از آن وجود ندارد. (خبر آنلاین، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
موضوع بزرگراه تهران - پردیس هم سرنوشت مشابهی دارد. زاکانی نماینده تهران با نشان دادن تصاویری از پیآمدهای افتتاح زودهنگام این آزادراه تهران گفت: «ایشان یک بار قبل از رای اعتماد در سال گذشته این آزاد راه را افتتاح کردند اما امسال هم قبل از استیضاح آن را دوباره افتتاح کردند.» او با نشان دادن عکس خرابی های زودهنگام آن گفت که با ریختن خاک دستی و بدون آزمایش آن، آسفالت کرده اند.
به گفته این نماینده زیر ساخت های نامناسب گویای ایجاد یک بحران جدید در تهران و نشان دهنده رعایت نشدن حداقل های فنی در راه سازی در کشور است. این تخلفات در کمربند چالوس نوشهر نیز رخ داده و میلیاردها تومان به کشور ضربه خورد. زاکانی در پایان گفت که به جای تکمیل پروژه های نیمه تمام، آقای وزیر هر روز کلنگ می زند! (مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
فساد و حیف و میل اموال عمومی
ریخت و پاش ها و سوء استفاده های بزرگ مالی جای خاصی در سخنان نمایندگان داشت. برخی از آنها با استناد به گزارش کمیسیون تفریق و یا دیوان محاسبات تلاش کردند از بی انظباطی مالی گسترده در وزارت راه پرده بردارند.
نماینده زنجان از ۲۲۰ تخلف وزارت راه و ترابری سخن گفت که از جمله آن ها، ارائه مناقصاتی به برخی بستگان وزیر در پروژه های فرودگاه امام خمینی بود. ذاکر از میلیاردها تومان سوء‌استفاده مالی و قرارداد با مدیران داخلی وزارت راه انتقاد کرد و گفت: وزیر راه هیچ اقدامی را در این راستا صورت نداد و اصرار بر ابقای مسئولانی داشت که این قراردادها را امضا کردند.
وی گفت: «بهبهانی در ششم خرداد ۸۷ از امضاء قرارداد ایجاد قطار مغناطیسی تهران - مشهد خبر داد، ۱۰ میلیارد تومان هم هزینه مطالعاتی برای این پروژه پرداخت کرد و در آخر ماجرا نیز گفت: پروژه قطار مغناطیسی عملیاتی نیست.»
نماینده شیراز نمونه دیگری از این حیف و میل ها را به میان کشید و گفت:«در حالی که نسبت به تملیک ایستگاه راه آهن در شرق شیراز کارهای مقدماتی انجام شده بود، به یک باره با تغییر مکان ایستگاه راه آهن به غرب شیراز ۱۲۰ میلیارد تومان هزینه مازاد بر این پروژه تحمیل شد که این هزینه مشخص نیست از جیب چه کسی پرداخت می شود؟»
احمد توکلی با بیان اینکه اطلاعات تفصیلی از عملکرد بخش راه سازی در ۲ سال اخیر در دست نیست به گزارش عملکرد سه ماهه اول برنامه چهارم توسعه استناد کرد و خبر از شکاف جدی میان پول های خرج شده و میزان پیشرفت طرح ها داد.
بی ارزش بودن جان انسان ها
نمایندگان نوع برخورد به افکار عمومی و قربانیان حوادث گوناگون حمل ونقل را از سوی دولتی که خود را در حرف «نوکر» مردم می داند را نیز به باد انتقاد گرفتند.
آمار تلفات جاده ای ایران به طور متوسط بیش از ۵ برابر شاخص مشابه در اروپای غربی است (۳۴۰ کشته به ازای یک میلیون جمعیت در برابر ۶۰ نفر در اروپا) و وزارت راه با وجود وعده های مختلف هیج اقدام عملی برای کاهش تلفات انجام نمی دهد.
نماینده شیراز از آمارهای تلفات در حمل و نقل ریلی نیز خبر داد که همچنان علت آن ها در دست بررسی است اما با وجود خروج پیاپی قطارها از ریل ها که به ۱۰ مورد رسیده است، هنوز این علت در کمیسیون عالی سوانح شناسایی نشده است.
