سی‌دی‌ها، دی‌وی‌دی‌ها، حافظه‌های جانبی، و البته شبکه اینترنت، راه‌های مختلف تبادل محتوای دیجیتال هستند. اما هر کدام از این روش‌های بر پایه ویژگی‌هایی که در تکثیر و توزیع اطلاعات دارند، ممکن است از سهولت یا پیچیدگی بیشتری در انتقال اطلاعات برخوردار باشند.
در عین حال یک پروژه فن‌آوری اطلاعات که برای نخستین در دنیا به کاربران ایرانی عرضه شده، به دنبال آن است که گیرنده‌های ماهواره را به ابرازی رایگان برای دریافت محتوای دیجیتال تبدیل کند.
توشه یک پروژه فن‌آوری اطلاعات است که قرار است محتوای دیجیتال را از طریق بشقاب‌ها و گیرنده‌های ماهواره، به مخاطبان خود ارائه کند و تا اینجا این کاربران ایرانی هستند که شانس این را داشته‌اند تا نخستین استفاده‌کنندگان از این روش نوین و ابتکاری انتقال محتوای دیجیتال باشند.
و البته وقتی در اینجا از محتوای دیجیتال حرف می‌زنیم، منظورمان محتوایی است که کاربران اینترنتی، ساعت‌ها وقت و به میزان قابل توجهی پول صرف آن می‌کنند تا آن را از طریق اینترنت باز یابند؛ مجموعه‌ای از عکس و ویدئو و متن که پیدا کردن و دریافت آنها حتی بدون محدودیت‌های اینترنتی هم کار زمان‌بری است. توشه قرار است؛ توشه‌ای روزانه از محتوای دیجیتال را به کاربرانش ارائه کند به طوری که آنها تقریباً از سر زدن به بسیاری از سایت‌های اینترنتی بی‌نیاز شوند.
اما توشه دقیقاً قرار است چه خدماتی را به کاربرانش ارائه دهد؟ مهدی یحیی‌نژاد، کارشناس اینترنت و فن‌آوری‌های جدید و ایده‌پرداز پروژه‌های فن‌آوری اطلاعات، از قبیل بالاترین و توشه به رادیو فردا می‌گوید:
«توشه یک بستر توزیع اطلاعات دیجیتال است که از ماهواره استفاده می‌کند و می‌تواند حجم بسیار زیادی از اطلاعات را در بازه زمانی کم و به شکل مجانی به مخاطب برساند.»
مطالعات زیادی نشان می‌دهد که اکثر کاربران اینترنتی، بیشتر مصرف‌کننده محتوا در اینترنت هستند تا تولیدکننده آن. نامتقارن بودن میزان دانلود و آپلود اطلاعات به گونه‌ای که حتی بسیاری از ارائه کننده‌های خدمات اینترنتی سرویس‌های نامتقارن را به کاربران‌شان عرضه می‌کنند که در آنها سرعت دریافت اطلاعات تا در برابر سرعت بارگذاری اطلاعات است.
مهدی یحیی‌نژاد واقعیت دیگری را هم به این موضوع اضافه می‌کند و آن این که بسیاری از کسانی که در یک منطقه جغرافیایی مشترک، مثلاً ایران زندگی می‌کنند، علایقی نزدیک به هم دارند و در طول روز یا هفته، خیلی از متن‌ها یا ویدئوها و عکس‌هایی که در اینترنت می‌بینند مشترک است. توشه بر پایه همین دو موضوع خدمات خود را ارائه می‌کند؛ یکی سهولت دریافت اطلاعات و دیگری گردآوری محتوای مصرفی مشترک:
«در سیستم توشه کاری که کردیم این است که در زمینه دانلود اطلاعات به کاربران کمک کنیم. ما اگر بتوانیم تمام چیزهایی که بین کاربران مشترک است و شاید بتوانیم بگوییم هفتاد درصد از کاربران این ویدئوها، این اخبار را خواهند دید، اینها را اگر بتوانیم جمع کنیم و برای‌شان بفرستیم، بخش زیادی از آنچه که کاربران می‌خواستند از اینترنت دانلود کنند و ببینند را در اختیارشان می‌گذاریم. دقیقا این کاری است که ما در توشه می‌کنیم. ما هر روز محتوای بسیار زیادی را که برای مخاطب ایرانی جالب است، از ویدئو گرفته تا فایل صدا، و پی‌دی‌اف و اخبار؛ اینها را جمع‌آوری و به صورت یک بسته، یک توشه، ارسال می‌کنیم. در حال حاضر ما هر روز حدود یک گیگابایت بسته جدید داریم، که اینها را از طریق ماهواره می‌فرستیم و کسانی که در ایران هستند، می‌توانند اینها را دریافت کنند، روی یک فلش درایو ضبط کنند، و روی لپ‌تاپ خود باز کنند و ببینند.»
