۱۳ سال پس از قتل‌های سیاسی زنجیره‌ای پاییز سال ۱۳۷۷، اعضای خانواده محمد جعفر پوینده -نویسنده، مترجم و یکی از از اعضای فعال «کانون نویسندگان ایرانِ» - درباره پرونده این قتل چه فکر می‌کنند؟ و درباره قتل‌های محمد مختاری شاعر و نویسنده و دیگر عضو فعال «کانون نویسندگان ایرانِ» و داریوش فروهر و پروانه اسکندری رهبران «حزب ملت ایران»؟
قتل‌های سیاسی پاییز ۱۳۷۷ بنا به دوایت رسمی جکومت ایران به دست کارمندان «خودسر» وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران انجام گرفت؛ اما، بر سر این که آمران اصلی آن چه کسانی بوده‌اند، میان حکم دادگاه متهمان و محکومان از سویی، و خانواده قربانیان و وکیلان آنها از سویی دیگر، اختلاف در گرفت.
در همین زمینه، رادیو فردا با نازنین پوینده، دختر محمدجعفر پوینده، در پاریس گفت‌وگویی انجام داده است:
پس از ۱۳ سال از حادثه قتل پدرش درباره این رویداد چه احساسی دارد؟
احساس که... هنوز هم با اینکه این همه مدت گذشته یک حالت ناباوری وجود دارد و در زندگی روزمره من خوب سعی می‌کنم به آن لحظه‌ها و چیزهایی که ممکن است به پدر روی داده فکر نکنم ولی خوب احساس فقدانش و نبودنش کاملاً دیگر همراه من است و تقریباً می‌شود گفت یک عادت شده اینکه ایشان نباشند.
ولی خوب هر موقعی که متمرکز شوم و به آن روزها فکر کنم هنوز هم یک چیزی است که کاملاً ملموس نیست و انگار که واقعی نیست و اصلا وجود نداشته. به خاطر این که هیچکدام از ما و حتی خانواده آقای مختاری و خانواده فروهرها آمادگی نداشتند برای چنین چیزی. به خاطر این که پدر من که یک مترجم بود و آقای مختاری هم یک شاعر بودند و اینها داشتند زندگی‌شان را می‌کردند برای آزادی بیان و خواسته‌هایشان، کانون نویسندگان خیلی تلاش می‌کردند ولی نه مبارزه مسلحانه می‌کردند و نه پروژه‌های این تیپی آماده می‌کردند که فکر کنند خوب جانشان در خطر است و دارند ریسک می‌کنند.
تنها چیزی که فکر می‌کردیم ممکن است پیش بیاید این است که پدر یا آقای مختاری مثلاً چند روز بازداشت شوند به خاطر حرف‌هایشان و عقایدشان و اینکه این حالتی که پدر رفت و دیگر هیچوقت برنگشت واقعا یک چیزی بود که چون خودش هم انتظار نداشت و خانواده هم انتظار نداشت بعید بود برای همه و این حالت هنوز هم بعد از این همه سال باقی مانده.
با این حال زندگی ادامه دارد و آدم با شرایط جدید هم خودش را وفق می‌دهد و این هم مهم است برای همه آدم‌هایی که عزیزشان را از دست داده‌اند، وقت و زمان کمک می‌کند که این زخم‌ها بالاخره یک کمی هست ولی عمقش رویش پوشیده‌تر شود.
خانم نازنین پوینده، مهم‌ترین نکته‌ای که درباره پرونده قتل پدرتان می توانید بعد از ۱۳ سال بگویید چیست؟
مهم‌ترین نکته این قتل‌ها به نظر من مسئله پیچیده است. با یک مطلب نمی‌شود خلاصه کرد. قتل پدر من و دوستش محمد مختاری و فروهرها از همان جهت که اتفاق وحشتناکی بود یکی از تنها چیزهای مثبتی که داشت، به خاطر این که در همه چیزهای وحشتناک یک موقع‌هایی یک چیزهای مثبتی هم وجود دارد، این است یکی از تنها پرونده‌هایی بود که یک دفعه رو شد و سروصدای خیلی زیادی کرد و حتی وزارت اطلاعات مجبور شد یک اطلاعیه‌ای بدهد و همانطور که می‌دانید بگوید که یک سری افراد خودسر این کار را کردند. و حتی پرونده‌ای که کامل نبود و صفحه‌هایش کم بود و یک جاهایی‌اش پاره شده بود تشکیل شود و این یک چیز مثبت بود.
خوب معلوم است که اینها همه هیچکدام جدی نبود و همه هم از اول می‌دانستند که به جایی نمی‌رسد به خاطر این که ممکن است دست آدم‌های خیلی بالاتری رو شود و برای همین یک چیزهای بالماسکه کوچکی ایجاد شد چندین سال و بعد هم از بین رفت. مسئله ای که هست این است که من نمی‌توانم چیز قطعی راجع به این پرونده بگویم ولی به خاطر یک سری مسایلی که پیش آمد که برایتان توضیح می‌دهم فکر می‌کنم این پرونده را به هر حال نتوانستند ببندند. البته همانطور که اصرار می‌کنم و تأکید می‌کنم قطعی نیست. چون این پرونده به خاطر سری بودنش هیچوقت ما همه چیز را نخواهیم دانست. فعلاً.
افرادی به من گفتند در سال‌های اخیر که بیا ما به تو دیه می‌دهیم و قاتل‌های پدرت را ببخش. و حتی وقتی کسی دیگر زندان نبود یعنی از کسانی که این کار را انجام داده بودند و از کارکنان قبلی وزارت اطلاعات بودند... چون همه با آخرین اطلاع من آزاد شده بودند... وقتی حتی هیچکس در زندان نبود به من گفتند بیا کتبی بنویس که قاتل‌ها را بخشیدی. که به هر حال این تنها فایده‌اش چی بود، اینکه پرونده بسته شود تا کسی دیگر با اطلاع من در زندان نبود. این المان‌های کوچک به من این حدس را دادند که پرونده هنوز بسته نشده.
بنابراین امید دارید که زمانی که نکاتی که به نظرتان مبهم است در پرونده قتل پدرتان روشن‌تر شود؟
خوب مسلماً این امید را باید در خودم نگاه دارم ولی ممکن است چنین اتفاقی خیلی در سال‌های خیلی آینده بیافتد. در حال حاضر نه. فکر نمی‌کنم شرایط ایران این اجاره را بدهد که پرونده پدر به طور واقعی باز شود و افراد محاکمه شوند. چه بسا که از آن موقع به بعد افراد بسیار زیاد دیگری در ایران کشته شدند و فکر می‌کنم شکایات خیلی زیادی وجود داشته باشد و متأسفانه فکر نمی‌کنم در حال حاضر اتفاقی بیافتد. ولی باید این امید را نگاه داشت که در سال‌های آینده همه انسان‌هایی که در ایران به حقوق بشر و انسانیت لطمه وارد کردند محاکمه شوند.
