حلقه تحریم های اقتصادی و سیاسی علیه جمهوری اسلامی تنگ و تنگ تر می شود و شمار کشورهایی که به این تحریم ها می پیوندند هر روز بیشتر و بیشتر می شود.
روز پنجشنبه، رئیس جمهوری آمریکا مصوبه کنگره آن کشور برای اعمال تحریم های گسترده تر علیه جمهوری اسلامی ایران را امضاء کرد.
باراک اوباما هنگام امضاء این مصوبه گفت: « همزمان با افزایش فشار بر دولت ایران پیام غیر قابل تفسیر و صریح و روشنی را برای دولت ایران داریم و آن این است که دولت آمریکا در کنار مردم ایران ایستاده است که می کوشند حقوق به رسمیت شناخته شده خود را در سطح بین المللی کسب کنند. این تحریم ها کسانی را که به طور فردی در زیر پا گذاشتن حقوق بشر شرکت دارند هدف قرار می دهد اما همزمان نیز عدم تحریم معامله فناوری هایی را در نظر گرفته است که به مردم ایران برای دستیابی به تبادل آزادانه فکر و اطلاعات کمک می کند.»
باراک اوباما همچنین بر حنبه سیاسی این تحریم ها و اینکه این تحریم ها از حقوق شهروندی ایرانیان هم دفاع می کند تاکید کرد. او در این مورد چنین گفت: «این تحریم ها به همراه دیگر اقدام ها، قلب توانایی دولت را برای سرمایه گذاری و توسعه برنامه هسته ای هدف گرفته است، می خواهیم به ایران نشان بدهیم سیاست های این کشورپیامد دارد و چنانچه ایران بر برنامه های خود پافشاری کند فشار، بیشتر خواهد شد و بر عمق انزوای ایران خواهد افزود.»
تحریم های تازه دولت آمریکا علیه جمهوری اسلامی بسیار گسترده است. قانون تحریم های ایران که پنجشنبه امضاء شد از تحریم های قطعنامه ۱۹ و ۲۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم های یک جانبه اتحادیه اروپا، علیه جمهوری اسلامی فراتر رفته و شرکت های خارجی طرف قرارداد با ایران را در برزخ انتخاب معامله با ایران و یا با آمریکا قرار می دهد.
طرح سنا و مجلس نمایندگان آمریکا تلاش دارد هزینه ها در صنایع انرژی ایران را بالا ببرد و فشار بر جمهوری اسلامی ایران را افزایش دهد.
حسن منصور استاد رشته اقتصاد در لندن می گوید: این تحریم از یک سو صنایع نفت و گاز را که قلب اقتصاد را ایران است دربر می گیرد ، بخش مالی و بخش بانکی مورد تحریم قرار گرفته است و طبیعی است که آثار این تحریم ها، برای فلج کردن مراودات بین المللی ایران بسیارمهم است و حداقل و کوتاه ترین نتیجه آن این است که قیمت ها را برای مصرف کننده ایرانی بسیار گران تر خواهد کرد.
از این دو بخش بسیار عمده که بگذریم سپاه پاسداران که امروز تسلط بسیار زیادی بر اقتصاد ایران دارد به صورت مستقیم زیر تاثیر تحریم ها قرار گرفته و در مجموع، زندگی برای اقتصاد گرفتار ایران تنگ تر خواهد شد و گلوی آن را خواهد فشرد.
در این قانون، دولت آمریکا تلاش دارد با قانع کردن بانک های بین المللی، آنها را ترغیب کند تبادلات مالی و پولی خود را با ایران متوقف کنند.
قانون تحریم های تازه، نظارت خزانه داری آمریکا را موظف می کند ارتباط بانک هایی را که با ایران تبادلات مالی و پولی دارند با سیستم پولی آمریکا قطع کنند. وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرده است که پیشاپیش تدارک سفر نمایندگان این وزارت خانه به اروپا و رایزنی با بانک های آلمانی و فرانسوی را دیده است.
