دکتر عبدالمنعم هرشا، یکی از اعضای ارشد اخوانالمسلمین، که اکنون در لندن زندگی میکند معتقد است که این گروه در آینده لیبی پس از سقوط رژیم قذافی نقش مهمی ایفا خواهد کرد. همچون مصر و تونس، در لیبی نیز اخوان المسلمین تحت تأثیر گسترش اعتراضات در جهان عرب جان تازهای گرفته است.
شبکه خبری سی ان ان، نگاهی دارد به سابقه فعالیتهای این گروه در لیبی و از قول عبدالمنعم هرشا مینویسد که اخوانالمسلمین لیبی با سایر بخشهای این تشکیلات که در دهه ۱۹۲۰ در مصر شکل گرفت و در اکثر کشورهای عربی فعال است، ارتباط سازمانی ندارد اما دیدگاههای مشترکی دارد.
اخوان المسلمین لیبی در اواسط دهه ۱۹۵۰ فعالیت خود را آغاز کرد و بخش اصلی نیروهای خود را از میان اقشار تحصیلکرده و طبقه متوسط جذب میکرد. اپوزیسیون اسلامگرا در دهه ۱۹۸۰ در لیبی حضور نیرومندی داشت.
با وجودی که گروههای تندرو اسلامی، جهادیون، در دهه ۱۹۹۰ سرنگونی حکومت قذافی را در دستور کار خود قرار دادند گروه اخوان المسلمین به فعالیتهای زیرزمینی برای تبلیغ و جذب نیرو و مشارکت در فعالیتهای خیریه و اجتماعی میپرداخت.
در سال ۱۹۹۸ نیروهای امنیتی لیبی به تشکیلات اخوان المسلمین هجوم برده که در نتیجه آن بیش از ۲۰۰ نفر بازداشت و تعداد بیشتری مجبور به ترک کشور شدند. یکی از آنها عبدالمنعم هرشا بود.
وی در ادامه مصاحبه با سی ان ان، میگوید که با وجود سرکوبهای حکومت این گروه هنوز در بسیاری از شهرهای لیبی از جمله طرابلس و بنغازی تشکیلات و هواداران خود را دارد. در سال ۲۰۰۶ پس از مصالحه بین اخوان المسلمین و حکومت لیبی، تعداد زیادی از اعضای این گروه از زندان آزاد شدند. ولی اکنون این گروه به صف مخالفان حکومت پیوسته است.
در ماه فوریه همزمان با آغاز تظاهرات مخالفان در لیبی، یوسف القرضاوی، روحانی مصری که رهبر معنوی گروه اخوان المسلمین تلقی میشود با صدور فتوایی از سربازان ارتش لیبی خواست که با استفاده از هر فرصتی معمر قذافی را به قتل برسانند.
منابع وابسته به گروه اخوان المسلمین در لندن میگویند که تعدادی از رهبران و اعضای قدیمی این گروه برای مشارکت در مبارزه اپوزیسیون با حکومت به آن کشور بازگشته و تعدادی نیز برای کمک به مجروحان جنگ مسلحانه با امکانات پزشکی به مناطق تحت کنترل شورشیان رفتهاند.
سی ان ان، یاد آوری میکند که در کشوری مثل لیبی که طی چهار دهه حکومت معمر قذافی امکان فعالیت سیاسی وجود نداشته گروه اخوان المسلمین میتواند با تکیه بر شبکه هواداران خود از این خلأ به خوبی بهرهبرداری کند.
عبدالمنعم هرشا، میگوید غرب نباید از فعالیت و رشد اخوانالمسلمین هراس داشته باشد. به گفته وی اخوان المسلمین لیبی مثل همفکران خود در مصر از یک نظام دموکراتیک و چند حزبی دفاع خواهند کرد. او میافزاید: «من سالها در کانادا و بریتانیا زندگی کردهام و این دقیقاً همان سیستم سیاسی است که ما میخواهیم.»
وی در عین حال یادآوری میکند که در صورت مشارکت این گروه در روند قانونگذاری آنها سعی خواهند کرد بخشی از فرامین و سنتهای اسلامی مثل منع فروش الکل و موارد مشابه را به قانون بیافزایند.
عبدالمنعم هرشا از برقراری منطقه ممنوعه پرواز در قلمرو لیبی استقبال کرده و به خاطر تلاش فرانسه، بریتانیا و آمریکا در جلوگیری از کشتار غیر نظامیان از آنها قدردانی میکند. او اظهار امیدواری میکند لیبی پس از سرنگونی قذافی روابط دوستانهای با غرب داشته باشد.
س ان ان، یاد آوری میکند که تقویت و حضور فعالتر اخوان المسلمین میتواند از رشد گروههای تندرو و همفکران القاعده جلوگیری کند. از سوی دیگر خصوصیت قبیلهای نیرومند در لیبی ممکن است تلاش برای شکل دادن به احزاب ملی و سراسری را پیچیده و دشوار کند.
در بخشهایی از مناطق دورافتاده در شرق لیبی روحانیون آیین سلفی که در برخی زمینهها دیدگاههای تندروانهای دارند در سالهای اخیر حامیان زیادی پیدا کردهاند.
ولی شاید در مورد نمونه لیبی بزرگترین رقیب و در عین حال مانع برای رشد گروه اخوان المسلمین شکلگیری یک قطب سکولار در میان اپوزیسیون باشد. «شورای ملی انتقالی» که در شهر بنغازی مستقر و رهبری شورشیان را در دست دارد دربرگیرنده شخصیتها و سیاستمداران غیرمذهبی است.
