موجی از گزارش های جديد از خاورميانه و از جمله از سوی رويترز، حکايت از آن دارد که نيروهای حماس در سوريه با نگرانی از تزلزل بيشتر در پايه های حکومت بشار اسد، اين کشور را ترک کرده و شماری از آنها به نوار غزه بازگشته و برخی نيز راهی کشورهای ديگری در منطقه شده اند.
همزمان، روزنامه اسرائيلی هاآرتص دوشنبه به نقل از مقامات ارشد فلسطينی در حماس، گزارش داد که جمهوری اسلامی ايران حماس را «تهديد» کرده است که «پشت کردن» اين جنبش به بشار اسد، «عواقبی سخت» خواهد داشت و ايران کمک های مالی و تسليحاتی به حماس را قطع خواهد کرد.
اين منابع فلسطينی گفته اند که «ايران به سران حماس اخطار داده است در کنار اين اقدامات تنبيهی، آموزش نيروهای حماس (در ايران، لبنان و سوريه از سوی سپاه پاسداران ايران) را نيز قطع خواهد کرد.»
منابع فلسطينی ياد شده به هاآرتص گفتند که به رغم همه «پيام های وخيم انتقال يافته» از سوی ايران، خالد مشعل، رييس دفتر سياسی حماس و يارانش ترک سوريه را ترجيح می دهند.
بنا براين گزارش ها، در حال حاضر، نيروهای رده دوم و سوم حماس، در اقدامی که خالد مشعل خود طراح آن است، به تدريج دمشق را ترک می کنند و حماس سران سوريه را از اين امر آگاه نکرده و موج گريز، به آرامی در جريان است.
بنا برگزارش ها، برخی از فعالان حماس، رفتن به کشورهای ديگری مانند سودان، قطر و لبنان را ترجيح داده اند.
خالد مشعل، بيست و ششم نوامبر، پنجم آذر، در سفر رسمی دو روزه به خارطوم، پايتخت سودان، با عمر البشير، حاکم سودان ديدار کرد و به گفته ناظران، به نظر می رسد که اين سفر به خارطوم، با تلاش ها برای انتقال بخشی از نيروهای اصلی حماس به سودان در ارتباط بوده است.
در همين حال، صالح العروری، يکی از اعضای دفتر سياسی حماس، در مصاحبه با هاآرتص گفت که کادر رهبری حماس در سوريه بوده و اين جنبش، «همچنان از مناسبات حسنه با حکومت اسد برخورداراست» ولی افزود که «حماس هيچ قصدی برای دخالت در امور داخلی سوريه ندارد.»
در حالی که قرار است که خالد مشعل به زودی از اردن نيز ديدار کند، برخی از سران حماس پيشاپيش گفته بودند که در اين سفر، انتقال دفتر حماس به اردن در دستور کار نيست؛ تکذيبی به گفته ناظران، به خودی خود نشان می دهد که انتقال دفتر حماس از سوريه به کشوری ديگر، همچنان مطرح است.
در ماه های اخير گفته شده بود که سران مصر برای انتقال دفتر اصلی حماس به قاهره، شرط های سنگينی گذاشته اند با این که حکومت جديد مصر مناسبات بسيار حسنه ای با حماس برقرار کرده و خالد مشعل بارها در ماه های اخير در مصر بوده است.
گزارش ها از جمله از سوی رويترز در مورد بازگشت برخی از نيروهای حماس از سوريه به غزه در حالی است که سران خارج نشين حماس، همواره تأکيد داشتند که خودداری آنها از بازگشت به سرزمين های فلسطينی، برای اين است که نشان دهند که غزه را همچنان يک منطقه اشغال شده می دانند و زندگی در تبعيد، اعتباری برای وجهه آنها بوده است.
سران حماس به دو شعبه تقسيم می شوند که ضمن همکاری کامل با يکديگر، هر يک وظيفه ديگری را دنبال می کند: سران حماس در داخل سرزمين های فلسطينی، که عمدتآً در باريکه غزه هستند، تأمين نيازهای جمعيت فلسطينی را در دست دارند که اين وظيفه از ژوئن ۲۰۰۷ در پی تسلط يکجانبه حماس بر غزه، سنگين تر شده است؛ درحالی که وظيفه اصلی شعبه سوريه نشين حماس، گردآوری کمک های مالی از سراسر جهان و تلاش برای تضمين کانال های مالی و تسليحاتی به سوی حماس بوده است؛ امری که حماس به ويژه از طريق ايران آن را تأمين کرده است.
شعبه داخل نشين حماس در دست کسانی مانند اسماعيل هنيه، نخست وزير کنونی است و پس از او، شخصيت هايی مانند محمود الزهار، وزير خارجه پيشين و خليل الحیة، قرار دارند.
