آيا نشست سه جانبه ايران، عراق و سوريه برگزار می شود؟ چنين نشستی در صورت برگزاری تا چه اندازه می تواند موفق باشد و به چه نتايج احتمالی می تواند بينجامد؟ اين پرسش ها محور نخستين بخش از رشته گزارش های ويژه راديو فردا، تحت عنوان «خاورميانه جديد: چشم اندازها و چالش ها» است.
پنجره ای برای سوریه
دکتر هوشنگ حسن یاری، استاد امور استراتژیک و مدیر گروه سیاسی و اقتصادی در دانشگاه سلطنتی نظامی در کانادا، معتقد است که اگر این نشست سه جانیه در تهران برگزار شود، نشان از تثبیت قدرت ایران در معادلات منطقه ای خواهد داشت.
دکتر حسن یاری می گوید جلسه تهران می تواند به عنوان چراغ سبزی از سوی ایران به آمریکا تلقی شود و نشان دهد ایران خواستار حل و فصل مسایل عراق است.
وی در مورد دعوت از بشار اسد به نشست تهران می گوید سوریه از معدود کشورهای عربی بود که در زمان جنگ ایران-عراق از ایران حمایت کرد و همکاری این دو کشور تا به حال ادامه دارد.
آقای حسن ياری می افزاید دعوت از آقای اسد به تهران می تواند پنجره ای برای تنفس برای سوریه باز کند و یاداور اهمیت این کشور در خاورمیانه باشد.
انزوای سنی ها در عراق
از سوی ديگر، وین وایت، از مسئولان پیشین وزارت امور خارجه آمریکا و از متخصصین موسسه خاورمیانه معتقد است این نشست می تواند باعث گرمی روابط سوریه و عراق شود.
آقای وایت می افزاید بهبود روابط سوریه با دولت عراق که اکثریت وزیران آن شیعه و کرد هستند، هر چه بیشتر سنی های عراق را منزوی می کند.
به نظر وین وایت، روابط ایران و عراق مدت ها است که بهبود یافته و مساله مهم برای دو کشور، صحبت ها و تصمیم گیری های این نشست است.
تضعیف موقعیت آمریکا
به نظر برخی از ناظران، اگر چنين نشستی به گرمی بيشتر مناسبات سه کشور بينجامد، در عين حال می تواند موقعيت آمريکا در منطقه را تضعيف کند.
عمار عبدالحمید پژوهشگر سوری در بخش روابط بین الملل موسسه بروکینگز در واشینگتن می گوید استراتژی سوریه و ایران خارج کردن عراق از دست آمریکا است. در واقع ایران و سوریه برای منزوی کردن آمریکا تلاش می کنند.
بسیاری از عراقی ها از اوضاع فعلی بسیار نگران هستند و می خواهند ایران و سوریه نیز در مذاکرات برای ایجاد ثبات در عراق شرکت کنند.
آقای عبدالحمید می افزاید در آینده جناح های هوادار آمریکا در عراق تضعیف و جناح های هوادار ایران و سوریه تقویت خواهند شد، ولی همه این جناح ها چند قومی خواهند بود.
تلاش برای رسيدن به ترکيبی از دیدگاه های متفاوت
با وجود اين به نظر نمی رسد که شرايط اجازه بدهد که سوريه و ايران، به راحتی به خواسته خود دست يابند.
حسن هاشمیان، متخصص خاورمیانه می گوید باید در نظر گرفت که ایران و سوریه خواهان خروج فوری نیروهای آمریکایی از عراق هستند، ولی جلال طالبانی ريیس جمهوری عراق، مخالف چنین نظری است و معتقد است خروج فوری نیروهای آمریکا، عراق را به جنگ داخلی سوق خواهد داد.
آقای هاشمیان معتقد است در این اجلاس سعی خواهد شد تا ترکيبی از این دیدگاه های متفاوت برای حل بحران عراق به وجود بیاید.