این شورا در بیانیه اخیر خود اعلام کرد که هدف نهایی انقلاب لیبی «بنای یک جامعه دموکراتیک و حکومتی غیر نظامی بر اساس قانون و محترم شمردن حقوق بشر است. در این نظام تمام شهروندان از حقوق و فرصتهای برابر برخوردار خواهند بود و حتی احقاق حقوق زنان جایگاه ویژهای خواهد داشت.»
شبکه خبری سی ان ان، نگاهی دارد به سابقه فعالیتهای این گروه در لیبی و از قول عبدالمنعم هرشا مینویسد که اخوانالمسلمین لیبی با سایر بخشهای این تشکیلات که در دهه ۱۹۲۰ در مصر شکل گرفت و در اکثر کشورهای عربی فعال است، ارتباط سازمانی ندارد اما دیدگاههای مشترکی دارد.
اخوان المسلمین لیبی در اواسط دهه ۱۹۵۰ فعالیت خود را آغاز کرد و بخش اصلی نیروهای خود را از میان اقشار تحصیلکرده و طبقه متوسط جذب میکرد. اپوزیسیون اسلامگرا در دهه ۱۹۸۰ در لیبی حضور نیرومندی داشت.
با وجودی که گروههای تندرو اسلامی، جهادیون، در دهه ۱۹۹۰ سرنگونی حکومت قذافی را در دستور کار خود قرار دادند گروه اخوان المسلمین به فعالیتهای زیرزمینی برای تبلیغ و جذب نیرو و مشارکت در فعالیتهای خیریه و اجتماعی میپرداخت.
در سال ۱۹۹۸ نیروهای امنیتی لیبی به تشکیلات اخوان المسلمین هجوم برده که در نتیجه آن بیش از ۲۰۰ نفر بازداشت و تعداد بیشتری مجبور به ترک کشور شدند. یکی از آنها عبدالمنعم هرشا بود.
وی در ادامه مصاحبه با سی ان ان، میگوید که با وجود سرکوبهای حکومت این گروه هنوز در بسیاری از شهرهای لیبی از جمله طرابلس و بنغازی تشکیلات و هواداران خود را دارد. در سال ۲۰۰۶ پس از مصالحه بین اخوان المسلمین و حکومت لیبی، تعداد زیادی از اعضای این گروه از زندان آزاد شدند. ولی اکنون این گروه به صف مخالفان حکومت پیوسته است.
در ماه فوریه همزمان با آغاز تظاهرات مخالفان در لیبی، یوسف القرضاوی، روحانی مصری که رهبر معنوی گروه اخوان المسلمین تلقی میشود با صدور فتوایی از سربازان ارتش لیبی خواست که با استفاده از هر فرصتی معمر قذافی را به قتل برسانند.
منابع وابسته به گروه اخوان المسلمین در لندن میگویند که تعدادی از رهبران و اعضای قدیمی این گروه برای مشارکت در مبارزه اپوزیسیون با حکومت به آن کشور بازگشته و تعدادی نیز برای کمک به مجروحان جنگ مسلحانه با امکانات پزشکی به مناطق تحت کنترل شورشیان رفتهاند.
سی ان ان، یاد آوری میکند که در کشوری مثل لیبی که طی چهار دهه حکومت معمر قذافی امکان فعالیت سیاسی وجود نداشته گروه اخوان المسلمین میتواند با تکیه بر شبکه هواداران خود از این خلأ به خوبی بهرهبرداری کند.
عبدالمنعم هرشا، میگوید غرب نباید از فعالیت و رشد اخوانالمسلمین هراس داشته باشد. به گفته وی اخوان المسلمین لیبی مثل همفکران خود در مصر از یک نظام دموکراتیک و چند حزبی دفاع خواهند کرد. او میافزاید: «من سالها در کانادا و بریتانیا زندگی کردهام و این دقیقاً همان سیستم سیاسی است که ما میخواهیم.»
وی در عین حال یادآوری میکند که در صورت مشارکت این گروه در روند قانونگذاری آنها سعی خواهند کرد بخشی از فرامین و سنتهای اسلامی مثل منع فروش الکل و موارد مشابه را به قانون بیافزایند.
عبدالمنعم هرشا از برقراری منطقه ممنوعه پرواز در قلمرو لیبی استقبال کرده و به خاطر تلاش فرانسه، بریتانیا و آمریکا در جلوگیری از کشتار غیر نظامیان از آنها قدردانی میکند. او اظهار امیدواری میکند لیبی پس از سرنگونی قذافی روابط دوستانهای با غرب داشته باشد.
س ان ان، یاد آوری میکند که تقویت و حضور فعالتر اخوان المسلمین میتواند از رشد گروههای تندرو و همفکران القاعده جلوگیری کند. از سوی دیگر خصوصیت قبیلهای نیرومند در لیبی ممکن است تلاش برای شکل دادن به احزاب ملی و سراسری را پیچیده و دشوار کند.
در بخشهایی از مناطق دورافتاده در شرق لیبی روحانیون آیین سلفی که در برخی زمینهها دیدگاههای تندروانهای دارند در سالهای اخیر حامیان زیادی پیدا کردهاند.
ولی شاید در مورد نمونه لیبی بزرگترین رقیب و در عین حال مانع برای رشد گروه اخوان المسلمین شکلگیری یک قطب سکولار در میان اپوزیسیون باشد. «شورای ملی انتقالی» که در شهر بنغازی مستقر و رهبری شورشیان را در دست دارد دربرگیرنده شخصیتها و سیاستمداران غیرمذهبی است.
این شورا در بیانیه اخیر خود اعلام کرد که هدف نهایی انقلاب لیبی «بنای یک جامعه دموکراتیک و حکومتی غیر نظامی بر اساس قانون و محترم شمردن حقوق بشر است. در این نظام تمام شهروندان از حقوق و فرصتهای برابر برخوردار خواهند بود و حتی احقاق حقوق زنان جایگاه ویژهای خواهد داشت.»