بارزترين چهره در ميان شعبه خارج نشين حماس، خالد مشعل، رييس دفتر سياسی اين جنبش و پس از او، موسی ابومرزوق است. اين شعبه نمايندگانی نيز در برخی از کشورهای منطقه از جمله لبنان و ايران دارد.
خالد مشعل تا سال ۱۹۹۹ در اردن زندگی می کرد؛ جايی که والدينش نيز مقيم آن بوده اند. او دردهه نود مورد سوء قصدی قرار گرفت که به موساد اسرائيل نسبت داده شد اما درنتيجه فشار سنگين ملک حسين، پادشاه وقت اردن، نتانياهو که آن زمان نيز نخست وزير اسرائيل بود، ناچار شد پادزهر ويژه ای را برای نجات جان مشعل دراختيار اردن قرار دهد.
درپی نجات جان مشعل با اين پادزهر وِيژه اسرائيلی، ملک حسين حاضر شد بی سر و صدا، عوامل مرتبط با سوء قصد به مشعل را آزاد کند و به اسرائيل بازگرداند.
مشعل که به محبوبيتی از اين طريق دست يافته بود، در نيمه دوم دهه نود ميلادی به همکاری گسترده تر با جمهوری اسلامی ايران پرداخت تا جايی که اردن او را به دليل طرح توطئه مشترک با سفارت ايران در اردن برای کشتن اسرائيلی های جهانگردی که به اردن می روند و نيز ضربه زدن به منافع ديگر اسرائيلی در اردن، از خاک آن کشور اخراج کرد.
از سال ۱۹۹۹ بود که با رفتن خالد مشعل به سوريه، جبهه ضد اسرائيلی که ايران و تشکل های مسلح فلسطينی و لبنانی آن را «جبهه مقاومت» می نامند، در سوريه قوی تر شد؛ جبهه ای که شامل ده سازمان و تشکل فلسطينی است و حماس پيشآهنگی آن را در دست دارد.
سران حماس نه تنها ازهمکاری های گسترده سوريه و همپيمان ايران، در پيشبرد هدف های خود برخوردار بوده اند، که از تدابير شديد امنيتی از سوی نهادهای امنيتی و اطلاعاتی سوريه نيز بهره مند بوده اند.
درحالی که گروه های بزرگی از نيروهای حماس در کنار فلسطينی ها در اردوگاههايی مانند شهرک بزرگ «يرموک» در حومه دمشق زندگی می کنند، سران اصلی حماس، زندگی مجلل و امنی در پناه حمايت های قاطع بشار اسد و نهادهای اطلاعاتی وامنيتی او داشته اند.
رهبران جمهوری اسلامی ايران در سفرهای خود به سوريه همواره ملاقات با خالد مشعل را در دستور کار خود داشته اند و يا سفرهای بسيار خالد مشعل به ايران نيز همواره از سوريه انجام شده است؛ آخرين سفر او حدود سه ماه پيش در جريان برگزاری کنفرانسی با نام «بيداری اسلامی» بود که مشعل با آيت الله خامنه ای نيز ديدار کرد.
اما همه شواهد پس از جدی ترشدن اعتراض های مردمی در سوريه عليه حکومت بشار اسد، نشان می داد که سران حماس در حال تکاپو برای بيرون رفتن از سوريه هستند.
نيروهای نظامی ارتش سوريه چندی پيش حتی به يکی از اردوگاه های فلسطينی نشين در ساحل دريای مديترانه در پيرامون بندر لاذقيه، حمله کرده و دهها نفر از فلسطينی ها را که با معترضين سوريه همدلی نشان داده بودند، کشتند و سکوت سران حماس در برابر اين کشتار، خشم فلسطينی ها را برانگيخت و سران فتح نيز حکومت سوريه را به باد انتقاد گرفتند.
در ماه های اخير، خانواده های فلسطينی های جوانی که در تظاهرات «يوم النکبة» کشته شده بودند، به سران حماس که برای تسليت گويی به اردوگاه يرموک رفته بودند، حمله کرده و آنها را با خشم از محل رانده و به همکاری با بشاراسد متهم کردند.
سوزاندن پرچم های ايران، حزب الله و حماس بر سر سطل های زباله از سوی معترضان در سوريه، يا شعارهايی مانند «لا حزب الله و لا ايران»، يکی از نمادهای بارز مخالفت سوری ها با حضور دخالت و حضور اين نيروهای بيگانه در کشورشان بوده است.
گريز نيروهای حماس از سوريه و يا دستکم، خالی کردن اطراف بشار اسد از سوی حماس، اثبات نظرات اين بخش از تحليلگران است که گفته بودند که حماس و حزب الله لبنان نيز سرانجام، منافع خود را بر منافع سوريه و جمهوری اسلامی ايران ترجيح خواهند داد.
