در روزهای قبل، از سوی نهادهای امنيتی جمهوری اسلامی به خانوادههای قربانيان هشدار داده شده بود تا از رفتن به گورستان خاوران خودداری کنند. اين مسئله را دو تن از اعضای اين خانوادهها که نخواستند نامشان فاش شود به راديو فردا گفتند.
مأموران پليس و لباس شخصیها نيز از فاصله دور از رفتن بستگان قربانيان به گورستان خاوران جلوگيری میکردند.
يکی ديگر از کسانی که روز جمعه به خاوران رفته بود به راديو فردا گفت: «تعداد زيادی از نيروهای معروف به لباس شخصی را ديده است که در برابر در ورودی گورستان خاوران گرد آمده بودند تا از ورود خانوادهها جلوگيری کنند».
در گورستان خاوران شمار نامعلومی از قربانيان کشتار زندانيان سياسی در سال ۶۷ در دو گور دسته جمعی به طول ۱۰ متر و به عرض دو متر به خاک سپرده شدهاند.
اما در سال ۱۳۶۷ چه اتفاقی افتاد؟
آنگونه که آيتالله حسينعلی منتظری که در آن زمان فقيه عاليقدر، اميد امام و امت و جانشين آيتالله خمينی ناميده میشد، در کتاب خاطرات خود شرح داده است پس از پايان جنگ ايران و عراق و شکست عمليات نظامی سازمان مجاهدين خلق عليه حکومت ايران، آيتالله خمينی دستور داد همه مجاهدان زندانی که به گفته او بر سر موضع پای فشاری کرده و میکنند، اعدام شوند.
تشخيص بر سر موضع بودن و تعيين سرنوشت آنان به يک کميته سه نفره متشکل از قاضی شرع، دادستان و نماينده وزارت اطلاعات محول شد.
تعداد دقيق زندانيانی که در کشتارهای سال ۱۳۶۷ کشته شده اند هنوز معلوم نيست، اما آيتالله منتظری در کتاب خاطرات خود شمار کشتهشدگان را با ترديد از دو هزار و ۸۰۰ تن تا سه هزار و ۸۰۰ تن ذکر کرده است.
سايت اينترنتی «عصر نو» نام و مشخصات چهار هزار و ۴۸۵ تن از قربانيان را با ذکر وابستگی سازمانی آنها منتشر کرده است که بيشتر آنها از مجاهدين خلق بودهاند. شماری از قربانيان نيز از گروههای مختلف کمونيستی يا گروههای کرد بودند.
اما سازمان مجاهدين خلق که اعضا و هوادارن آن هدف اصلی اين کشتارها بودند، رقم کشتهشدگان را بسيار بيش ازاين میداند.
بهزاد نظيری، عضو شورای ملی مقاومت، در اين باره به راديو فردا میگويد: «اين ليست يک بار در سال ۲۰۰۱ با سه هزار و ۲۰۸ نام و يک سال بعد با بيش از چهار هزار و ۲۰۰ نفر منتشر شد. ولی بايد بگويم در همين ليست حدود ۸۰ درصد آمار مربوط به زندانهای تهران مانند اوين، قزل حصار و گوهردشت است در حالی که تعداد قربانيان کشتار سال ۶۷ بيش از ۳۰ هزار نفر برآورد میشود. اين نکته را درنظر بگيريد که از نظر مکانی و زمانی اين قتلعامها نه به ماههای مرداد و شهريور محدود بود و نه به شهر تهران».
آقای نظیری ادامه میدهد: «سازمان عفو بينالملل در گزارش خود میگويد از مردادماه تا آخر سال ميلادی در زندان اصفهان به طور متوسط روزی ۱۰ نفر زندانی سياسی اعدام شدهاند که اگر محاسبه کنيد میشود یک هزار و ۶۰۰ نفر فقط متعلق به زندان دستجرد اصفهان«.
اما شمار قربانيان هرچه باشد از ابعاد جنايت نمیکاهد.
ناصر زرافشان، وکيل دادگستری در تهران، سال گذشته در بيستمين سالگرد کشتار زندانيان سياسی به راديو فردا گفته بود: «واقعيت اين قتلها را همه میدانيم و قاتلين را هم میشناسيم. بسياری از اين زندانيان محکوميت زندان مشخصی داشتند و حتی روز پايان دوران حبس آنها هم مشخص بود، ولی آنها را اعدام کردند. يعنی حکومت به حکمی که دادگاه انقلاب خودش هم صادر کرده بود احترام نگذاشت و بچهها را کشتند».
آقای زرافشان ادامه میدهد: «اين قتلها مثل يک زخم باز است، تمام کسانی که گور جمعی درست کردند و کسانی که مرتکب کشتار بدون دادرسی شدند، نتوانستهاند از ملعنت آن فرار کنند«.