سلمان ذاکر نماینده ارومیه به سقوط مکرر هواپیما پرداخت و پرسید: «چند سانحه دیگر باید رخ دهد که وزیر راه را استیضاح کنیم. سقوط توپولف کاسپین با ۱۶۹ کشته و ۷ روز بعد سانحه دیگری با ۱۷ کشته و ۵ ماه بعد هواپیمای تابان در مشهد و بعد فوکر در تبریز و نهایتا بویینگ ایران ایر با ۷۷ کشته در ارومیه کافی نبود؟ ۲۶۹ کشته کم است؟»
وی گفت که از زمان ورود بهبهانی به وزارت راه از ۱۹۸ فرورند هواپیما به ۲۱۶ فروند رسیدهایم که نشان دهنده افزایش ۱۸ فروند هواپیمای فرسوده است. حال آنکه ۷۵ تا از این هواپیماها باید از رده خارج شود.
صحبت های نمایندگان فقط به ناکارایی ها و بی سیاستی محدود نمی شد. برخی از این که حتی دولت فرهنگ عذر خواهی از مردم را ندارد و با پنهان کردن واقعیت ها در حوادث تلاش می کند افکار عمومی را فریب دهد، انتقاد کردند. نماینده ارومیه در این باره گفت که ای کاش وزیر راه پس از حادثه دلخراش ارومیه برای جلوگیری از بی‌اعتمادی مردم خودش استعفا می‌داد ولی افسوس از یک عذرخواهی کوچک.
قانون شکنی و بی اخلاقی سیاسی
در کنار مسائلی که به عملکرد وزارت راه مربوط می شد، نوع برخورد دولت با پرسش ها و انتقادات نمایندگان و فشارها و تهدیدهای آشکار و پنهانی که برای عملی نشدن استیضاح صورت گرفت توسط چندین نماینده به میان کشیده شد.
از چند روز پیش از استیضاح، دولت با روش های مختلف در تلاش منصرف کردن نمایندگان بود و تا صبح سه شنبه نیز معلوم نبود آیا استیضاحی در کار خواهد بود یا خیر. اکبریان نماینده کرج در این باره پرسید آیا درست است یکی از نمایندگان طرفدار وزیر به همراه معاون پارلمانی یکی از وزارتخانه‌ها در صندلی‌های نمایندگان بگردند و نمایندگان را تهدید کنند که در صورت منصرف نشدن از استیضاح، حوزه انتخابیه را از امکانات محروم می‌کنند.
نماینده شیراز هم از تهدید و تطمیع پیمانکاران درباره استیضاح وزیر راه انتقاد کرد و فاش کرد که بسیاری ازپیمانکاران و مسئولین مرا تهدید و خطاب به مردم منطقه وعده داده اند که اگر نماینده شما امضایش را پس بگیرد جاده های شما را آسفالت می کنیم.
پرده آخر نمایش دولت هم خود روایت دیگری است از روابط میان نهادهای قدرت و میزان پایبندی آنها به قوانین کشور و هنجارهای معمولی دنیای سیاست. خودداری احمدی نژاد و بهبهانی از آمدن به مجلس برای پاسخگویی به استیضاح دهن کجی آشکاری بود به قانون، مجلس و نمایندگان آن و نشان دهنده بحران بی اعتمادی کنونی در راس حکومت. بحرانی که بازیگران آن برای خود مرزی در قانون شکنی، بی اخلاقی و زد و بند قائل نیستند.
وزارت راه، آیینه دولت
آن چه در وزارت راه گذشته و چند و چون استیضاح وزیر راه نمایش غمگین و تکان دهنده مدیریتی است که امروز در ایران زمام امور را در دست دارد. انصاری نماینده درباره میزان توانایی بهبهانی که به لقب «پدر راه ایران» هم مفتخر شده، می گوید: «اگر به وزیر بگوییم جاده به مریخ بکشیم، قبول می کندچون اصلابه لوازم کار آشنایی ندارد.»
شاید به همین خاطر است که نمایندگان منتقد با زبان بی زبانی درباره دولتی که از حمایت همه جانبه آیت الله خامنه ای برخوردار است سخن از فاجعه به میان آوردند.
