آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، در سخنانی در جمع مسئولان کنونی جمهوری اسلامی، که از سوی دفتر وی «بسیار مهم» ارزیابی شده، از سیاست خارجی دولت‌های محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی انتقاد کرد و آنها را تلویحا به «کوتاه آمدن در برابر اروپا و آمریکا» متهم کرد.
آیت‌الله خامنه‌ای در این سخنان با تشریح نقاط ضعف و قدرت جمهوری اسلامی، «ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی ایران» را از نقاط مثبت جمهوری اسلامی ارزیابی و تاکید کرد که «امروز عزت و اعتبار جمهوری اسلامی بیش از هر زمان دیگری است.»
وی افزود: برخی می‌گویند که اعتبار بین‌المللی ایران تنزل یافته است، در حالی که «در برخی دوران‌ها که متأسفانه مسئولان در مقابل غرب کوتاه می‌آمدند؛ برخوردهای آنها تندتر و زننده‌تر بود.»
آقای خامنه‌ای بدون اشاره به نام محمد خاتمی رئیس‌جمهور پیشین ایران، افزوده است که «در دوره‌ای مسئولان کشور حتی مناقب مسئولان آمریکایی را ذکر می‌کردند اما رئیس‌جمهور سبک‌سر آمریکا بلافاصله جمهوری اسلامی ایران را محور شرارت نامید.»
این سخنان آیت‌الله خامنه‌ای اشاره مستقیم به ابتکار محمد خاتمی برای گفت‌وگوی مستقیم تلویزیونی با مردم آمریکا در دی ماه سال ۷۶ دارد که در این مصاحبه به ویژگی‌های مثبت مردم آمریکا و چهره‌هایی چون آبراهام لینکلن و نزدیکی ملت‌های ایران و آمریکا اشاره شده بود.
با این حال این سخنان محمد خاتمی، نه در دوره ریاست جمهوری جورج بوش که ایران را «محور شرارت» نامیده بود، که در دوره زمامداری بیل کلینتون اعلام شد و محمد خاتمی نیز به رغم تمایل آقای کلینتون برای رودررو شدن با وی در یکی از نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل، از این کار خودداری کرد.
اما انتقاد از سیاست خارجی محمد خاتمی تنها نکته‌ای نبود که آیت‌الله خامنه‌ای برای اثبات «ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی ایران» از آن بهره برد، بلکه رهبر جمهوری اسلامی در همین سخنان سیاست خارجی دولت هاشمی رفسنجانی را نیز نکوهش کرد.
وی با اشاره به ماجرای دادگاه میکونوس یادآوری کرد که در این ماجرا یک دولت اروپایی که رابطه با آن «به ظاهر خوب بود و از ایران تجلیل می‌کرد»، در جریان «داستان رستوران میکونوس» تشکیل دادگاه داد و کشورهای اروپایی سفرای خود را از ایران فراخواندند.
وی افزوده است که اروپایی‌ها «به خیال خود خواستند سیلی سختی [به ایران] بزنند، اما از همین حسینیه پاسخ خود را با سیلی سخت‌تری دریافت کردند.»
رهبر جمهوری اسلامی بلافاصله پس از ذکر این دو موضوع اشاره کرده است که «هرگاه نظام اسلامی در اروپا و آمریکا کوتاه آمده است، آنها گستاخ‌تر شده‌اند و هر زمان که نظام بر شعارها و مبانی انقلاب پافشاری کرده، عزت جمهوری اسلامی بیشتر شده است.»
گفته‌های آیت‌الله خامنه‌ای در مورد ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی جمهوری اسلامی در حالی است که در دوره محمود احمدی‌نژاد که سیاست خارجی دولت بارها مورد تأیید مستقیم رهبر جمهوری اسلامی قرار گرفت، ایران در عرصه بین‌المللی فراز و نشیب‌های بی‌سابقه‌ای را طی کرد و پافشاری‌اش بر پیگیری برنامه اتمی، چهار قطعنامه تحریمی شورای امنیت را به ارمغان آورد.
همچنین ایران در این سال‌ها روابطی پر تنش را با کشورهای مختلف تجربه کرده و دست کم در یک سال اخیر روابط با چند کشور آفریقایی و عربی تا سرحد کاهش یا قطع روابط پیش رفته است.
رهبر جمهوری اسلامی در عین حال در سخنان خود اشاره‌ای به «نامه‌های بدون جواب» محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور کنونی ایران، به سران ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی نکرده است.
