در ادامه بحثها و ارایه طرحهای اقتصادی از سوی دولت، روز سهشنبه محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که دولت لایحه برنامه ششم توسعه را با قید یک فوریت به مجلس می دهد
آقای نوبخت همچنین گفت که در ماههای باقیمانده تا پایان سال نیز دولت اقداماتی در چارچوب بسته سیاستی برای سرعت بخشی به خروج از رکود و افزایش رشد اقتصادی انجام میدهد.
رادیو فردا در آغاز گفتوگویی با فریبرز رییس دانا اقتصاددان در تهران نظرش را پیرامون تلاش دولت برای ترغیب تقاضا و از جمله پرداخت بدهیهای خود به پیمانکاران پرسیده است:
فریبرز رییس دانا: کمبود تقاضا بله. ولی کمبود تقاضا ناشی از فقر تودهها است. ناشی از ۵.۷ میلیون بیکار است. ناشی از ۲.۵ تا ۳.۵ میلیون زارعی است که با خشکسالی و گرانیهای مواد غذایی روبهرو شدهاند.
آقای رییس دانا، همینجا البته این بحث مطرح است که دولت که نمیتواندبهسرعت این فقر و این بیکاری را و این مشکلات گرانی را از بین ببرد. دولت میگوید از اینجا شروع میکنیم.
دولت میگوید از بانکها شروع میکند. از سرمایهداری مالی شروع میکند. به نظر من از بدترین جای ممکن دارد شروع میکند. اینکه دارد بدهیهای پیمانکاریها را میپردازد، بدهی پیمانکاریهای خودی است. نهادها است. نهادهای نظامی است. اینها تقاضا را تحریک نمیکنند. تمام بحث من این است. الان شمار زیادی از کارگران طلبکارند. هشت ماه، نه ماه، ده ماه حقوق نگرفتهاند و دست به اعتصاب میزنند. چطور میشود راهحلی پیدا کنیم که به آنها پرداخت شود؟ برای اینکه باور دولت این است که اگر من به بزرگ کلان سرمایهداران برسانم، بخورانم، از آن طریق اقتصاد شکوفا میشود. تاکنون نشده و بعد از این هم نخواهد شد. چرا؟ برای اینکه آنها فعالیتهای اشتغالزا ندارند. سیاستهایی که پیشنهاد میکنند پر از تناقض است. از یک طرف دولت میگوید، رییس جمهور گفته، رییس بانک مرکزی گفته و وزیر اقتصاد هم گفته که ما میخواهیم تقاضاها را از طریق گسترش اعتبارات [بالا ببریم] و بعد میگوید چون من ذخیره پول پرقدرت را بالا نمیبرم، بنابراین انبساط تورمزا نیست. همینجا ما تویش ماندهایم.
آقای رییس دانا، دولت میگوید مثلاً در صنعت خودروسازی بایستی سرمایهگذاری شود تا این صنعت راه بیافتد، برای اینکه بخشی از صنعت هم صنعت خودروسازی است و امیدوار است که پس از این توافق هستهای شرکتهای خودروسازی خارجی بیایند و سرمایهگذاری کنند. اشکال چیست؟
اینکه میخواهد اوراق مشارکت اوراق قرضه را منتشر کند که اسمش را هم عربی کردهاند... وقتی این کار را میکنند شما میدانید عملیات بازار آزاد یعنی وقتی اوراق قرضه منتشر میکنند پول را از دست مردم در میآورند. یعنی سیاست انقباضی است. آن وقت از آن طرف سیاست انبساطی دارند. با هم نمیخوانند. نمیتوانند تناقض را حل کنند. از آن طرف پول احتیاج دارند برای سرمایهگذاری، میروند به سراغ اوراق قرضه و از طرف دیگر نقدینگی در دستها کم میشود و بعد میروند به سراغ گشایش اعتبارات. اما در مورد سرمایههای خارجی همه چیز را حساب میکنند جز فهم و شعور سرمایهگذار خارجی. خب سرمایهگذار خارجی وقتی اینجا میآید کارگر ارزان میخواهد. اما خب آیا اقتصاد ایران امکان جذب این تولید را دارد؟ الان در شهرهای بزرگ ایران همه داریم خفه میشویم. این خودروها کجا میخواهد برود. صادرات هم که نداریم در جای دیگر. این سرمایهگذارها تعهد نکرده اند اینجا با کارگر ارزان هم که شده تولید کنند بفرستند خارج و ارز بیاورند. میخواهند همینجا بفروشند. این خودروهای فرسوده را هم که نمیخرند خارج کنند. سودشان هم که خود رییس جمهور تایید کرده و همهشان تایید کردهاند که سودشان را بلافاصله میخواهند ببرند خارج. من میخواهم بگویم مجموعه سیاستها راه به جایی نمیبرد.
خب به نظر شما دولت از کجا باید شروع کند؟
اول باید استراتژیاش را برای مردم روشن کند. اینکه ما اقتصاد اسلامی هستیم کماکان نشد برای مردم حرف. این سیاست که دولت دارد سیاست تعدیل ساختاری است. این استراتژی مشکل ایجاد کرده و نتیجهاش این است که این سیاستهای متعارض را انتخاب میکند. من معتقدم منابع از طریق مالیاتها... از طریق دست زدن به چارچوب قانونی به منابعی که به طور غیرقانونی و انحصاری در دوره دولت گذشته و دولتهای گذشته به دست آمده.
آقای رییس دانا، در هر حال چندین دهه است که دولتها همه سعی داشتند که درآمدهای مالیاتی را که شما اشاره کردید مثلاً بالا ببرند. ولی عملاً موفق نشدند. در هر حال دولت در این وضعیتی که هست که هم پول نفت پایین آمده و هم درآمد مالیاتی ندارد، شما میگویید مخالف این سیاست تعدیل ساختاری هستید، سیاست به اصطلاح رشد با توزیع عادلانه را تشویق میکنید. ولی آیا شرایطش برای دولت فراهم است؟
نمیدانم. ۳۷ است این دولت و چندین سال آن رژیم قبلی همهاش هر موقع ما صحبت کردیم گفتند شرایطش مهیا نیست. حکایت موقعی است که خواستیم بحثی از آزادیهای سیاسی کنیم. هر وقت خواستیم گفتند الان جو این جوری است و منظوری و هدفی دارید شما؟ حرفش را نزن حرفش را نزن. الان هم هر وقت میخواهیم صحبت کنیم دولتها میگویند شرایطش نیست. ما میتوانیم در این شرایط سیاست خودمان را پیاده کنیم. مشکل سر این است که دموکراتیزه نیست وضعیت. مشکل سر این است که یک عده معینی میروند در مجلس یک دولتهای معینی را میسازند و یک سیاستهای معینی را هم دنبال میکنند. خب باید یک تغییرات اساسی اتفاق بیافتد. از یک جا باید این کار را شروع کرد. هر موقع هر دولتی میآید یا آنطرفی است مثل دولت احمدینژاد که اصلاً نمیخواهد وارد این عرصه شود. یا یک دولت دیگر میگوید مصلحت نیست. به نظر من بله. یک شبه که ما نگفتیم چنین اتفاقی میافتد. ولی هیچ نشانهای در دست نیست که این دولت به سمت سیاستهای اساسیتر حرکت کند.