وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران با انتقاد شدید از وضعیت سانسور کتاب در دولت پیشین گفت که «اگر قرآن وحی الهی نبود، و می‌دادند به دست بعضی از آقایان، حتما آن را رد می‌کردند».
بر اساس گزارش خبرگزاری‌های مهر و ایسنا، علی جنتی که روز سه‌شنبه، ۱۶ مهر در مراسم معارفه معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سخن می‌گفت، با اشاره به گستره سانسور کتاب در دولت محمود احمدی‌نژاد گفت: «من بسیاری از کتاب‌هایی را که در گذشته ممنوع اعلام شده‌اند، بررسی کرده‌ام و دیده‌ام بسیاری از ایرادهایی که به آنها گرفته‌اند، بی ربط است.»
به گفته آقای جنتی، ممیزی کتاب در دولت پیشین بر اساس «اعمال سلیقه‌های شخصی» بوده است، چنان‌چه «اگر قرآن هم وحی الهی نبود و می‌دادند به دست بعضی از آقایان، حتما آن را رد می‌کردند و می‌گفتند برخی واژه‌های قرآن هم خلاف عفت عمومی است».
سانسور کتاب در دوران هشت ساله ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد دامنه وسیعی پیدا کرد، تا جایی که آثار کلاسیکی مانند منظومه «خسرو و شیرین» نظامی گنجوی و «مثنوی معنوی» مولوی نیز از تیغ سانسور در امان نماندند.
گسترش سانسور کتاب در نامه اخیر ۲۱۵ نویسنده، شاعر و مترجم به علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بازتاب پیدا کرده است و امضاکنندگان نامه تاکید کرده‌اند که این مسئله «فضایی پر از بیم و تردید میان نویسندگان و ناشران پدید آورده» و از این رو پیشنهاد حذف سانسور را می‌دهند.
اما آقای جنتی می‌گوید که کنار گذاشتن سانسور کتاب در ایران امکان‌پذیر نیست و نه تنها قوانین موجود کشور چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد بلکه «حتی اگر این قوانین هم نبود، ما نمی‌توانستیم به راحتی اجازه دهیم هر رمان و داستانی در کشور منتشر شود و این نسل نوپای ما که تشنه ادبیات هست، غذاهای مسموم را دریافت کند».
به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، «بیش‌ترین مسئله در حوزه ادبیات داستانی و کتاب‌های کودک و نوجوان است»، به‌طوری که «برخی رمان‌ها و داستان‌ها اصلا قابل اصلاح نیست»، اما در حوزه کتاب‌های دینی و علمی مشکلی وجود ندارد، به جز آن دسته کتاب‌هایی که گویای «عرفان‌های کاذب» هستند.
با این حال آقای جنتی تاکید می‌کند که «نباید تعصب بی‌جا به خرج داد» و این که «باید با روی گشاده و سینه باز و دقیقا مطابق قانون» با مسئله ممیزی کتاب مواجه شد.
مورد نشر چشمه
اما بخش دیگری از سخنرانی امروز علی جنتی به مورد نشر چشمه اختصاص داشت، اگرچه وی نامی از این نشر نبرد.
آقای جنتی گفت: «نوع برخوردی که با ناشران در گذشته شده است، اشکال دارد. ناشری کتابی را برای چاپ به وزارت ارشاد داده و این کتاب‌ها ممنوع اعلام شده است، اما با ناشر برخورد می‌شود که چرا کتاب غیرقابل چاپ به ارشاد داده است.»
نشر چشمه که بیشتر به‌واسطه چاپ آثار ادبی در ایران شهرت دارد، از حدود دوسال قبل به دلیلی مشابه با آن‌چه علی جنتی می‌گوید، تعلیق شده است و امکان چاپ کتاب جدیدی ندارد.
بهمن دری، معاون فرهنگی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آن زمان اعلام کرد که نشر چشمه کتابی «سراسر ضدقیام امام حسین» را برای اخذ مجوز به این وزارتخانه ارائه داده و به همین خاطر امتیاز آن به حالت تعلیق درآمده است.