اما فاجعه فقط به بی کفایتی، آشفتگی و ناتوانی محدود نمی شود. فاجعه دیگر این است که دولت نه تنها این ناتوانی ها، بی کفایتی ها، سوء مدیریت و درهم ریختگی آشکار را قبول ندارد و حاضر هم نیست حرف منتقدان را بشنود که تلاش دارد این واقعیت ها را به گونه دیگر جلوه دهد.
امروز ایران با دولتی سر و کار دارد که از نظارت و حساب پس دادن و قانون متنفر است و با گفتمان پوپولیستی تلاش می کند حتی منتقدان درون حکومتی را هم به «سنگ اندازی» در راه «خدمات درخشان» خود متهم کند.
احمدی نژاد درباره وزیر راه و «استاد» خود گفته است که ایشان به اندازه همه تاریخ راه ایران جاده و راه آهن ساخته است. رسانه ها در همین روزها نوشته اند وزیر راه با آگاهی به برخی از محدودیت های شدید مالی وعده عملیاتی شدن پروژه «حرم تا حرم» را ظرف سه سال داد و در پاسخ به محل تامین منابع گفته است: «پروژه به نام امام رضا است و ایشان منابعش را برای ما تامین می کند.»
آیا همه این نابسامانی ها، ناکارآمدی ها، خیال بافی های بی انتها، وعده های عوامفریبانه، شکست ها و دروغ ها را می توان فقط به پای وزیر راه نوشت؟ آیا کارنامه بقیه وزارتخانه ها از وزارت راه بهتر است؟ آیا نمایندگان خواهند توانست به سراغ سایر وزارتخانه ها هم بروند و نشان دهند که این سال ها در ایران چه گذشته و اکنون چه می گذرد و از کسانی که از این دولت به طور همه جانبه پشتیبانی کردند و مجلس را به دادن رای اعتماد به آن مجبور کردند بخواهند به آنها و به مردم پاسخگو باشند؟
شش نماینده ای که به عنوان موافق استیضاح وزیر راه سخن گفتند هر یک ابعادی از مدیریت «امام زمانی» دولت را با ارائه آمار و ارقام و مدارک روشن در برابر افکار عمومی مطرح کردند.
ناتوانی و هرج و مرج مدیریتی
آشفتگی و ناکارایی آشکار مدیریتی اولین انتقاد مجلس به وزیر راه بود. به گفته نمایندگان، بهبهانی به خاطر ضعف مدیریتی نوعی هرج و مرج در این وازرتخانه به وجود آورده که هیچ گاه در گذشته سابقه نداشته است. عمر متوسط یک مدیر در زیر مجموعه های این وزارت خانه از ۶ ماه تجاوز نمی کند و در زمانی کمتر از ۳ سال، بارها مدیران اصلی و میانه تعویض شده اند. برای مثال شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور که بخش بزرگی از بودجه وزارت را به خود اختصاص می دهد در ۳۰ ماه گذشته ۵ بار تغییر مدیریت داشته است.
نکته دیگر انتخاب افراد بی تجربه و غیر متخصص برای مشاغلی است که نیاز به توانایی و تجربه فنی و مدیریتی بسیار بالایی دارند. جمشید انصاری در جلسه استیضاح گفت: «تا کی باید مسئولیت همه سوانح هوایی را به گردن خلبانان انداخت؟ آیا همین عارضه به دلیل تربیت نشدن خلبانان مجرب نیست؟ وقتی کسی با تخصص در رشته پزشکی عمومی در راس دانشکده صنعت هوایی قرار می گیرد و بعد هم فردی با مدرک تحصیلی معارف اسلامی جایگزین او می شود، انتظاری جز این هم نمی توان داشت. (خبرگزاری مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
احمد توکلی هم از فردی با لیسانس حسابداری نام برد که کار خود را پس از انتقال از ارتش از مسئول حراست فیزیکی شرکت فرودگاه‌ها شروع کرده و جانشین مدیری با ۲۵ سال سابقه تخصصی سازمان هواپیمایی و شرکت فرودگاه‌ها شده است. نماینده تهران همچنین گفت در هیئت مدیره شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور هم از افراد کم تجربه و با گرایش‌های تحصیلی غیرمرتبط با حوزه هوانوردی استفاده شده است و حتی یک مهندس نیز در این هیئت مدیره دیده نمی‌شود. (الف، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
نماینده دیگری درباره نوع برخورد با کارشناسان گفت وزیر راه تمامی مخالفان راه آهن مغناطیسی را از این وزارتخانه اخراج کرد.