اما اگر بخواهید اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق توشه دریافت کنید، به چه ابزارهایی نیاز دارید؟ ابزارهای اولیه مورد نیاز شما یک بشقاب و یک گیرنده ماهواره است و خب به یک فلش مموری حداکثر ۴ گیگابایتی نیاز دارید تا اطلاعات دریافتی را به کامپیوتری ویندوزی منتقل کنید که مجهز به اپلیکیشن توشه است. توضیحات بیشتر از مهدی یحیی‌نژاد:
«ماهواره باید به طرف یاه‌ست تنظیم شده باشد، به کانال توشه می‌روند و می‌توانند حدود یک ساعت از کانال توشه را روی حافظه یو اس بی ضبط کنند. این حافظه را به لپ‌تاپ خود وصل کنند. نرم‌افزار ما را با فرستادن ایمیل به begir@toosheh.org دریافت و نصب کنند، و بسته اطلاعات را [روی لپ‌تاپ خود] باز کنند.»
و خب نکته قابل توجه دیگر در این مورد آن است که شما پس از درخواست دریافت اطلاعات در کانال ماهواره‌ای توشه نیازی ندارید که در این کانال بمانید. می‌توانید به گشت و گذار ماهواره‌ای خود ادامه دهید، به کانال‌های دیگر سر بزنید و بیننده دیگر برنامه‌ها باشید، در حالی که توشه روزانه اطلاعات شما در حال دریافت روی فلش مموری است.
اما تفاوت دریافت اطلاعات از طریق توشه با روش‌های دیگری انتقال و توزیع اطلاعات، مثلاً اینترنت چیست؟
«توشه کاملاً روش جدیدی است. از نظر میزان اطلاعاتی که فرستاده می‌شود شاید خیلی‌ها بخواهند با اینترنت مقایسه کنند. در ایران دانلود حدود یک گیگابایت محتوای اینترنتی، حدود سه تا چهار هزار تومان هزینه دارد. ما هر روز همین میزان اطلاعات را به صورت رایگان برای مخاطبان می‌فرستیم. از سوی دیگر توشه مشکل سانسور را حل می‌کند، خیلی از وب‌سایت‌ها، مخصوصا وب‌سایت‌های ویدئویی در ایران فیلتر هستند، و ما در واقع مسئله سانسور را برای مخاطب حل می‌کنیم.
از یک جنبه دیگر، همین که یک محتوایی گلچین می‌شود، خیلی روی این گلچین شدن فکر می‌شود و سعی می‌شود محتوایی باشد که هم جالب باشد و هم کیفیت داشته باشد. این هم کاری است که از طرف تیم توشه در حال انجام است. به همین دلیل محتوای ارسالی، محتوایی جالب، آموزنده، و سرگرم‌کننده است. همه اینها را در کنار هم بگذاریم، توشه روش جدیدی است که مزایای زیادی دارد، ممکن است معایبی هم داشته باشد، ولی تفاوت‌های قابل توجهی با دیگر روش‌های توزیع اطلاعات دارد.»
اگر در روش توزیع اینترنتی اطلاعات، محدودیت‌هایی مثل فیلترینگ فعالیت کاربران را مختل می‌کند، روش معمول برای اختلال در پخش ماهواره‌ای، پارازیت است. شاید بعدی سؤال شما هم این باشد که پارازیت تا چه حد بر عرضه اطلاعات از طریق توشه مؤثر است؟
«این سؤال خوبی است. از آنجا که جهت ماهواره یاه‌ست که از آن استفاده شده، عمود بر ایران است، پارازیت‌هایی که در حال حاضر درسطح شهر ارسال می‌شوند، تأثیر کمی بر آن دارند، چون داخل شدن آن به بشقاب ماهواره کمی سخت است.