اما گذشته از آن که مدیر نشر چشمه این ادعا را رد کرد، مباحث بسیاری نیز درباره امکان قانونی وزارت ارشاد برای تعلیق مجوز یک انتشاراتی به چنین بهانه‌ای مطرح شد. مورد نشر چشمه یک مورد بی‌سابقه در ایران محسوب می‌شد که ناشری پیش از انتشار یک کتاب و تنها به صرف ارسال آن به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجازات شود.
علی جنتی در سخنان روز سه شنبه خود قانونی بودن تصمیم مسئولان سابق وزارت ارشاد را زیر سوال برد و گفت: «اگر کتابی مجوز نمی‌گرفت و ناشر آن را چاپ می‌کرد، می‌شد با آن برخورد کرد، اما این که ناشر کتابی را داده، چه ۱۰ کتاب، چه ۲۰ کتاب، دلیل برخورد نیست و این باید بررسی شود که آیا قانونی در این زمینه وجود دارد یا نه.»
فرهنگ و مسئله «تاریکخانهها»
در ادامه این برنامه، عباس صالحی، معاون جدید فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تلاش کرد رویکردهای خود به مقوله فرهنگ را توضیح دهد که مخالفت با انحصار فرهنگی و فرهنگ گلخانهای از جمله آنها است.
آقای صالحی گفت: «در فضای بسته فرهنگی خلاقیت‌ها و مهارت‌های لازم بروز نمی‌کند و فرهنگ را نمی‌توان در تاریکخانهها پرورش داد. در محیط گلخانهای هم فرهنگ رشد نمی‌کند. فرهنگ به محیط باز و نسیم آزاد نیاز دارد.»
به گفته او، « عرصه فرهنگ نمی‌تواند و نباید در انحصار گروه و سلیقه‌ای خاص باشد» و این که باید حضور جریان‌های مختلف در آن را تامین کرد.
ممیزی کتاب یا سانسور، از مواردی است که در حیطه فعالیت‌های معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف می‌شود.
عباس صالحی دکترای فلسفه و سابقه تدریس در حوزه‌های علمیه را دارد. سردبيری مجله «حوزه» و عضویت در هيات مديره دفتر تبليغات اسلامی از جمله برخی سوابق دیگر اوست.
بر اساس گزارش خبرگزاری‌های مهر و ایسنا، علی جنتی که روز سه‌شنبه، ۱۶ مهر در مراسم معارفه معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سخن می‌گفت، با اشاره به گستره سانسور کتاب در دولت محمود احمدی‌نژاد گفت: «من بسیاری از کتاب‌هایی را که در گذشته ممنوع اعلام شده‌اند، بررسی کرده‌ام و دیده‌ام بسیاری از ایرادهایی که به آنها گرفته‌اند، بی ربط است.»
به گفته آقای جنتی، ممیزی کتاب در دولت پیشین بر اساس «اعمال سلیقه‌های شخصی» بوده است، چنان‌چه «اگر قرآن هم وحی الهی نبود و می‌دادند به دست بعضی از آقایان، حتما آن را رد می‌کردند و می‌گفتند برخی واژه‌های قرآن هم خلاف عفت عمومی است».
سانسور کتاب در دوران هشت ساله ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد دامنه وسیعی پیدا کرد، تا جایی که آثار کلاسیکی مانند منظومه «خسرو و شیرین» نظامی گنجوی و «مثنوی معنوی» مولوی نیز از تیغ سانسور در امان نماندند.
گسترش سانسور کتاب در نامه اخیر ۲۱۵ نویسنده، شاعر و مترجم به علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بازتاب پیدا کرده است و امضاکنندگان نامه تاکید کرده‌اند که این مسئله «فضایی پر از بیم و تردید میان نویسندگان و ناشران پدید آورده» و از این رو پیشنهاد حذف سانسور را می‌دهند.
اما آقای جنتی می‌گوید که کنار گذاشتن سانسور کتاب در ایران امکان‌پذیر نیست و نه تنها قوانین موجود کشور چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد بلکه «حتی اگر این قوانین هم نبود، ما نمی‌توانستیم به راحتی اجازه دهیم هر رمان و داستانی در کشور منتشر شود و این نسل نوپای ما که تشنه ادبیات هست، غذاهای مسموم را دریافت کند».