مدیریت مالی وزارت راه یکی دیگر از محورهای انتقادی نمایندگان بود. نمایندگان فهرست بلند بالایی از بدهکاری های وزارت راه به بخش خصوصی ارائه کردند. انصاری از ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان بدهکاری وزارت راه به حوزه های مطالعاتی خبر داد که پیشاپیش اعتبارات سال بعد این وزارتخانه را نیز «پیش خور» کرده است. از نظر وی این نشان می دهد که وزارت راه هیچ برنامه ریزی و اولویت گذاریای برای انجام پروژه های خود ندارد. (خبر آن لاین، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
طرح های عریض و طویل بدون بودجه
کلنگ زدن طرح های بزرگ و بدون پشتوانه مالی و اجرایی نکته ای بود که در سخنان چند نماینده مطرح شد. بر اساس گفته آن ها، ساختن آن چه که وزیر وعده اش را در بخش جاده و راه آهن برای دوره ۴ ساله داده است از ۱۳ تا ۱۹ سال طول می کشد.
نمایندگان از جمله از ۱۳ فقره قراداد برای ۸ هزار کیلومتر راه در کشور سخن گفتند که از حد حرف و وعده فراتر نرفته است. این در حالی است که پروژه های در دست اجرای راهسازی نیز ناتمام مانده و سرعت لازم را ندارند. برای مثال با وجود آن که توانایی ساخت راه آهن ایران در سال به طور متوسط از ۴۰۰ کیلومتر فراتر نمی رود، وزیر هنگام رای اعتماد از ساختن ۶۸۰۰ کیلومتر در طول ۴ سال صحبت به میان آورده بود.
مشکل در این میان از امکانات فنی و نیروی انسانی و مدیریتی فراتر می رود، حتی معلوم نیست پول این طرح های خیالی از کجا باید تامین شود. توکلی نماینده تهران در همین رابطه از وزیر پرسید باید ۴۸۰۰ کیلومتر راه احداث شده باشد، این کجاست؟ نمونه دیگری که نمایندگان به آن اشاره کردند، وعده های وزیر درباره راه تهران شمال بود که همچنان در رکود به سر می برد.
توکلی نماینده تهران آمار دقیقی از وعده های بی پشتوانه دولت و یا کلنگ زدن هایی سخن گفت که زیرفشارهای احمدی نژاد صورت می گیرد. وی از جمله به کلنگ زدن طرح معروف ۱۱۰۰ کیلومتری «حرم تا حرم» و خط آهن سریع تهران مشهد اشاره کرد که در هیچ جای بودجه ۸۹ نیامده و هیچ یک از مراحل عملیاتی خود را پشت سر نگذاشته در حالی که باید تا پایان سال ۹۱ به بهره برداری برسد.
راه «حرم تا حرم» که اجرای آن بدون مناقصه و مقدمات فنی به سپاه واگذار شده، نیاز به ۱۷۰۰ تا ۲۲۰۰ میلیارد تومان بودجه در سال دارد که این خود نیمی از اعتبارات عمرانی حمل و نقل وزارت در سال ۱۳۸۹ را در بر می گیرد. وی همچنین از طرح برقی کردن راه آهن تهران-مشهد سخن گفت که با شتاب کنونی برخلاف گفته وزیر نه ۴ سال، که ۱۱ سال طول خواهد کشید.