پس از گذشت ۲۱ سال، مسئولان حکومت جمهوری اسلامی هنوز به انجام اين اعدامها اعتراف نکردهاند.
مأموران پليس و لباس شخصیها نيز از فاصله دور از رفتن بستگان قربانيان به گورستان خاوران جلوگيری میکردند.
يکی ديگر از کسانی که روز جمعه به خاوران رفته بود به راديو فردا گفت: «تعداد زيادی از نيروهای معروف به لباس شخصی را ديده است که در برابر در ورودی گورستان خاوران گرد آمده بودند تا از ورود خانوادهها جلوگيری کنند».
در گورستان خاوران شمار نامعلومی از قربانيان کشتار زندانيان سياسی در سال ۶۷ در دو گور دسته جمعی به طول ۱۰ متر و به عرض دو متر به خاک سپرده شدهاند.
اما در سال ۱۳۶۷ چه اتفاقی افتاد؟
آنگونه که آيتالله حسينعلی منتظری که در آن زمان فقيه عاليقدر، اميد امام و امت و جانشين آيتالله خمينی ناميده میشد، در کتاب خاطرات خود شرح داده است پس از پايان جنگ ايران و عراق و شکست عمليات نظامی سازمان مجاهدين خلق عليه حکومت ايران، آيتالله خمينی دستور داد همه مجاهدان زندانی که به گفته او بر سر موضع پای فشاری کرده و میکنند، اعدام شوند.
تشخيص بر سر موضع بودن و تعيين سرنوشت آنان به يک کميته سه نفره متشکل از قاضی شرع، دادستان و نماينده وزارت اطلاعات محول شد.
تعداد دقيق زندانيانی که در کشتارهای سال ۱۳۶۷ کشته شده اند هنوز معلوم نيست، اما آيتالله منتظری در کتاب خاطرات خود شمار کشتهشدگان را با ترديد از دو هزار و ۸۰۰ تن تا سه هزار و ۸۰۰ تن ذکر کرده است.
سايت اينترنتی «عصر نو» نام و مشخصات چهار هزار و ۴۸۵ تن از قربانيان را با ذکر وابستگی سازمانی آنها منتشر کرده است که بيشتر آنها از مجاهدين خلق بودهاند. شماری از قربانيان نيز از گروههای مختلف کمونيستی يا گروههای کرد بودند.
اما سازمان مجاهدين خلق که اعضا و هوادارن آن هدف اصلی اين کشتارها بودند، رقم کشتهشدگان را بسيار بيش ازاين میداند.
بهزاد نظيری، عضو شورای ملی مقاومت، در اين باره به راديو فردا میگويد: «اين ليست يک بار در سال ۲۰۰۱ با سه هزار و ۲۰۸ نام و يک سال بعد با بيش از چهار هزار و ۲۰۰ نفر منتشر شد. ولی بايد بگويم در همين ليست حدود ۸۰ درصد آمار مربوط به زندانهای تهران مانند اوين، قزل حصار و گوهردشت است در حالی که تعداد قربانيان کشتار سال ۶۷ بيش از ۳۰ هزار نفر برآورد میشود. اين نکته را درنظر بگيريد که از نظر مکانی و زمانی اين قتلعامها نه به ماههای مرداد و شهريور محدود بود و نه به شهر تهران».
آقای نظیری ادامه میدهد: «سازمان عفو بينالملل در گزارش خود میگويد از مردادماه تا آخر سال ميلادی در زندان اصفهان به طور متوسط روزی ۱۰ نفر زندانی سياسی اعدام شدهاند که اگر محاسبه کنيد میشود یک هزار و ۶۰۰ نفر فقط متعلق به زندان دستجرد اصفهان«.
اما شمار قربانيان هرچه باشد از ابعاد جنايت نمیکاهد.
ناصر زرافشان، وکيل دادگستری در تهران، سال گذشته در بيستمين سالگرد کشتار زندانيان سياسی به راديو فردا گفته بود: «واقعيت اين قتلها را همه میدانيم و قاتلين را هم میشناسيم. بسياری از اين زندانيان محکوميت زندان مشخصی داشتند و حتی روز پايان دوران حبس آنها هم مشخص بود، ولی آنها را اعدام کردند. يعنی حکومت به حکمی که دادگاه انقلاب خودش هم صادر کرده بود احترام نگذاشت و بچهها را کشتند».
آقای زرافشان ادامه میدهد: «اين قتلها مثل يک زخم باز است، تمام کسانی که گور جمعی درست کردند و کسانی که مرتکب کشتار بدون دادرسی شدند، نتوانستهاند از ملعنت آن فرار کنند«.
پس از گذشت ۲۱ سال، مسئولان حکومت جمهوری اسلامی هنوز به انجام اين اعدامها اعتراف نکردهاند.