هنوز بیش از چند روز از تغییر نام خلیج فارس به خلیج عربی در افتتاحیه پر زرق و برق بازی‌های آسیایی آن هم در حضور بالاترین مقام‌های ورزشی و سیاسی جمهوری اسلامی نگذشته است. ماجرایی که ایرانیان داخل و خارج را سخت آزرده خاطر کرد.
برخی تحلیلگران، اعمال نفوذ رئیس اماراتی بازی‌های آسیایی را دخیل دانستند. چینی‌ها هیچ پوزش رسمی در این باره نخواستند. واکنش جمهوری اسلامی هم البته در این باره بسیار کم‌رنگ بود و بدون قاطعیت.
اما حالا در فاصله‌ای کوتاه اتفاق دیگری افتاده است که در حوزه سیاست‌های بین‌الملل، بسیار مهم تلقی می‌شود. اینبار نیروی دریایی آمریکا استفاده از عنوان خلیج عربی را جایگزین خلیج فارس کرده است.
نیروی دریایی آمریکا در دستورالعمل جدیدی از واحدهای زیرمجموعه خود خواسته است که از پس به جای واژه خلیج فارس، از عبارت «خلیج عربی» استفاده کنند.
این در حالی است که آمریکا در کنار سازمان ملل، همواره به نام خلیج فارس در مکاتبات رسمی‌اش، پایبند بوده است.
جبهه ملی ایران در این باره نامه‌ای به کاخ سفید نوشته است. یکی از اعضای شورای مرکزی جبهه ملی، کوروش زعیم در تهران، علت تغییر رویکرد آمریکا را این گونه می‌بیند:
مهرداد خوانساری، کارشناس خاورمیانه و عضو مرکز مطالعات ایران و اعراب در لندن هم چنین تحلیلی دارد:
اما سعید محمودی، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه استکهلم سوئد، به شکل دیگری به این موضوع نگاه می‌کند:
آن گونه که تحلیلگران می‌گویند ایران امروز به دلیل سیاست‌هایش، موقعیت ضعیفی برای لابی و اعمال فشارهای دیپلماتیک دارد و از طرفی وقایعی چون افتتاحیه بازی‌های آسیایی چین و نیز بخشنامه نیروی دریایی آمریکا، نه تنها ایران را در موقعیت ضعیف‌تری از گذشته قرار داده، بلکه همسایگان ایران را برای ایستادگی بیشتر برای حقوق تاریخی ایران تشویق و تشجیع خواهد کرد. چه راهی باقی مانده است؟
کورش زعیم عضو شورای مرکزی جبهه ملی تهران:
برخی تحلیلگران، اعمال نفوذ رئیس اماراتی بازی‌های آسیایی را دخیل دانستند. چینی‌ها هیچ پوزش رسمی در این باره نخواستند. واکنش جمهوری اسلامی هم البته در این باره بسیار کم‌رنگ بود و بدون قاطعیت.
اما حالا در فاصله‌ای کوتاه اتفاق دیگری افتاده است که در حوزه سیاست‌های بین‌الملل، بسیار مهم تلقی می‌شود. اینبار نیروی دریایی آمریکا استفاده از عنوان خلیج عربی را جایگزین خلیج فارس کرده است.
نیروی دریایی آمریکا در دستورالعمل جدیدی از واحدهای زیرمجموعه خود خواسته است که از پس به جای واژه خلیج فارس، از عبارت «خلیج عربی» استفاده کنند.
این در حالی است که آمریکا در کنار سازمان ملل، همواره به نام خلیج فارس در مکاتبات رسمی‌اش، پایبند بوده است.
جبهه ملی ایران در این باره نامه‌ای به کاخ سفید نوشته است. یکی از اعضای شورای مرکزی جبهه ملی، کوروش زعیم در تهران، علت تغییر رویکرد آمریکا را این گونه می‌بیند:
«من این رویداد را در امتداد دو روند حاکم بر جامعه ایران می‌بینم که در دوره نهم و دهم ریاست جمهوری، بر ایران حاکم بوده است.
