«درست سی و یک سال پیش در چنین روزهایی – ۲۶ دیماه ۱۳۵۷ – شاه از ایران گریخت و راه برای تولد رژیم اسلامی گشوده شد. رژیمی که بیش از سه دهه ایران را با دیکتاتوری اداره کرده است، همواره تهدیدی برای منطقه بوده و اکنون می رود تا به سلاح هسته ای دست یابد.»؛ جان وینوکور که در زمان وقوع انقلاب ایران به عنوان گزارشگر نیویورک تایمز این حوادث را از تهران و نوفل لوشاتو محل اقامت آیت الله خمینی گزارش می داد، در نوشته ای که با این جملات شروع می شود، به بررسی نقش نفت در نحوه برخورد با حکومت ایران و بحران هسته ای این کشور می پردازد.
جان وینوکور در مقدمه گفتار خود در نیویورک تایمز به حوادث سی و یکسال پیش پرداخته و می نویسد تظاهرات مردم علیه شاه و گسترش سرکوب در سال ۵۷ فضایی شبیه به انقلاب را در ایران بوجود آورده بود ولی آنچه که کمر رژیم شاه را شکست اعتصاب کارکنان صنعت نفت ایران بود.
در دی ماه سال ۵۷ به دنبال بیش از دو ماه اعتصاب در میادین و تاسیسات نفتی تولید روزانه ایران از ۵.۶ میلیون بشکه در روز به ۷۰۰ هزار بشکه سقوط کرد. بانک مرکزی ایران تعطیل شد و کارگران نفت اعلام کردند که تا زمانی که شاه از ایران نرود به سرکار خود باز نخواهند گشت.
جاو وینوکور سپس می نویسد پس از سه دهه باز تاریخ ثابت می کند که نفت مهمترین موضوع در سرنوشت ایران است. شرایط امروز متفاوت است و ما اکنون با یک رژیم تمامیت خواه که در آستانه تولید سلاح هسته ای است روبه‌رو هستیم . اما یک بار دیگر به نظر می رسد که نفت برای غرب بهترین اسلحله برای خلع سلاح هسته ای ایران است.
این گزارشگر کهنه کار، سپس به تاریخچه تصمیمات غرب و جامعه بین المللی برای تحریم و مجازات ایران اشاره کرده و می نویسد حداقل دولت های آمریکا ، بریتانیا و فرانسه مصمم بودند که در صورت عدم همکاری ایران تحریم فروش و صدور بنزین را بررسی کرده و به اجرا بگذارند؛ قرار بود این تصمیم در اوایل ژانویه اتخاذ شود.
اما به نظر می رسد که چنین اقدامی عملی نخواهد شد. شاید به این دلیل که چین و روسیه در شورای امنیت با آن موافقت نخواهند کرد. یا اینکه اگر چنین اقدامی فقط از سوی ائتلاف کشورهای غربی انجام شود سایر صادرکنندها که شامل این تحریم نیستند از موقعیت استفاده کرده و جای شرکت های اروپایی را خواهند گرفت.
هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا نیز ممکن است در مورد اجرای چنین تحریمی تردید داشته باشد و فکر کند که این نوع مجازات فشار بیش از حدی به شهروندان ایرانی وارد خواهد کرد. بخصوص در شرایطی که آنها درگیر مبارزه سیاسی با رژیم هستند. بنابراین جهت گیری به سمت یافتن تحریم هایی است که سپاه پاسداران و سایر ارکان اصلی حکومت را هدف قرار دهد.
در ادامه این گفتار نویسنده به اختلاف نظر و حتی اتهام زنی ها در بین کارشناسان کشورهای غربی پرداخته و به عنوان نمونه به گفته های برخی دیپلمات های فرانسوی اشاره می کند که حساسیت هیلاری کلینتون در پرهیز از فشار به مردم عادی را « اغراق آمیز » توصیف کرده اند. به اعتقاد این دیپلمات های فرانسوی میزان شکاف بین مردم و حاکمیت ایران چنان عمیق و خصمانه است که اگر غرب تحریم های خود را شدیدتر کند باعث تشدید احساسات ملی گرایی و دفاع از حاکمیت نخواهد شد.