برهان غليون، بارزترين چهره اپوزيسيون سوريه، جمعه صريحاً گفت که با برافتادن نظام اسد، هر حکومتی که در سوريه به روی کار آيد، با ايران و حزب الله قطع رابطه خواهد کرد.
همزمان، روزنامه اسرائيلی هاآرتص دوشنبه به نقل از مقامات ارشد فلسطينی در حماس، گزارش داد که جمهوری اسلامی ايران حماس را «تهديد» کرده است که «پشت کردن» اين جنبش به بشار اسد، «عواقبی سخت» خواهد داشت و ايران کمک های مالی و تسليحاتی به حماس را قطع خواهد کرد.
اين منابع فلسطينی گفته اند که «ايران به سران حماس اخطار داده است در کنار اين اقدامات تنبيهی، آموزش نيروهای حماس (در ايران، لبنان و سوريه از سوی سپاه پاسداران ايران) را نيز قطع خواهد کرد.»
منابع فلسطينی ياد شده به هاآرتص گفتند که به رغم همه «پيام های وخيم انتقال يافته» از سوی ايران، خالد مشعل، رييس دفتر سياسی حماس و يارانش ترک سوريه را ترجيح می دهند.
بنا براين گزارش ها، در حال حاضر، نيروهای رده دوم و سوم حماس، در اقدامی که خالد مشعل خود طراح آن است، به تدريج دمشق را ترک می کنند و حماس سران سوريه را از اين امر آگاه نکرده و موج گريز، به آرامی در جريان است.
بنا برگزارش ها، برخی از فعالان حماس، رفتن به کشورهای ديگری مانند سودان، قطر و لبنان را ترجيح داده اند.
خالد مشعل، بيست و ششم نوامبر، پنجم آذر، در سفر رسمی دو روزه به خارطوم، پايتخت سودان، با عمر البشير، حاکم سودان ديدار کرد و به گفته ناظران، به نظر می رسد که اين سفر به خارطوم، با تلاش ها برای انتقال بخشی از نيروهای اصلی حماس به سودان در ارتباط بوده است.
در همين حال، صالح العروری، يکی از اعضای دفتر سياسی حماس، در مصاحبه با هاآرتص گفت که کادر رهبری حماس در سوريه بوده و اين جنبش، «همچنان از مناسبات حسنه با حکومت اسد برخورداراست» ولی افزود که «حماس هيچ قصدی برای دخالت در امور داخلی سوريه ندارد.»
در حالی که قرار است که خالد مشعل به زودی از اردن نيز ديدار کند، برخی از سران حماس پيشاپيش گفته بودند که در اين سفر، انتقال دفتر حماس به اردن در دستور کار نيست؛ تکذيبی به گفته ناظران، به خودی خود نشان می دهد که انتقال دفتر حماس از سوريه به کشوری ديگر، همچنان مطرح است.
در ماه های اخير گفته شده بود که سران مصر برای انتقال دفتر اصلی حماس به قاهره، شرط های سنگينی گذاشته اند با این که حکومت جديد مصر مناسبات بسيار حسنه ای با حماس برقرار کرده و خالد مشعل بارها در ماه های اخير در مصر بوده است.
گزارش ها از جمله از سوی رويترز در مورد بازگشت برخی از نيروهای حماس از سوريه به غزه در حالی است که سران خارج نشين حماس، همواره تأکيد داشتند که خودداری آنها از بازگشت به سرزمين های فلسطينی، برای اين است که نشان دهند که غزه را همچنان يک منطقه اشغال شده می دانند و زندگی در تبعيد، اعتباری برای وجهه آنها بوده است.
سران حماس به دو شعبه تقسيم می شوند که ضمن همکاری کامل با يکديگر، هر يک وظيفه ديگری را دنبال می کند: سران حماس در داخل سرزمين های فلسطينی، که عمدتآً در باريکه غزه هستند، تأمين نيازهای جمعيت فلسطينی را در دست دارند که اين وظيفه از ژوئن ۲۰۰۷ در پی تسلط يکجانبه حماس بر غزه، سنگين تر شده است؛ درحالی که وظيفه اصلی شعبه سوريه نشين حماس، گردآوری کمک های مالی از سراسر جهان و تلاش برای تضمين کانال های مالی و تسليحاتی به سوی حماس بوده است؛ امری که حماس به ويژه از طريق ايران آن را تأمين کرده است.
شعبه داخل نشين حماس در دست کسانی مانند اسماعيل هنيه، نخست وزير کنونی است و پس از او، شخصيت هايی مانند محمود الزهار، وزير خارجه پيشين و خليل الحیة، قرار دارند.
بارزترين چهره در ميان شعبه خارج نشين حماس، خالد مشعل، رييس دفتر سياسی اين جنبش و پس از او، موسی ابومرزوق است. اين شعبه نمايندگانی نيز در برخی از کشورهای منطقه از جمله لبنان و ايران دارد.
