کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران می‌گوید که به یک تحقیق داخلی معاونت سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی دست یافته که در آن به پدیده‌ای به نام «سینمای زیر زمینی» ایران اشاره می‌شود و با ارسال این گزارش برای مسئولان امینتی موجبات سرکوبی هرچه بیشتر و بازداشت سینماگران مستقل ایرانی را فراهم می‌کند.
این کمپین از جمله به بازداشت اخیر پنج تن از مستندسازان ایرانی اشاره کرده است.
هادی قائمی، سخنگوی کمپین بین‌المللی حقوق بشر به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده است.
این سند مستندی است که ما به آن دست یافته‌ایم از درون معاونت پژوهشی و سیاسی صدا و سیما، که در مهرماه سال ۱۳۸۸ نوشته شده و به طور خیلی مشخصی نشان می‌دهد که صدا و سیما نه به عنوان یک رسانه، بلکه به عنوان یک ارگان امنیتی- اطلاعاتی، در مورد مستندسازان و هنرمندان مستقل، مشغول به پرونده سازی و توجیه سرکوب آنان بوده است.
در چند هفته اخیر هم دیدیم که در حقیقت رسانه‌های نزدیک به صدا و سیما زمینه‌های چنین بازداشت‌هایی را به وجود آوردند.
با این گونه پژوهش‌ها که در حقیقت نمی‌شود نام آن را پژوهش گذاشت، بلکه بیشتر خط و مشی دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی را نشان می‌دهد و تعیین می‌کند، صدا و سیما در این سند، زنگ خطر را به صدا در آورده است که مستندسازان مستقل در زیر حیطه دستگاه‌های کنترل‌کننده و سانسورحکومت نیستند و در نتیجه خطر محسوب می‌شوند، و باید از حضور آن‌ها در مجامع بین‌المللی، فستیوال‌ها و بخصوص جاهایی در خارج از کشورکه فیلم‌های آنان را به نمایش می‌گذارند، حساسیت نشان داد و برای جلوگیری از این روند باید سیاست‌گذاری کرد.
صدا و سیما در حقیقت کار راهبردی برای این سرکوب‌ها و بازداشت را انجام داده است.
بله. ما این راهبرد‌ها را در دو زمینه دیده‌ایم. یکی برنامه‌هایی که در زمینه به اصطلاح مستند می‌سازند و در صدا و سیما پخش می‌شود ولی در حقیقت این گونه مستند‌ها، حملات بسیار مغرضانه‌ای چه به فعالان سیاسی و چه به افکار مختلف لایه‌های گوناگون جامعه ایران حمله می‌کنند و سعی می‌کنند که آن‌ها را سیاه نشان دهند.
اما در این سند مسئله برنامه‌سازی از سوی صدا و سیما مطرح نبوده است، بلکه دقیقاً از دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی خواسته شده است که برای جلوگیری از فعالیت مستندسازان و سینماگران مستقل، برنامه‌ریزی شود و از حضور آن‌ها، مخصوصاً در تولید فیلمنامه‌ها یا پخش فیلم‌های آن‌ها در خارج از کشور جلوگیری شود.
بله بسیار جالب است که اعتراف می‌کنند که موانع زیادی بر سر راه سینماگران وجود دارد و در درون ایران از آن‌ها هیچ حمایتی نمی‌شود، آثارشان در سینماهای ایران اجازه پخش ندارند و این سینماگران ناچار به تولید زیرزمینی می‌شوند.
ولی به جای اینکه ریشه یابی کند و بگوید که این معضلات و موانع باید برداشته شوند تا سینما و فرهنگ و هنر ایران شکوفه دهی داشته باشد، در عمل درخواست می‌کند که دست و پای این سینماگران مستقل بسته شود و از فعالیت بازداشته شوند و این بازداشت‌های اخیر هم بسیار نگران‌کننده است که شاید سررشته‌ای از همین پروژه باشد.
این کمپین از جمله به بازداشت اخیر پنج تن از مستندسازان ایرانی اشاره کرده است.
هادی قائمی، سخنگوی کمپین بین‌المللی حقوق بشر به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده است.