به اعتقاد برخی از تحلیلگران حساسیت هایی که به عنوان دلیل برای عدم شدت دادن تحریم ها مطرح می شوند، مثل « دلخور نکردن چین و روسیه » و یا « فشار نیاوردن به مردم ایران » بیشتر شبیه به بهانه هایی برای پرهیز از اقدام و توجیه انفعال هستند.
نویسنده مقاله در نیویورک تایمز سپس می نویسد که مهمترین تناقض در مواضع خود آمریکاست . پرهیز آمریکا از اعمال تحریم های همه جانبه در مورد نفت و فراورده های نفتی ایران تقویت کننده این گمانه زنی هاست که گویا رهبران آمریکا ترجیح می دهند منتظر بنشینند تا در ادامه بحران سیاسی فعلی رژیم ایرا ن دستخوش تغییر شده و آنچه که بر سر کار می آید برنامه های هسته ای ایران را بی خطر کند.
نویسنده سپس به مخالف میرحسین موسوی از رهبران جنبش اعتراضی ایران با مذاکرات هسته ای با غرب اشاره کرده و می نویسد حتی خود باراک اوباما هم در سخنان خود اذعان کرده است که در صورت تغییر رئیس جمهوری، آمریکا باز هم با رژیمی در ایران روبه‌رو است که مخالف سیاست های غرب است.
نکته دیگر این است که فروکش کردن ضرب سیاست خارجی آمریکا همزمان شده است با تدارک سریع تصویب لایحه ای در کنگره آمریکا که به رئیس جمهوری اجازه خواهد داد هر شرکت خارجی صادر کننده بنزین به ایران را مجازات کند. اگر این لایحه در نهایت به تصویب مجالس قانونگذاری آمریکا برسد تنها زمینه ساز بخش کوچکی از اقدامات همه جانبه و گسترده ای است که برای محاصره نفتی ایران ضرورت دارد.
در پایان این مطلب جان وینوکور می نویسد که سی و یک سا ل برای فرار شاه از ایران مسائل مربوط به نفت از بخش های حیاتی و آسیب پذیر رژیم ایران است. ممکن است تحریم های نفتی باعث توقف برنامه های هسته ای ایران نشوند ولی تا زمانی که چنین مجازات هایی اعمال نشوند کسی دامنه تاثیرات آنها را نمی تواند پیش بینی کند.
به غیر از این روش گزینه های غیرنظامی دیگر در برخورد با بحران هسته ای ایران یا تلاشی برای نوعی پرده پوشی بر برخورداری ایران از سلاح هسته ای است و یا خیلی صریح و ساده پذیرش و تن در دادن به آن، هر دو این احتمال ها هراسناک و فاجعه بار هستند.
بیشتر بخوانید:
در دی ماه سال ۵۷ به دنبال بیش از دو ماه اعتصاب در میادین و تاسیسات نفتی تولید روزانه ایران از ۵.۶ میلیون بشکه در روز به ۷۰۰ هزار بشکه سقوط کرد. بانک مرکزی ایران تعطیل شد و کارگران نفت اعلام کردند که تا زمانی که شاه از ایران نرود به سرکار خود باز نخواهند گشت.
جاو وینوکور سپس می نویسد پس از سه دهه باز تاریخ ثابت می کند که نفت مهمترین موضوع در سرنوشت ایران است. شرایط امروز متفاوت است و ما اکنون با یک رژیم تمامیت خواه که در آستانه تولید سلاح هسته ای است روبه‌رو هستیم . اما یک بار دیگر به نظر می رسد که نفت برای غرب بهترین اسلحله برای خلع سلاح هسته ای ایران است.
این گزارشگر کهنه کار، سپس به تاریخچه تصمیمات غرب و جامعه بین المللی برای تحریم و مجازات ایران اشاره کرده و می نویسد حداقل دولت های آمریکا ، بریتانیا و فرانسه مصمم بودند که در صورت عدم همکاری ایران تحریم فروش و صدور بنزین را بررسی کرده و به اجرا بگذارند؛ قرار بود این تصمیم در اوایل ژانویه اتخاذ شود.