خالد مشعل تا سال ۱۹۹۹ در اردن زندگی می کرد؛ جايی که والدينش نيز مقيم آن بوده اند. او دردهه نود مورد سوء قصدی قرار گرفت که به موساد اسرائيل نسبت داده شد اما درنتيجه فشار سنگين ملک حسين، پادشاه وقت اردن، نتانياهو که آن زمان نيز نخست وزير اسرائيل بود، ناچار شد پادزهر ويژه ای را برای نجات جان مشعل دراختيار اردن قرار دهد.
درپی نجات جان مشعل با اين پادزهر وِيژه اسرائيلی، ملک حسين حاضر شد بی سر و صدا، عوامل مرتبط با سوء قصد به مشعل را آزاد کند و به اسرائيل بازگرداند.
مشعل که به محبوبيتی از اين طريق دست يافته بود، در نيمه دوم دهه نود ميلادی به همکاری گسترده تر با جمهوری اسلامی ايران پرداخت تا جايی که اردن او را به دليل طرح توطئه مشترک با سفارت ايران در اردن برای کشتن اسرائيلی های جهانگردی که به اردن می روند و نيز ضربه زدن به منافع ديگر اسرائيلی در اردن، از خاک آن کشور اخراج کرد.
از سال ۱۹۹۹ بود که با رفتن خالد مشعل به سوريه، جبهه ضد اسرائيلی که ايران و تشکل های مسلح فلسطينی و لبنانی آن را «جبهه مقاومت» می نامند، در سوريه قوی تر شد؛ جبهه ای که شامل ده سازمان و تشکل فلسطينی است و حماس پيشآهنگی آن را در دست دارد.
سران حماس نه تنها ازهمکاری های گسترده سوريه و همپيمان ايران، در پيشبرد هدف های خود برخوردار بوده اند، که از تدابير شديد امنيتی از سوی نهادهای امنيتی و اطلاعاتی سوريه نيز بهره مند بوده اند.
درحالی که گروه های بزرگی از نيروهای حماس در کنار فلسطينی ها در اردوگاههايی مانند شهرک بزرگ «يرموک» در حومه دمشق زندگی می کنند، سران اصلی حماس، زندگی مجلل و امنی در پناه حمايت های قاطع بشار اسد و نهادهای اطلاعاتی وامنيتی او داشته اند.
رهبران جمهوری اسلامی ايران در سفرهای خود به سوريه همواره ملاقات با خالد مشعل را در دستور کار خود داشته اند و يا سفرهای بسيار خالد مشعل به ايران نيز همواره از سوريه انجام شده است؛ آخرين سفر او حدود سه ماه پيش در جريان برگزاری کنفرانسی با نام «بيداری اسلامی» بود که مشعل با آيت الله خامنه ای نيز ديدار کرد.
اما همه شواهد پس از جدی ترشدن اعتراض های مردمی در سوريه عليه حکومت بشار اسد، نشان می داد که سران حماس در حال تکاپو برای بيرون رفتن از سوريه هستند.
نيروهای نظامی ارتش سوريه چندی پيش حتی به يکی از اردوگاه های فلسطينی نشين در ساحل دريای مديترانه در پيرامون بندر لاذقيه، حمله کرده و دهها نفر از فلسطينی ها را که با معترضين سوريه همدلی نشان داده بودند، کشتند و سکوت سران حماس در برابر اين کشتار، خشم فلسطينی ها را برانگيخت و سران فتح نيز حکومت سوريه را به باد انتقاد گرفتند.
در ماه های اخير، خانواده های فلسطينی های جوانی که در تظاهرات «يوم النکبة» کشته شده بودند، به سران حماس که برای تسليت گويی به اردوگاه يرموک رفته بودند، حمله کرده و آنها را با خشم از محل رانده و به همکاری با بشاراسد متهم کردند.
سوزاندن پرچم های ايران، حزب الله و حماس بر سر سطل های زباله از سوی معترضان در سوريه، يا شعارهايی مانند «لا حزب الله و لا ايران»، يکی از نمادهای بارز مخالفت سوری ها با حضور دخالت و حضور اين نيروهای بيگانه در کشورشان بوده است.
گريز نيروهای حماس از سوريه و يا دستکم، خالی کردن اطراف بشار اسد از سوی حماس، اثبات نظرات اين بخش از تحليلگران است که گفته بودند که حماس و حزب الله لبنان نيز سرانجام، منافع خود را بر منافع سوريه و جمهوری اسلامی ايران ترجيح خواهند داد.
برهان غليون، بارزترين چهره اپوزيسيون سوريه، جمعه صريحاً گفت که با برافتادن نظام اسد، هر حکومتی که در سوريه به روی کار آيد، با ايران و حزب الله قطع رابطه خواهد کرد.