تحلیل گران مالی و دیپلمات های آمریکایی می گویند برغم تحریم های چند ساله، هنوز چندین بانک در اروپا، ژاپن و خاورمیانه روابط خود را با ایران حفظ کرده اند، از جمله سه بانک بزرگ ژاپنی به نام های « گروه مالی میتسوبوشی بیو.اف.جی» ، گروه مالی «سومی تومیتسومی» و گروه مالی «میزوهو» و بانک های آلمانی «کومرس بانک» و «دویچه بانک».
راینر روزمن سخنگوی کمرس بانک در فرانکفورت آلمان در این مورد به رادیو فردا گفت: هنوز جزئیات این تحریم ها را در اختیار نداریم، بنابراین نمی توانیم الان در این باره چیزی بگوییم.
در پاسخ به این پرسش که « گفته می شود کمرس بانک با بانک سپه روابط بانکی دارد » آقای روزمن گفت: ما از سال ۲۰۰۷ هیچ قرار داد تازه ای با ایران امضاء نکرده ایم اما خواهش می کنم قبول کنید که ما درباره روابط بانک با دیگر بانک ها، نمی توانیم در اینجا چیزی بگوییم.
در پاسخ به این پرسش که « آیا این تحریم ها بر روابط مالی و پولی کومرس بانک با ایران تاثیر خواهد داشت؟»، آقای رسمان می گوید: موضع بانک ما مشخص است، اما پیش از مطالعه جزئیات این قانون نمی توان چیزی گفت.
این تنها آمریکا نیست که ورای تحریم های سازمان ملل، تحریم های بیشتری را علیه ایران اعمال می کند، بلکه اتحادیه اروپا هم برای اولین بار به عنوان مجموعه ای از ۲۷ کشور، تصمیم به اعمال تحریم هایی بر علیه ایران گرفته است.شرکت نفتی ژاپنی اینپکس که به میزان ۱۰ درصد در سرمایه گذاری ها در میدان نفتی آزادگان سهیم است، پیش از امضاء این قانون از سوی آقای اوباما اعلام کرد، این قانون را به دقت مطالعه خواهد کرد. توشی یاکی کیتامورا رئیس این شرکت می گوید شرکتش قصد ندارد خود را از سرمایه گذاری در ایران کنار بکشد، چون به گفته وی این شرکت وظیفه قانونی دارد تا منافع سهامداران خود را حفظ کند.
اما تصویب و اجرای ناکامل این تحریم ها یک روی سکه است و تاثیر آن برایران و اقتصاد ایران روی دیگر سکه؛ فریدون خاوند تحلیلگر اقتصادی و استاد دانشگاه در پاریس بر این نظر است که تا زمانی که ایران درآمدهای هنگفت نفتی دارد می تواند در برابر این تحریم ها مقاومت کند.
او می گوید: جمهوری اسلامی یک برگ برنده بزرگ در اختیار دارد و آن درآمدهای عظیم نفتی است که کماکان ادامه دارد. طی پنج ماه نخست سال جاری میلادی، ایران هر ماه به طور متوسط شش میلیارد دلار درآمد ارزی از محل صادرات نفتی داشته است.
در مجموع در سال ۲۰۱۰ درآمد نفتی ایران بیشتر از ۷۰ میلیارد دلار است. از طرف دیگر کشورهای کوچک، بازیگران کوچکی هستند که با بازار آمریکا کاری ندارند و بنابراین دولت جمهوری اسلامی، برغم قانونی که در ایالات متحده به تصویب رسیده است، تلاش خواهد کرد نیازهای نفتی خود را از طریق همین شرکت های کوچک تامین کند. ولو با قبول هزینه های بسیار بسیار مهم که تا بحال این هزینه ها را قبول کرده است.
در حالی که حسن منصور استاد رشته اقتصاد در دانشگاه لندن درآمدهای نفتی را تعیین کننده نمی داند.
او می گوید: درآمدهای نفتی ، در شرایطی که هزینه ها و تعهد های دولتی هم بسیار زیاد شده و امروز در صندوق ذخیره اش پولی باقی نمانده و درآمد نفتی اش تا حدود قابل توجهی کاهش پیدا کرده است -با توجه به اینکه حتی مشتریان ثابت نفتی ایران طفره می روند و خرید را کاهش می دهند،[این درآمد] آنچنان سرشار نخواهد بود .