یکی روی کار آمدن شخصیت‌هایی است که دلبستگی خاصی به فرهنگ و تاریخ ایران ندارند و وظیفه‌ای جز نابود کردن همه زیربناهای اقتصادی و ساختار اجتماعی کشور، همراه با منزوی و بی‌آبرو کردن ایران ندارند. به این ترتیب مردم ایران، فقیر، ناامید از آینده و گریزان از مرکز، شده‌اند و همگی اینها زمینه تغییر وفاداری ملی را فراهم کرده است.
از سوی دیگر در جایی که رژیم جمهوری اسلامی فعالیت ایرانیان ملی‌گرا و وطن‌دوست را با سختی مواجه می‌کند، به جریان‌های تجزیه‌طلب اجازه می‌دهد که آزادانه فعالیت کنند. کسانی که در بسیاری از وزارتخانه‌ها و نهادهای حساس کشور در جایگاه‌های با نفوذ و سیاستگذار قرار گرفته‌اند و به راحتی تظاهرات میدانی می‌کنند.
من این دو روند را می‌بینم که با دست‌های پنهان هدایت می‌شوند و هدف آن را تجزیه ایران می‌دانم که در یک دگرگونی ساختاری که احتمالاً خشونت‌بار هم خواهد بود؛ نیروهای پایدار از هم بپاشند و کمترین مقاومتی از سوی مردم بیزار و ناامید و مستاصل بروز نکند.»
یکی روی کار آمدن شخصیت‌هایی است که دلبستگی خاصی به فرهنگ و تاریخ ایران ندارند و وظیفه‌ای جز نابود کردن همه زیربناهای اقتصادی و ساختار اجتماعی کشور، همراه با منزوی و بی‌آبرو کردن ایران ندارند. به این ترتیب مردم ایران، فقیر، ناامید از آینده و گریزان از مرکز، شده‌اند و همگی اینها زمینه تغییر وفاداری ملی را فراهم کرده است.
از سوی دیگر در جایی که رژیم جمهوری اسلامی فعالیت ایرانیان ملی‌گرا و وطن‌دوست را با سختی مواجه می‌کند، به جریان‌های تجزیه‌طلب اجازه می‌دهد که آزادانه فعالیت کنند. کسانی که در بسیاری از وزارتخانه‌ها و نهادهای حساس کشور در جایگاه‌های با نفوذ و سیاستگذار قرار گرفته‌اند و به راحتی تظاهرات میدانی می‌کنند.
من این دو روند را می‌بینم که با دست‌های پنهان هدایت می‌شوند و هدف آن را تجزیه ایران می‌دانم که در یک دگرگونی ساختاری که احتمالاً خشونت‌بار هم خواهد بود؛ نیروهای پایدار از هم بپاشند و کمترین مقاومتی از سوی مردم بیزار و ناامید و مستاصل بروز نکند.»
مهرداد خوانساری، کارشناس خاورمیانه و عضو مرکز مطالعات ایران و اعراب در لندن هم چنین تحلیلی دارد:
«عرب‌ها بدون تردید در این داستان همیشه کوشش می‌کردند. ولی به نظر من بزرگترین عاملی که باعث شده است که این عمل صورت بگیرد، دولت آقای احمدی‌نژاد و سیاست‌های نابخردانه‌ای است که از سوی دولت جمهوری اسلامی در ارتباط با آمریکا و غرب در این سنوات به اجرا درآمده و این زمینه را در اذهان عمومی آنها فراهم آورده است.
تنها جایی که می‌توانند از نظر روانی مردم را تحت فشار بگذارند و در اصل دولت ایران را در یک موقعیت ضعیف قرار دهند این نوع ابتکارات است. البته این یکی از کارهایی است که در گذشته اما به نفع دولت ایران انجام شده است.