گفت‌وگو با هادی قائمی در مورد راهبردهای امنیتی صدا و سیمای ایران برای برخورد با سینماگران
- آقای قائمی، لطفاً در مورد این گزارش که گفته‌اید به دست شما رسیده بیشتر توضیح دهید.
این سند مستندی است که ما به آن دست یافته‌ایم از درون معاونت پژوهشی و سیاسی صدا و سیما، که در مهرماه سال ۱۳۸۸ نوشته شده و به طور خیلی مشخصی نشان می‌دهد که صدا و سیما نه به عنوان یک رسانه، بلکه به عنوان یک ارگان امنیتی- اطلاعاتی، در مورد مستندسازان و هنرمندان مستقل، مشغول به پرونده سازی و توجیه سرکوب آنان بوده است.
در چند هفته اخیر هم دیدیم که در حقیقت رسانه‌های نزدیک به صدا و سیما زمینه‌های چنین بازداشت‌هایی را به وجود آوردند.
- ممکن است بفرمایید که صدا و سیما چگونه زمینه این بازداشت‌ها را فراهم آورده است؟
با این گونه پژوهش‌ها که در حقیقت نمی‌شود نام آن را پژوهش گذاشت، بلکه بیشتر خط و مشی دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی را نشان می‌دهد و تعیین می‌کند، صدا و سیما در این سند، زنگ خطر را به صدا در آورده است که مستندسازان مستقل در زیر حیطه دستگاه‌های کنترل‌کننده و سانسورحکومت نیستند و در نتیجه خطر محسوب می‌شوند، و باید از حضور آن‌ها در مجامع بین‌المللی، فستیوال‌ها و بخصوص جاهایی در خارج از کشورکه فیلم‌های آنان را به نمایش می‌گذارند، حساسیت نشان داد و برای جلوگیری از این روند باید سیاست‌گذاری کرد.
صدا و سیما در حقیقت کار راهبردی برای این سرکوب‌ها و بازداشت را انجام داده است.
- منظور شما این است که صدا و سیما راهبردهایی ارائه می‌دهد برای اذیت و آزار و بازداشت سینماگران، مشابه آنچه که در سال‌های قبل با ساختن فیلم‌هایی مانند هویت، چراغ و کنفرانس برلین انجام داده بود؟
بله. ما این راهبرد‌ها را در دو زمینه دیده‌ایم. یکی برنامه‌هایی که در زمینه به اصطلاح مستند می‌سازند و در صدا و سیما پخش می‌شود ولی در حقیقت این گونه مستند‌ها، حملات بسیار مغرضانه‌ای چه به فعالان سیاسی و چه به افکار مختلف لایه‌های گوناگون جامعه ایران حمله می‌کنند و سعی می‌کنند که آن‌ها را سیاه نشان دهند.
اما در این سند مسئله برنامه‌سازی از سوی صدا و سیما مطرح نبوده است، بلکه دقیقاً از دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی خواسته شده است که برای جلوگیری از فعالیت مستندسازان و سینماگران مستقل، برنامه‌ریزی شود و از حضور آن‌ها، مخصوصاً در تولید فیلمنامه‌ها یا پخش فیلم‌های آن‌ها در خارج از کشور جلوگیری شود.
- در گزارشی که شما می‌گویید به دستتان رسیده است، ظاهرا به مشکلات داخلی سینمای ایران و آنچه که سبب می‌شود تا به گفته این گزارش، سینماگران به سینمای زیرزمینی روی بیاورند هم ذکر شده است.
بله بسیار جالب است که اعتراف می‌کنند که موانع زیادی بر سر راه سینماگران وجود دارد و در درون ایران از آن‌ها هیچ حمایتی نمی‌شود، آثارشان در سینماهای ایران اجازه پخش ندارند و این سینماگران ناچار به تولید زیرزمینی می‌شوند.
ولی به جای اینکه ریشه یابی کند و بگوید که این معضلات و موانع باید برداشته شوند تا سینما و فرهنگ و هنر ایران شکوفه دهی داشته باشد، در عمل درخواست می‌کند که دست و پای این سینماگران مستقل بسته شود و از فعالیت بازداشته شوند و این بازداشت‌های اخیر هم بسیار نگران‌کننده است که شاید سررشته‌ای از همین پروژه باشد.