مقام های دولتی جمهوری اسلامی، اصولا این تحریم ها را غیر کارساز ارزیابی می کنند.
شرکت‌های خارجی طرف معامله با ایران می‌گویند تحریم‌ها را به دقت مطالعه می‌کنند.محمود احمدی نژاد در یکی از سخنرانی هایش گفت: «صرف نظر از اینکه قطعنامه هایشان برای ملت ایران پشیزی نمی ارزد، من پیغام دادم به یکی از آنها، گفتم این قطعنامه هایی که شما می دهید برای ما مثل دستمالی است که مصرف شده است فقط به درد زباله دانی می خورد.»
بهمن آقایی دیبا تحلیگر سیاسی در واشینگتن موضع گیری های مقام های دولتی را بیشتر برای مصرف داخلی و گمراه کردن مردم ارزیابی می کند و می گوید: این حرف ها از جانب آقای لاریجانی و آقای احمدی نژاد جنبه مصرف داخلی و تبلیغات دارد. در عین حال همه می دانند این تبلیغ ها حتی در کوچکترین سطحشان بسیار موثر است.
پرویز مینا، کارشناس امور نفتی، تحریم ها را از زاویه نیازهای صنعت نفت می بیند و آن را برای صنعت نفت ایران زیان آور ارزیابی می کند و می گوید: الان در ایران بیش از هر زمانی صنعت نفت، محتاح به سرمایه گذاری کلان و بهره جویی از فناوری مدرن و ممتاز است که تنها از عهده شرکت های بزرگ بین المللی نفت برمی آید. این تحریم های جدید، کار را از نظر توسعه منابع نفتی برای تامین ظرفیت تولید با اشکال عدیده ایی روبرو خواهد کرد.
به گفته بهمن آقایی دیبا، قانون جدید تحریم ها، آغاز فصل تازه ای است در روابط ایران و آمریکا؛ او می گوید: این فصل جدیدی است از روابط بد، بین ایران و دولت های غربی و بخصوص آمریکا، چیزی که الان آقای اوباما تصویب کرده اند در واقع قدمی فراتر از آن چیزی است که در قطعنامه سازمان ملل متحد پیش بینی شده است.
بخش مالی این موضوع اهمیت خاصی دارد برای اینکه تجربه چند سال گذشته نشان می دهد که تحریم ها بزرگترین لطمه را از طریق ایجاد محدودیت و ایجاد مشکل برای نظام بانکی ایران و نقل و انتقالات مالی که ایران انجام می دهد، زده اند. برای همین فشار بر روی قسمت مالی این برنامه ها را افزایش خواهند داد.
همچنین فکر می کنم برای اولین بار از اجرا کنندگان تحریم های جدید خواسته شده است که یک فهرستی از افرادی که ناقض حقوق بشر در ایران بوده اند، بخصوص در یک سال اخیر، و در مسائل مربوط به انتخابات سال گذشته ریاست جمهوری تا حال، تهیه کنند که به صورت ضمیمه این تحریم ها در بیاید.
این تنها آمریکا نیست که ورای تحریم های سازمان ملل، تحریم های بیشتری را علیه ایران اعمال می کند، بلکه اتحادیه اروپا هم برای اولین بار به عنوان مجموعه ای از ۲۷ کشور، تصمیم به اعمال تحریم هایی بر علیه ایران گرفته است.
پیش از این کشورهای کانادا و زلاند نو اعلام کرده بودند که فعالانه در تحریم های تصویبی شرکت خواهند کرد. ظاهرا سیاست های جمهوری اسلامی، برای جدا کردن چین و روسیه و از غرب و بدین وسیله جلوگیری کردن از عملی شدن تحریم های سازمان ملل عملا شکست خورده است.