مثلاً فرض کنید وقتی جزایر تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی را پس گرفتیم، همین کشورهایی که امروز می‌آیند و چنین دستوراتی می‌دهند، از موقعیت ایران حمایت می‌کردند. به این لحاظ که دولت وقت ایران در آن زمان چنین سیاست‌هایی را دنبال می‌کرد که در چهارچوب روابط بین‌المللی و قوانین بین‌المللی پیش می‌رفت.»
تنها جایی که می‌توانند از نظر روانی مردم را تحت فشار بگذارند و در اصل دولت ایران را در یک موقعیت ضعیف قرار دهند این نوع ابتکارات است. البته این یکی از کارهایی است که در گذشته اما به نفع دولت ایران انجام شده است.
مثلاً فرض کنید وقتی جزایر تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی را پس گرفتیم، همین کشورهایی که امروز می‌آیند و چنین دستوراتی می‌دهند، از موقعیت ایران حمایت می‌کردند. به این لحاظ که دولت وقت ایران در آن زمان چنین سیاست‌هایی را دنبال می‌کرد که در چهارچوب روابط بین‌المللی و قوانین بین‌المللی پیش می‌رفت.»
اما سعید محمودی، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه استکهلم سوئد، به شکل دیگری به این موضوع نگاه می‌کند:
«دستورالعمل نیروی دریایی آمریکا هیچ گونه منع قانونی در نظام بین‌الملل ندارد. در حقوق بین‌الملل هیچ قاعده‌ای برای منع اینکه یک کشور، یک اسم جغرافیایی را به چه صورت به کار ببرد، وجود ندارد.
بنابر این که یک کشور یا یک ارگان در درون یک کشور، تصمیم می‌گیرد که یک منطقه جغرافیایی را با یک اسم خاص به کار ببرد و این یک امر داخلی و سیاسی است و باید از کانال‌های سیاسی هم با آن برخورد کرد.
در این مورد هم اگر روابط ایران و آمریکا حالت عادی داشت، طبعاً ایران باید به صورت جدی به این مسئله اعتراض می‌کرد.»
بنابر این که یک کشور یا یک ارگان در درون یک کشور، تصمیم می‌گیرد که یک منطقه جغرافیایی را با یک اسم خاص به کار ببرد و این یک امر داخلی و سیاسی است و باید از کانال‌های سیاسی هم با آن برخورد کرد.
در این مورد هم اگر روابط ایران و آمریکا حالت عادی داشت، طبعاً ایران باید به صورت جدی به این مسئله اعتراض می‌کرد.»
آن گونه که تحلیلگران می‌گویند ایران امروز به دلیل سیاست‌هایش، موقعیت ضعیفی برای لابی و اعمال فشارهای دیپلماتیک دارد و از طرفی وقایعی چون افتتاحیه بازی‌های آسیایی چین و نیز بخشنامه نیروی دریایی آمریکا، نه تنها ایران را در موقعیت ضعیف‌تری از گذشته قرار داده، بلکه همسایگان ایران را برای ایستادگی بیشتر برای حقوق تاریخی ایران تشویق و تشجیع خواهد کرد. چه راهی باقی مانده است؟
کورش زعیم عضو شورای مرکزی جبهه ملی تهران:
«فقط ملت ایران و مردم ایران در مقابل این روندی که علیه فرهنگ و تاریخ ایران آغاز شده، مقاومت می‌کنند. یعنی با وجود جمهوری اسلامی فقط ما مردم ایران هستیم که مقاومت می‌کنیم. ظاهراً احقاق حقوق ملی ایرانیان در خلیج فارس و نیز همین حقوق در دریای مازنداران، رابطه مستقیمی با تنش‌های نظام جمهوری اسلامی با جامعه جهانی به طور مشخص آمریکا و اروپا دارد. مواجهه‌ای که دستکم در آینده‌ابی به این نزدیکی، چندان به پایان رسیدگی به نظر نمی‌رسد.»