نماینده ارومیه با اشاره به ده ها طرح بزرگ ناتمام گفت که با گذشت ۲۵ سال از آغاز ساخت قطار ارومیه ـ تهران این پروژه هنوز تمام نشده است. (مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
به گفته انصاری نماینده زنجان دولت در حالی از طرح های جدید صحبت می کند که میزان مطالبات پیمانکاران از سیستم راه و ترابری به ۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. وی همچنین به بخش‌های دیگری از وعده‌های بهبهانی وزیر راه و ترابری که تا کنون محقق نشده اشاره کرد و گفت: «متاسفانه وزیر راه بارها از آماده بودن راه آهن تهران به سنندج با سرمایه‌ای ۱۶ میلیون یورویی و راه آهن مراغه به ارومیه با سرمایه ۱۶ میلیون یورو و میانه به تبریز خبر دادند ولی هیچ کدام از این پروژه‌ها عملی نشده است. (مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
راه آهن سریع اصفهان، قم، تهران و مشهد به عنوان یکی از وعده‌های وزیر است که بدون پشتوانه، بررسی فنی و بصورت تبلیغاتی طرح شده است. به گفته توکلی برای ساخت این راه آهن که طول آن ۱۴۰۰ کیلومتر است به گفته شخص وزیر ۱۳ میلیارد یورو سرمایه گذاری لازم است و اگر قرار باشد این حجم سرمایه از محل منابع دولتی تامین شود بیش از ۱۰ سال زمان لازم دارد زیرا منابع دولتی کاملا محدود است و چنین امکانی وجود ندارد.
افتتاح طرح های ناتمام
افتتاح تبلیغاتی طرح های ناتمام یکی دیگر از مواردی بود که در سخنان نمایندگان طرح شد. دستغیب نماینده شیراز از افتتاح زود هنگام راه آهن شیراز- اصفهان در آستانه انتخابات سال گذشته و وضعیت نامناسب آن سخن گفت که سه روز پس از افتتاح متوقف شد. چرا که زیر سازی لازم صورت نگرفته و ریل ها در مقاطعی به دلیل شتاب برای افتتاح زودرس، روی شن های نکوبیده قرار داده شده بود.
وی با یادآوری مشکلات فنی و ایمنی این مسیر از وزیرسوال کرد که چگونه این راه آهن افتتاح شده است و چرا ۲۰ ماه پس از این افتتاح هنوز امکان استفاده از آن وجود ندارد. (خبر آنلاین، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
موضوع بزرگراه تهران - پردیس هم سرنوشت مشابهی دارد. زاکانی نماینده تهران با نشان دادن تصاویری از پیآمدهای افتتاح زودهنگام این آزادراه تهران گفت: «ایشان یک بار قبل از رای اعتماد در سال گذشته این آزاد راه را افتتاح کردند اما امسال هم قبل از استیضاح آن را دوباره افتتاح کردند.» او با نشان دادن عکس خرابی های زودهنگام آن گفت که با ریختن خاک دستی و بدون آزمایش آن، آسفالت کرده اند.
به گفته این نماینده زیر ساخت های نامناسب گویای ایجاد یک بحران جدید در تهران و نشان دهنده رعایت نشدن حداقل های فنی در راه سازی در کشور است. این تخلفات در کمربند چالوس نوشهر نیز رخ داده و میلیاردها تومان به کشور ضربه خورد. زاکانی در پایان گفت که به جای تکمیل پروژه های نیمه تمام، آقای وزیر هر روز کلنگ می زند! (مهر، ۱۲ بهمن ۱۳۸۹)
فساد و حیف و میل اموال عمومی
ریخت و پاش ها و سوء استفاده های بزرگ مالی جای خاصی در سخنان نمایندگان داشت. برخی از آنها با استناد به گزارش کمیسیون تفریق و یا دیوان محاسبات تلاش کردند از بی انظباطی مالی گسترده در وزارت راه پرده بردارند.
نماینده زنجان از ۲۲۰ تخلف وزارت راه و ترابری سخن گفت که از جمله آن ها، ارائه مناقصاتی به برخی بستگان وزیر در پروژه های فرودگاه امام خمینی بود. ذاکر از میلیاردها تومان سوء‌استفاده مالی و قرارداد با مدیران داخلی وزارت راه انتقاد کرد و گفت: وزیر راه هیچ اقدامی را در این راستا صورت نداد و اصرار بر ابقای مسئولانی داشت که این قراردادها را امضا کردند.