«نامه‌های بدون جواب»
محمود احمدی‌نژاد، از زمان روی کار آمدن در تابستان ۸۴، به صورت پیدا و پنهان نسبت به روابط با غرب و به ویژه آمریکا ابراز تمایل کرده و چندین نامه به سران کشورهای غربی و از جمله مسئولان ایالات متحده نوشته است که هیچ یک تا کنون پاسخی در بر نداشته است. «نامه‌های بدون جوابی» که به تعبیر اکبر هاشمی رفسنجانی از «رفتارهای نسجیده دولت» در حوزه سیاست خارجی بوده است.
آقای هاشمی رفسنجانی چندی پیش در گفت‌وگویی با صادق خرازی با اشاره به برخی از «رفتارهای نسنجیده دولت» در حوزه سیاست خارجی، گفته بود که «در زمان آقای خاتمی آن قدر فضا سنگین بود که در یکی از سفرها به آمریکا و در یکی از مراسم، برای اینکه با مسئولان آمریکا رودررو نشود، مسیر مستقیم خود را کج کرد. ولی الان کاملاً برعکس است. آن‌قدر برعکس است که به هر بهانه‌ای نامه‌های بدون جواب به مسئولان آمریکا می‌نویسند.»
وی با اشاره به چالش‌های سیاست خارجی ایران در دوره ریاست جمهوری خودش و محمد خاتمی، تاکید کرده بود که «سیاست‌های دولت نهم و دهم به تیرگی روابط ایران در سطح منطقه و جهان انجامیده است.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام «رویه فعلی» در سیاست خارجی ایران را «مطلوب» ندانسته و افزوده بود که «آقایان در اظهارات خود می‌گویند می‌خواهیم با همه دنیا رابطه داشته باشیم و همکاری کنیم. در صحبت، با حرف‌های دولت‌های گذشته فرقی ندارد. ولی عمل کردن به این خواست آن گونه نیست که الان آقایان رفتار می‌کنند. بالاخره بی‌جهت نیست که روابط ما با کشورهای همسایه در این مقطع این‌گونه تیره شده است.»
رئیس‌جمهور پیشین ایران همچنین با اشاره به تمایل غرب برای اعتمادسازی و بهبود روابط با ایران، درست پس از پایان گرفتن جنگ هشت ساله، افزوده بود که در آن هنگام آیت‌الله خامنه‌ای موافق نزدیکی با آمریکا نبود و در عین حال تصریح کرده بود که «اگر ایران رفتار ملایم‌تری در قبال آمریکا داشت شاید بهتر نتیجه می‌گرفت.»
آیت‌الله خامنه‌ای تا کنون کمتر اختلاف نظرهای خود با شخص اکبر هاشمی رفسنجانی را علنی کرده است گرچه در خطبه‌های نماز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸، با اشاره به اختلافات محمود احمدی‌نژاد و اکبر هاشمی رفسنجانی، به ویژه در حوزه سیاست خارجی، نظرات رئیس‌جمهور را به خود نزدیک‌تر خوانده بود.
اعتماد مردم به نظام
آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان خود نیز به صورت تلویحی، محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی را مورد انتقاد قرار داده است.
در حالی که «بازسازی اعتماد از دست رفته مردم» ترجیع‌بند اصلی سخنان دو رئیس‌جمهور پیشین ایران در دو سال گذشته بوده است، آیت‌الله خامنه‌ای بدون اشاره به نام آنها، از «سخنان و مطالب به ظاهر مصلح‌جویانه که مدعی از دست رفتن اعتماد مردم به نظام است» ابراز تأسف کرده است.
محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی، هیچ یک در دیدار روز شنبه آیت‌الله خامنه‌ای و مسئولان نظام حضور نداشتند.
از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای، اعتماد مردم به نظام یکی از نقاط قوت جمهوری اسلامی است که در حضور مردم در انتخابات ۸۸ و شرکت آنها در راهپیمایی ۹ دی ۸۸ تجلی یافته است.
وی همچنین «توانایی غلبه بر تهدید‌ها» و «پیشرفت در شرایط تحریم» را از دیگر نقط قوت ایران بر شمرده و در مقابل، عدم حل مسئله اشتغال و تورم را از نقاط منفی کارنامه جمهوری اسلامی خوانده است.