نکته دیگر اینکه از آنجا که این محتوا هر یک ساعت تکرار می‌شود، یعنی ممکن است این محتوا در طرل روز تا چهار بار تکرار شود، در نتیجه اگر به فرض زمانی پارازیت آمد و قدری بر دریافت اطلاعات تأثیر گذاشت، کافی است که به جای یک ساعت، دو ساعت یا سه ساعت، محتوا را ضبط کنند. حتی مثلا از اول شب شروع به ضبط اطلاعات کنند و صبح محتوا را دریافت کنند که محتوا پنج تا شش ساعت ضبط شده باشد.
با این کار چون بسته دائما تکرار شده، اگر پارازیت بر یک قسمت از یکی بسته‌ها افتاده و ضعیف شده باشد، می‌توانیم آن را جبران و ترمیم کنیم.»
و خب حالا که اینقدر استفاده از تلفن‌های هوشمند در حال گسترش است، توشه چه چیزی برای این دست از کاربران دارد. مهدی یحیی‌نژاد می‌گوید که در این مورد تکنولوژی آینده توشه در راه است:
«در تکنولوژی بعدی که ارائه می‌دهیم، می‌خواهیم اجازه دهیم که کاربران بتوانند موبایل را به طور مستقیم به گیرنده‌های ماهواره وصل کنند، حتی در طول شب وقتی موبایل نیاز به شارژ شدن دارد، آن را از طریق اتصال به گیرنده ماهواره شارژ کنند، و بتوانند محتوای جدید را روی موبایل‌شان دریافت کنند.
حتی [تصمیم داریم] امکانی اضافه کنیم که در طول روز وقتی در شهر هستند، به اداره یا دانشگاه یا مدرسه می‌روند، بتوانند محتوا را به طور خودکار بین افراد دیگر پخش کنند. این تکنولوژی جدیدی است که روی آن کمار می‌کنیم و امیدواریم هرچه زودتر آماده ارائه شود.»
البته توشه یک نرم‌افزار اندرویدی هم دارد، که به کاربران امکان دریافت بسته روزانه اطلاعات و همچنین به اشتراک گذاشتن آن با دیگران، بدون اتصال به اینترنت را می‌دهد.
توشه سه ماه است که به طور آزمایشی به کاربران ایرانی ارائه شده و در بسیاری از مناطق ایران به محک کاربران گذاشته شده. در این مدت بسیاری از کاربران مشکلات یا پیشنهادهای خود را برای بهبود کارایی توشه ارائه کرده‌اند و ایده‌پردازان توشه را متقاعد کرده‌اند که توشه آماده عرضه عمومی است. آقای یحیی‌نژاد که ایده‌پرداز و از دست‌اندکاران توشه است، این گونه از استقبال کاربران می‌گوید.
«در همین مدت کوتاهی که توشه را ارائه کرده‌ایم، استقبال خیلی زیادی شده. این را از اینجا می‌فهمم که نه تنها در تمام نقاط ایران این نرم‌افزار را دریافت و استفاده کرده‌اند، بلکه سؤال‌ها و پیشنهادهای زیادی داشته‌اند؛
در این مدت کوتاه بیش از یک هزار ایمیل دریافت کرده‌ایم، از ایمیل‌هایی در مورد پیشنهاد محتوا گرفته تا سؤال‌های تکنیکی در مورد اینکه توشه چطور کار می‌کند و چطور می‌توانند محتوای بیشتری دریافت کنند، حتی برخی که با مدل‌های قدیمی‌تر گیرنده‌های ماهواره‌ای مشکل داشته‌اند، سؤال‌هایی پرسیده‌‌اند و ما سعی کرده‌ایم آنها را رفع کنیم.
از راه ایمیل می‌توانند به begir@toosheh.org ایمیل بزنند، یا اینکه به وب‌سایت ما toosheh.org بروند و از طریق کلیک روی دریافت توشه، نرم‌افزار ما را بگیرند و استفاده کنند.»
در عین حال فراموش نکنیم که توشه، یک روش یک سویه برای دریافت اطلاعات است و هنوز این تکنولوژی به گونه‌ای گسترش پیدا نکرده که کاربران بتوانند اطلاعات دریافتی را سفارشی کنند، یا اینکه برای ارسال اطلاعات بتوانند بر گیرنده‌ها و بشقاب‌های ماهواره خودشان متکی باشند.
در مورد استفاده از توشه، تجربه و پرسش‌های خود را با ما در میان بگذارید تا آن را در برنامه دات‌کام با دست‌اندرکاران این پروژه در میان بگذاریم.