وی گفت: «بهبهانی در ششم خرداد ۸۷ از امضاء قرارداد ایجاد قطار مغناطیسی تهران - مشهد خبر داد، ۱۰ میلیارد تومان هم هزینه مطالعاتی برای این پروژه پرداخت کرد و در آخر ماجرا نیز گفت: پروژه قطار مغناطیسی عملیاتی نیست.»
نماینده شیراز نمونه دیگری از این حیف و میل ها را به میان کشید و گفت:«در حالی که نسبت به تملیک ایستگاه راه آهن در شرق شیراز کارهای مقدماتی انجام شده بود، به یک باره با تغییر مکان ایستگاه راه آهن به غرب شیراز ۱۲۰ میلیارد تومان هزینه مازاد بر این پروژه تحمیل شد که این هزینه مشخص نیست از جیب چه کسی پرداخت می شود؟»
احمد توکلی با بیان اینکه اطلاعات تفصیلی از عملکرد بخش راه سازی در ۲ سال اخیر در دست نیست به گزارش عملکرد سه ماهه اول برنامه چهارم توسعه استناد کرد و خبر از شکاف جدی میان پول های خرج شده و میزان پیشرفت طرح ها داد.
بی ارزش بودن جان انسان ها
نمایندگان نوع برخورد به افکار عمومی و قربانیان حوادث گوناگون حمل ونقل را از سوی دولتی که خود را در حرف «نوکر» مردم می داند را نیز به باد انتقاد گرفتند.
آمار تلفات جاده ای ایران به طور متوسط بیش از ۵ برابر شاخص مشابه در اروپای غربی است (۳۴۰ کشته به ازای یک میلیون جمعیت در برابر ۶۰ نفر در اروپا) و وزارت راه با وجود وعده های مختلف هیج اقدام عملی برای کاهش تلفات انجام نمی دهد.
نماینده شیراز از آمارهای تلفات در حمل و نقل ریلی نیز خبر داد که همچنان علت آن ها در دست بررسی است اما با وجود خروج پیاپی قطارها از ریل ها که به ۱۰ مورد رسیده است، هنوز این علت در کمیسیون عالی سوانح شناسایی نشده است.
سلمان ذاکر نماینده ارومیه به سقوط مکرر هواپیما پرداخت و پرسید: «چند سانحه دیگر باید رخ دهد که وزیر راه را استیضاح کنیم. سقوط توپولف کاسپین با ۱۶۹ کشته و ۷ روز بعد سانحه دیگری با ۱۷ کشته و ۵ ماه بعد هواپیمای تابان در مشهد و بعد فوکر در تبریز و نهایتا بویینگ ایران ایر با ۷۷ کشته در ارومیه کافی نبود؟ ۲۶۹ کشته کم است؟»
وی گفت که از زمان ورود بهبهانی به وزارت راه از ۱۹۸ فرورند هواپیما به ۲۱۶ فروند رسیدهایم که نشان دهنده افزایش ۱۸ فروند هواپیمای فرسوده است. حال آنکه ۷۵ تا از این هواپیماها باید از رده خارج شود.
صحبت های نمایندگان فقط به ناکارایی ها و بی سیاستی محدود نمی شد. برخی از این که حتی دولت فرهنگ عذر خواهی از مردم را ندارد و با پنهان کردن واقعیت ها در حوادث تلاش می کند افکار عمومی را فریب دهد، انتقاد کردند. نماینده ارومیه در این باره گفت که ای کاش وزیر راه پس از حادثه دلخراش ارومیه برای جلوگیری از بی‌اعتمادی مردم خودش استعفا می‌داد ولی افسوس از یک عذرخواهی کوچک.
قانون شکنی و بی اخلاقی سیاسی
در کنار مسائلی که به عملکرد وزارت راه مربوط می شد، نوع برخورد دولت با پرسش ها و انتقادات نمایندگان و فشارها و تهدیدهای آشکار و پنهانی که برای عملی نشدن استیضاح صورت گرفت توسط چندین نماینده به میان کشیده شد.