به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، «بیش‌ترین مسئله در حوزه ادبیات داستانی و کتاب‌های کودک و نوجوان است»، به‌طوری که «برخی رمان‌ها و داستان‌ها اصلا قابل اصلاح نیست»، اما در حوزه کتاب‌های دینی و علمی مشکلی وجود ندارد، به جز آن دسته کتاب‌هایی که گویای «عرفان‌های کاذب» هستند.
با این حال آقای جنتی تاکید می‌کند که «نباید تعصب بی‌جا به خرج داد» و این که «باید با روی گشاده و سینه باز و دقیقا مطابق قانون» با مسئله ممیزی کتاب مواجه شد.
مورد نشر چشمه
اما بخش دیگری از سخنرانی امروز علی جنتی به مورد نشر چشمه اختصاص داشت، اگرچه وی نامی از این نشر نبرد.
آقای جنتی گفت: «نوع برخوردی که با ناشران در گذشته شده است، اشکال دارد. ناشری کتابی را برای چاپ به وزارت ارشاد داده و این کتاب‌ها ممنوع اعلام شده است، اما با ناشر برخورد می‌شود که چرا کتاب غیرقابل چاپ به ارشاد داده است.»
نشر چشمه که بیشتر به‌واسطه چاپ آثار ادبی در ایران شهرت دارد، از حدود دوسال قبل به دلیلی مشابه با آن‌چه علی جنتی می‌گوید، تعلیق شده است و امکان چاپ کتاب جدیدی ندارد.
بهمن دری، معاون فرهنگی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آن زمان اعلام کرد که نشر چشمه کتابی «سراسر ضدقیام امام حسین» را برای اخذ مجوز به این وزارتخانه ارائه داده و به همین خاطر امتیاز آن به حالت تعلیق درآمده است.
اما گذشته از آن که مدیر نشر چشمه این ادعا را رد کرد، مباحث بسیاری نیز درباره امکان قانونی وزارت ارشاد برای تعلیق مجوز یک انتشاراتی به چنین بهانه‌ای مطرح شد. مورد نشر چشمه یک مورد بی‌سابقه در ایران محسوب می‌شد که ناشری پیش از انتشار یک کتاب و تنها به صرف ارسال آن به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجازات شود.
علی جنتی در سخنان روز سه شنبه خود قانونی بودن تصمیم مسئولان سابق وزارت ارشاد را زیر سوال برد و گفت: «اگر کتابی مجوز نمی‌گرفت و ناشر آن را چاپ می‌کرد، می‌شد با آن برخورد کرد، اما این که ناشر کتابی را داده، چه ۱۰ کتاب، چه ۲۰ کتاب، دلیل برخورد نیست و این باید بررسی شود که آیا قانونی در این زمینه وجود دارد یا نه.»
فرهنگ و مسئله «تاریکخانهها»
در ادامه این برنامه، عباس صالحی، معاون جدید فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تلاش کرد رویکردهای خود به مقوله فرهنگ را توضیح دهد که مخالفت با انحصار فرهنگی و فرهنگ گلخانهای از جمله آنها است.
آقای صالحی گفت: «در فضای بسته فرهنگی خلاقیت‌ها و مهارت‌های لازم بروز نمی‌کند و فرهنگ را نمی‌توان در تاریکخانهها پرورش داد. در محیط گلخانهای هم فرهنگ رشد نمی‌کند. فرهنگ به محیط باز و نسیم آزاد نیاز دارد.»
به گفته او، « عرصه فرهنگ نمی‌تواند و نباید در انحصار گروه و سلیقه‌ای خاص باشد» و این که باید حضور جریان‌های مختلف در آن را تامین کرد.
ممیزی کتاب یا سانسور، از مواردی است که در حیطه فعالیت‌های معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف می‌شود.
عباس صالحی دکترای فلسفه و سابقه تدریس در حوزه‌های علمیه را دارد. سردبيری مجله «حوزه» و عضویت در هيات مديره دفتر تبليغات اسلامی از جمله برخی سوابق دیگر اوست.