اما به نظر می رسد که چنین اقدامی عملی نخواهد شد. شاید به این دلیل که چین و روسیه در شورای امنیت با آن موافقت نخواهند کرد. یا اینکه اگر چنین اقدامی فقط از سوی ائتلاف کشورهای غربی انجام شود سایر صادرکنندها که شامل این تحریم نیستند از موقعیت استفاده کرده و جای شرکت های اروپایی را خواهند گرفت.
هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا نیز ممکن است در مورد اجرای چنین تحریمی تردید داشته باشد و فکر کند که این نوع مجازات فشار بیش از حدی به شهروندان ایرانی وارد خواهد کرد. بخصوص در شرایطی که آنها درگیر مبارزه سیاسی با رژیم هستند. بنابراین جهت گیری به سمت یافتن تحریم هایی است که سپاه پاسداران و سایر ارکان اصلی حکومت را هدف قرار دهد.
در ادامه این گفتار نویسنده به اختلاف نظر و حتی اتهام زنی ها در بین کارشناسان کشورهای غربی پرداخته و به عنوان نمونه به گفته های برخی دیپلمات های فرانسوی اشاره می کند که حساسیت هیلاری کلینتون در پرهیز از فشار به مردم عادی را « اغراق آمیز » توصیف کرده اند. به اعتقاد این دیپلمات های فرانسوی میزان شکاف بین مردم و حاکمیت ایران چنان عمیق و خصمانه است که اگر غرب تحریم های خود را شدیدتر کند باعث تشدید احساسات ملی گرایی و دفاع از حاکمیت نخواهد شد.
به اعتقاد برخی از تحلیلگران حساسیت هایی که به عنوان دلیل برای عدم شدت دادن تحریم ها مطرح می شوند، مثل « دلخور نکردن چین و روسیه » و یا « فشار نیاوردن به مردم ایران » بیشتر شبیه به بهانه هایی برای پرهیز از اقدام و توجیه انفعال هستند.
نویسنده مقاله در نیویورک تایمز سپس می نویسد که مهمترین تناقض در مواضع خود آمریکاست . پرهیز آمریکا از اعمال تحریم های همه جانبه در مورد نفت و فراورده های نفتی ایران تقویت کننده این گمانه زنی هاست که گویا رهبران آمریکا ترجیح می دهند منتظر بنشینند تا در ادامه بحران سیاسی فعلی رژیم ایرا ن دستخوش تغییر شده و آنچه که بر سر کار می آید برنامه های هسته ای ایران را بی خطر کند.
نویسنده سپس به مخالف میرحسین موسوی از رهبران جنبش اعتراضی ایران با مذاکرات هسته ای با غرب اشاره کرده و می نویسد حتی خود باراک اوباما هم در سخنان خود اذعان کرده است که در صورت تغییر رئیس جمهوری، آمریکا باز هم با رژیمی در ایران روبه‌رو است که مخالف سیاست های غرب است.
نکته دیگر این است که فروکش کردن ضرب سیاست خارجی آمریکا همزمان شده است با تدارک سریع تصویب لایحه ای در کنگره آمریکا که به رئیس جمهوری اجازه خواهد داد هر شرکت خارجی صادر کننده بنزین به ایران را مجازات کند. اگر این لایحه در نهایت به تصویب مجالس قانونگذاری آمریکا برسد تنها زمینه ساز بخش کوچکی از اقدامات همه جانبه و گسترده ای است که برای محاصره نفتی ایران ضرورت دارد.
در پایان این مطلب جان وینوکور می نویسد که سی و یک سا ل برای فرار شاه از ایران مسائل مربوط به نفت از بخش های حیاتی و آسیب پذیر رژیم ایران است. ممکن است تحریم های نفتی باعث توقف برنامه های هسته ای ایران نشوند ولی تا زمانی که چنین مجازات هایی اعمال نشوند کسی دامنه تاثیرات آنها را نمی تواند پیش بینی کند.
به غیر از این روش گزینه های غیرنظامی دیگر در برخورد با بحران هسته ای ایران یا تلاشی برای نوعی پرده پوشی بر برخورداری ایران از سلاح هسته ای است و یا خیلی صریح و ساده پذیرش و تن در دادن به آن، هر دو این احتمال ها هراسناک و فاجعه بار هستند.