روابط تهران و مسکو هم تا حدودی به تیرگی گراییده است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه ،هفته پیش در واکنش به انتشار خبرهایی در باره برنامه هسته ای ایران گفت «ایران باید قطعنامه سازمان ملل را اجرا کند».
او همچنین گفت: «ما باید اصرار کنیم که ایران قطعنامه های شورای امنیت و تصمیمات شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی را کاملا اجرا کند و روند مذاکرات را شروع کند، مذاکراتی که مدت ها پیش برای حل این مساله و برای کسب اطمینان از صلح آمیز بودن کامل فعالیت های هسته ای ایران مطرح شده است.»
شاید همین شکست در دیپلماسی است که مقام های جمهوری اسلامی را به تجدید نظر واداشته است. به گونه ای که علاءالدین بروجردی- رئیس کمسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس- در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر می گوید: با شرایط کنونی که طرف مذاکره کننده اعم از گروه وین یا همان گروه ۵+۱ به شدت تحت فشار و تحت تاثیر آمریکا هستند و در حالی که سخن از مذاکره به میان می آورند، قطعنامه تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران را تصویب می کنند، نه تنها گفت‌وگو نباید ادامه یابد، بلکه اساسا چنین گفت‌وگویی، نتیجه بخش نیست.
روز پنجشنبه، رئیس جمهوری آمریکا مصوبه کنگره آن کشور برای اعمال تحریم های گسترده تر علیه جمهوری اسلامی ایران را امضاء کرد.
بیشتر بخوانید:
باراک اوباما همچنین بر حنبه سیاسی این تحریم ها و اینکه این تحریم ها از حقوق شهروندی ایرانیان هم دفاع می کند تاکید کرد. او در این مورد چنین گفت: «این تحریم ها به همراه دیگر اقدام ها، قلب توانایی دولت را برای سرمایه گذاری و توسعه برنامه هسته ای هدف گرفته است، می خواهیم به ایران نشان بدهیم سیاست های این کشورپیامد دارد و چنانچه ایران بر برنامه های خود پافشاری کند فشار، بیشتر خواهد شد و بر عمق انزوای ایران خواهد افزود.»
تحریم های تازه دولت آمریکا علیه جمهوری اسلامی بسیار گسترده است. قانون تحریم های ایران که پنجشنبه امضاء شد از تحریم های قطعنامه ۱۹ و ۲۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم های یک جانبه اتحادیه اروپا، علیه جمهوری اسلامی فراتر رفته و شرکت های خارجی طرف قرارداد با ایران را در برزخ انتخاب معامله با ایران و یا با آمریکا قرار می دهد.
طرح سنا و مجلس نمایندگان آمریکا تلاش دارد هزینه ها در صنایع انرژی ایران را بالا ببرد و فشار بر جمهوری اسلامی ایران را افزایش دهد.
حسن منصور استاد رشته اقتصاد در لندن می گوید: این تحریم از یک سو صنایع نفت و گاز را که قلب اقتصاد را ایران است دربر می گیرد ، بخش مالی و بخش بانکی مورد تحریم قرار گرفته است و طبیعی است که آثار این تحریم ها، برای فلج کردن مراودات بین المللی ایران بسیارمهم است و حداقل و کوتاه ترین نتیجه آن این است که قیمت ها را برای مصرف کننده ایرانی بسیار گران تر خواهد کرد.
از این دو بخش بسیار عمده که بگذریم سپاه پاسداران که امروز تسلط بسیار زیادی بر اقتصاد ایران دارد به صورت مستقیم زیر تاثیر تحریم ها قرار گرفته و در مجموع، زندگی برای اقتصاد گرفتار ایران تنگ تر خواهد شد و گلوی آن را خواهد فشرد.
در این قانون، دولت آمریکا تلاش دارد با قانع کردن بانک های بین المللی، آنها را ترغیب کند تبادلات مالی و پولی خود را با ایران متوقف کنند.
قانون تحریم های تازه، نظارت خزانه داری آمریکا را موظف می کند ارتباط بانک هایی را که با ایران تبادلات مالی و پولی دارند با سیستم پولی آمریکا قطع کنند. وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرده است که پیشاپیش تدارک سفر نمایندگان این وزارت خانه به اروپا و رایزنی با بانک های آلمانی و فرانسوی را دیده است.