رهبر جمهوری اسلامی همچنین برخی مطبوعات را متهم کرده است که «به دلیل برخی اغراض فقط تیتر منفی می‌زنند» و تأکید کرده است که «غفلت از حضور دشمن در فضای رسانه‌ای کشور» از دیگر نقاط ضعف جمهوری اسلامی است.
آیت‌الله خامنه‌ای در این سخنان با تشریح نقاط ضعف و قدرت جمهوری اسلامی، «ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی ایران» را از نقاط مثبت جمهوری اسلامی ارزیابی و تاکید کرد که «امروز عزت و اعتبار جمهوری اسلامی بیش از هر زمان دیگری است.»
وی افزود: برخی می‌گویند که اعتبار بین‌المللی ایران تنزل یافته است، در حالی که «در برخی دوران‌ها که متأسفانه مسئولان در مقابل غرب کوتاه می‌آمدند؛ برخوردهای آنها تندتر و زننده‌تر بود.»
آقای خامنه‌ای بدون اشاره به نام محمد خاتمی رئیس‌جمهور پیشین ایران، افزوده است که «در دوره‌ای مسئولان کشور حتی مناقب مسئولان آمریکایی را ذکر می‌کردند اما رئیس‌جمهور سبک‌سر آمریکا بلافاصله جمهوری اسلامی ایران را محور شرارت نامید.»
این سخنان آیت‌الله خامنه‌ای اشاره مستقیم به ابتکار محمد خاتمی برای گفت‌وگوی مستقیم تلویزیونی با مردم آمریکا در دی ماه سال ۷۶ دارد که در این مصاحبه به ویژگی‌های مثبت مردم آمریکا و چهره‌هایی چون آبراهام لینکلن و نزدیکی ملت‌های ایران و آمریکا اشاره شده بود.
با این حال این سخنان محمد خاتمی، نه در دوره ریاست جمهوری جورج بوش که ایران را «محور شرارت» نامیده بود، که در دوره زمامداری بیل کلینتون اعلام شد و محمد خاتمی نیز به رغم تمایل آقای کلینتون برای رودررو شدن با وی در یکی از نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل، از این کار خودداری کرد.
اما انتقاد از سیاست خارجی محمد خاتمی تنها نکته‌ای نبود که آیت‌الله خامنه‌ای برای اثبات «ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی ایران» از آن بهره برد، بلکه رهبر جمهوری اسلامی در همین سخنان سیاست خارجی دولت هاشمی رفسنجانی را نیز نکوهش کرد.
وی با اشاره به ماجرای دادگاه میکونوس یادآوری کرد که در این ماجرا یک دولت اروپایی که رابطه با آن «به ظاهر خوب بود و از ایران تجلیل می‌کرد»، در جریان «داستان رستوران میکونوس» تشکیل دادگاه داد و کشورهای اروپایی سفرای خود را از ایران فراخواندند.
وی افزوده است که اروپایی‌ها «به خیال خود خواستند سیلی سختی [به ایران] بزنند، اما از همین حسینیه پاسخ خود را با سیلی سخت‌تری دریافت کردند.»
رهبر جمهوری اسلامی بلافاصله پس از ذکر این دو موضوع اشاره کرده است که «هرگاه نظام اسلامی در اروپا و آمریکا کوتاه آمده است، آنها گستاخ‌تر شده‌اند و هر زمان که نظام بر شعارها و مبانی انقلاب پافشاری کرده، عزت جمهوری اسلامی بیشتر شده است.»
گفته‌های آیت‌الله خامنه‌ای در مورد ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی جمهوری اسلامی در حالی است که در دوره محمود احمدی‌نژاد که سیاست خارجی دولت بارها مورد تأیید مستقیم رهبر جمهوری اسلامی قرار گرفت، ایران در عرصه بین‌المللی فراز و نشیب‌های بی‌سابقه‌ای را طی کرد و پافشاری‌اش بر پیگیری برنامه اتمی، چهار قطعنامه تحریمی شورای امنیت را به ارمغان آورد.
همچنین ایران در این سال‌ها روابطی پر تنش را با کشورهای مختلف تجربه کرده و دست کم در یک سال اخیر روابط با چند کشور آفریقایی و عربی تا سرحد کاهش یا قطع روابط پیش رفته است.
رهبر جمهوری اسلامی در عین حال در سخنان خود اشاره‌ای به «نامه‌های بدون جواب» محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور کنونی ایران، به سران ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی نکرده است.