از چند روز پیش از استیضاح، دولت با روش های مختلف در تلاش منصرف کردن نمایندگان بود و تا صبح سه شنبه نیز معلوم نبود آیا استیضاحی در کار خواهد بود یا خیر. اکبریان نماینده کرج در این باره پرسید آیا درست است یکی از نمایندگان طرفدار وزیر به همراه معاون پارلمانی یکی از وزارتخانه‌ها در صندلی‌های نمایندگان بگردند و نمایندگان را تهدید کنند که در صورت منصرف نشدن از استیضاح، حوزه انتخابیه را از امکانات محروم می‌کنند.
نماینده شیراز هم از تهدید و تطمیع پیمانکاران درباره استیضاح وزیر راه انتقاد کرد و فاش کرد که بسیاری ازپیمانکاران و مسئولین مرا تهدید و خطاب به مردم منطقه وعده داده اند که اگر نماینده شما امضایش را پس بگیرد جاده های شما را آسفالت می کنیم.
پرده آخر نمایش دولت هم خود روایت دیگری است از روابط میان نهادهای قدرت و میزان پایبندی آنها به قوانین کشور و هنجارهای معمولی دنیای سیاست. خودداری احمدی نژاد و بهبهانی از آمدن به مجلس برای پاسخگویی به استیضاح دهن کجی آشکاری بود به قانون، مجلس و نمایندگان آن و نشان دهنده بحران بی اعتمادی کنونی در راس حکومت. بحرانی که بازیگران آن برای خود مرزی در قانون شکنی، بی اخلاقی و زد و بند قائل نیستند.
وزارت راه، آیینه دولت
آن چه در وزارت راه گذشته و چند و چون استیضاح وزیر راه نمایش غمگین و تکان دهنده مدیریتی است که امروز در ایران زمام امور را در دست دارد. انصاری نماینده درباره میزان توانایی بهبهانی که به لقب «پدر راه ایران» هم مفتخر شده، می گوید: «اگر به وزیر بگوییم جاده به مریخ بکشیم، قبول می کندچون اصلابه لوازم کار آشنایی ندارد.»
شاید به همین خاطر است که نمایندگان منتقد با زبان بی زبانی درباره دولتی که از حمایت همه جانبه آیت الله خامنه ای برخوردار است سخن از فاجعه به میان آوردند.
اما فاجعه فقط به بی کفایتی، آشفتگی و ناتوانی محدود نمی شود. فاجعه دیگر این است که دولت نه تنها این ناتوانی ها، بی کفایتی ها، سوء مدیریت و درهم ریختگی آشکار را قبول ندارد و حاضر هم نیست حرف منتقدان را بشنود که تلاش دارد این واقعیت ها را به گونه دیگر جلوه دهد.
امروز ایران با دولتی سر و کار دارد که از نظارت و حساب پس دادن و قانون متنفر است و با گفتمان پوپولیستی تلاش می کند حتی منتقدان درون حکومتی را هم به «سنگ اندازی» در راه «خدمات درخشان» خود متهم کند.
احمدی نژاد درباره وزیر راه و «استاد» خود گفته است که ایشان به اندازه همه تاریخ راه ایران جاده و راه آهن ساخته است. رسانه ها در همین روزها نوشته اند وزیر راه با آگاهی به برخی از محدودیت های شدید مالی وعده عملیاتی شدن پروژه «حرم تا حرم» را ظرف سه سال داد و در پاسخ به محل تامین منابع گفته است: «پروژه به نام امام رضا است و ایشان منابعش را برای ما تامین می کند.»
آیا همه این نابسامانی ها، ناکارآمدی ها، خیال بافی های بی انتها، وعده های عوامفریبانه، شکست ها و دروغ ها را می توان فقط به پای وزیر راه نوشت؟ آیا کارنامه بقیه وزارتخانه ها از وزارت راه بهتر است؟ آیا نمایندگان خواهند توانست به سراغ سایر وزارتخانه ها هم بروند و نشان دهند که این سال ها در ایران چه گذشته و اکنون چه می گذرد و از کسانی که از این دولت به طور همه جانبه پشتیبانی کردند و مجلس را به دادن رای اعتماد به آن مجبور کردند بخواهند به آنها و به مردم پاسخگو باشند؟