تحلیل گران مالی و دیپلمات های آمریکایی می گویند برغم تحریم های چند ساله، هنوز چندین بانک در اروپا، ژاپن و خاورمیانه روابط خود را با ایران حفظ کرده اند، از جمله سه بانک بزرگ ژاپنی به نام های « گروه مالی میتسوبوشی بیو.اف.جی» ، گروه مالی «سومی تومیتسومی» و گروه مالی «میزوهو» و بانک های آلمانی «کومرس بانک» و «دویچه بانک».
راینر روزمن سخنگوی کمرس بانک در فرانکفورت آلمان در این مورد به رادیو فردا گفت: هنوز جزئیات این تحریم ها را در اختیار نداریم، بنابراین نمی توانیم الان در این باره چیزی بگوییم.
در پاسخ به این پرسش که « گفته می شود کمرس بانک با بانک سپه روابط بانکی دارد » آقای روزمن گفت: ما از سال ۲۰۰۷ هیچ قرار داد تازه ای با ایران امضاء نکرده ایم اما خواهش می کنم قبول کنید که ما درباره روابط بانک با دیگر بانک ها، نمی توانیم در اینجا چیزی بگوییم.
در پاسخ به این پرسش که « آیا این تحریم ها بر روابط مالی و پولی کومرس بانک با ایران تاثیر خواهد داشت؟»، آقای رسمان می گوید: موضع بانک ما مشخص است، اما پیش از مطالعه جزئیات این قانون نمی توان چیزی گفت.
اما تصویب و اجرای ناکامل این تحریم ها یک روی سکه است و تاثیر آن برایران و اقتصاد ایران روی دیگر سکه؛ فریدون خاوند تحلیلگر اقتصادی و استاد دانشگاه در پاریس بر این نظر است که تا زمانی که ایران درآمدهای هنگفت نفتی دارد می تواند در برابر این تحریم ها مقاومت کند.
او می گوید: جمهوری اسلامی یک برگ برنده بزرگ در اختیار دارد و آن درآمدهای عظیم نفتی است که کماکان ادامه دارد. طی پنج ماه نخست سال جاری میلادی، ایران هر ماه به طور متوسط شش میلیارد دلار درآمد ارزی از محل صادرات نفتی داشته است.
در مجموع در سال ۲۰۱۰ درآمد نفتی ایران بیشتر از ۷۰ میلیارد دلار است. از طرف دیگر کشورهای کوچک، بازیگران کوچکی هستند که با بازار آمریکا کاری ندارند و بنابراین دولت جمهوری اسلامی، برغم قانونی که در ایالات متحده به تصویب رسیده است، تلاش خواهد کرد نیازهای نفتی خود را از طریق همین شرکت های کوچک تامین کند. ولو با قبول هزینه های بسیار بسیار مهم که تا بحال این هزینه ها را قبول کرده است.
در حالی که حسن منصور استاد رشته اقتصاد در دانشگاه لندن درآمدهای نفتی را تعیین کننده نمی داند.
او می گوید: درآمدهای نفتی ، در شرایطی که هزینه ها و تعهد های دولتی هم بسیار زیاد شده و امروز در صندوق ذخیره اش پولی باقی نمانده و درآمد نفتی اش تا حدود قابل توجهی کاهش پیدا کرده است -با توجه به اینکه حتی مشتریان ثابت نفتی ایران طفره می روند و خرید را کاهش می دهند،[این درآمد] آنچنان سرشار نخواهد بود .
مقام های دولتی جمهوری اسلامی، اصولا این تحریم ها را غیر کارساز ارزیابی می کنند.
بهمن آقایی دیبا تحلیگر سیاسی در واشینگتن موضع گیری های مقام های دولتی را بیشتر برای مصرف داخلی و گمراه کردن مردم ارزیابی می کند و می گوید: این حرف ها از جانب آقای لاریجانی و آقای احمدی نژاد جنبه مصرف داخلی و تبلیغات دارد. در عین حال همه می دانند این تبلیغ ها حتی در کوچکترین سطحشان بسیار موثر است.