«نامه‌های بدون جواب»
محمود احمدی‌نژاد، از زمان روی کار آمدن در تابستان ۸۴، به صورت پیدا و پنهان نسبت به روابط با غرب و به ویژه آمریکا ابراز تمایل کرده و چندین نامه به سران کشورهای غربی و از جمله مسئولان ایالات متحده نوشته است که هیچ یک تا کنون پاسخی در بر نداشته است. «نامه‌های بدون جوابی» که به تعبیر اکبر هاشمی رفسنجانی از «رفتارهای نسجیده دولت» در حوزه سیاست خارجی بوده است.
آقای هاشمی رفسنجانی چندی پیش در گفت‌وگویی با صادق خرازی با اشاره به برخی از «رفتارهای نسنجیده دولت» در حوزه سیاست خارجی، گفته بود که «در زمان آقای خاتمی آن قدر فضا سنگین بود که در یکی از سفرها به آمریکا و در یکی از مراسم، برای اینکه با مسئولان آمریکا رودررو نشود، مسیر مستقیم خود را کج کرد. ولی الان کاملاً برعکس است. آن‌قدر برعکس است که به هر بهانه‌ای نامه‌های بدون جواب به مسئولان آمریکا می‌نویسند.»
وی با اشاره به چالش‌های سیاست خارجی ایران در دوره ریاست جمهوری خودش و محمد خاتمی، تاکید کرده بود که «سیاست‌های دولت نهم و دهم به تیرگی روابط ایران در سطح منطقه و جهان انجامیده است.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام «رویه فعلی» در سیاست خارجی ایران را «مطلوب» ندانسته و افزوده بود که «آقایان در اظهارات خود می‌گویند می‌خواهیم با همه دنیا رابطه داشته باشیم و همکاری کنیم. در صحبت، با حرف‌های دولت‌های گذشته فرقی ندارد. ولی عمل کردن به این خواست آن گونه نیست که الان آقایان رفتار می‌کنند. بالاخره بی‌جهت نیست که روابط ما با کشورهای همسایه در این مقطع این‌گونه تیره شده است.»
رئیس‌جمهور پیشین ایران همچنین با اشاره به تمایل غرب برای اعتمادسازی و بهبود روابط با ایران، درست پس از پایان گرفتن جنگ هشت ساله، افزوده بود که در آن هنگام آیت‌الله خامنه‌ای موافق نزدیکی با آمریکا نبود و در عین حال تصریح کرده بود که «اگر ایران رفتار ملایم‌تری در قبال آمریکا داشت شاید بهتر نتیجه می‌گرفت.»
آیت‌الله خامنه‌ای تا کنون کمتر اختلاف نظرهای خود با شخص اکبر هاشمی رفسنجانی را علنی کرده است گرچه در خطبه‌های نماز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸، با اشاره به اختلافات محمود احمدی‌نژاد و اکبر هاشمی رفسنجانی، به ویژه در حوزه سیاست خارجی، نظرات رئیس‌جمهور را به خود نزدیک‌تر خوانده بود.
اعتماد مردم به نظام
آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان خود نیز به صورت تلویحی، محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی را مورد انتقاد قرار داده است.
در حالی که «بازسازی اعتماد از دست رفته مردم» ترجیع‌بند اصلی سخنان دو رئیس‌جمهور پیشین ایران در دو سال گذشته بوده است، آیت‌الله خامنه‌ای بدون اشاره به نام آنها، از «سخنان و مطالب به ظاهر مصلح‌جویانه که مدعی از دست رفتن اعتماد مردم به نظام است» ابراز تأسف کرده است.
محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی، هیچ یک در دیدار روز شنبه آیت‌الله خامنه‌ای و مسئولان نظام حضور نداشتند.
از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای، اعتماد مردم به نظام یکی از نقاط قوت جمهوری اسلامی است که در حضور مردم در انتخابات ۸۸ و شرکت آنها در راهپیمایی ۹ دی ۸۸ تجلی یافته است.
وی همچنین «توانایی غلبه بر تهدید‌ها» و «پیشرفت در شرایط تحریم» را از دیگر نقط قوت ایران بر شمرده و در مقابل، عدم حل مسئله اشتغال و تورم را از نقاط منفی کارنامه جمهوری اسلامی خوانده است.
رهبر جمهوری اسلامی همچنین برخی مطبوعات را متهم کرده است که «به دلیل برخی اغراض فقط تیتر منفی می‌زنند» و تأکید کرده است که «غفلت از حضور دشمن در فضای رسانه‌ای کشور» از دیگر نقاط ضعف جمهوری اسلامی است.