پرویز مینا، کارشناس امور نفتی، تحریم ها را از زاویه نیازهای صنعت نفت می بیند و آن را برای صنعت نفت ایران زیان آور ارزیابی می کند و می گوید: الان در ایران بیش از هر زمانی صنعت نفت، محتاح به سرمایه گذاری کلان و بهره جویی از فناوری مدرن و ممتاز است که تنها از عهده شرکت های بزرگ بین المللی نفت برمی آید. این تحریم های جدید، کار را از نظر توسعه منابع نفتی برای تامین ظرفیت تولید با اشکال عدیده ایی روبرو خواهد کرد.
به گفته بهمن آقایی دیبا، قانون جدید تحریم ها، آغاز فصل تازه ای است در روابط ایران و آمریکا؛ او می گوید: این فصل جدیدی است از روابط بد، بین ایران و دولت های غربی و بخصوص آمریکا، چیزی که الان آقای اوباما تصویب کرده اند در واقع قدمی فراتر از آن چیزی است که در قطعنامه سازمان ملل متحد پیش بینی شده است.
بخش مالی این موضوع اهمیت خاصی دارد برای اینکه تجربه چند سال گذشته نشان می دهد که تحریم ها بزرگترین لطمه را از طریق ایجاد محدودیت و ایجاد مشکل برای نظام بانکی ایران و نقل و انتقالات مالی که ایران انجام می دهد، زده اند. برای همین فشار بر روی قسمت مالی این برنامه ها را افزایش خواهند داد.
همچنین فکر می کنم برای اولین بار از اجرا کنندگان تحریم های جدید خواسته شده است که یک فهرستی از افرادی که ناقض حقوق بشر در ایران بوده اند، بخصوص در یک سال اخیر، و در مسائل مربوط به انتخابات سال گذشته ریاست جمهوری تا حال، تهیه کنند که به صورت ضمیمه این تحریم ها در بیاید.
این تنها آمریکا نیست که ورای تحریم های سازمان ملل، تحریم های بیشتری را علیه ایران اعمال می کند، بلکه اتحادیه اروپا هم برای اولین بار به عنوان مجموعه ای از ۲۷ کشور، تصمیم به اعمال تحریم هایی بر علیه ایران گرفته است.
پیش از این کشورهای کانادا و زلاند نو اعلام کرده بودند که فعالانه در تحریم های تصویبی شرکت خواهند کرد. ظاهرا سیاست های جمهوری اسلامی، برای جدا کردن چین و روسیه و از غرب و بدین وسیله جلوگیری کردن از عملی شدن تحریم های سازمان ملل عملا شکست خورده است.
روابط تهران و مسکو هم تا حدودی به تیرگی گراییده است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه ،هفته پیش در واکنش به انتشار خبرهایی در باره برنامه هسته ای ایران گفت «ایران باید قطعنامه سازمان ملل را اجرا کند».
او همچنین گفت: «ما باید اصرار کنیم که ایران قطعنامه های شورای امنیت و تصمیمات شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی را کاملا اجرا کند و روند مذاکرات را شروع کند، مذاکراتی که مدت ها پیش برای حل این مساله و برای کسب اطمینان از صلح آمیز بودن کامل فعالیت های هسته ای ایران مطرح شده است.»
شاید همین شکست در دیپلماسی است که مقام های جمهوری اسلامی را به تجدید نظر واداشته است. به گونه ای که علاءالدین بروجردی- رئیس کمسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس- در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر می گوید: با شرایط کنونی که طرف مذاکره کننده اعم از گروه وین یا همان گروه ۵+۱ به شدت تحت فشار و تحت تاثیر آمریکا هستند و در حالی که سخن از مذاکره به میان می آورند، قطعنامه تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران را تصویب می کنند، نه تنها گفت‌وگو نباید ادامه یابد، بلکه اساسا چنین گفت‌وگویی، نتیجه بخش نیست.
