ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا، روز دوشنبه ۲۴ مهرماه پس از نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ، در گفت‌وگوی اختصاصی با رادیو فردا، اذعان داشت که تحریم‌های وضع شده علیه ایران، بر مردم تاثیر گذاشته اما در عین حال گفت این تحریم‌ها بهترین شیوه برای تغییر مسیر ایران در برنامه هسته‌ای‌اش است. وزیر خارجه بریتانیا تصریح کرد ادامه برنامه هسته‌ای ایران به جنگ یا اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در منطقه خاورمیانه ختم می‌شود.
رشته تحریم‌های جدید علیه ایران توسط اروپا دقایقی قبل اعلام شد. به نظر می‌رسد که این تحریم‌ها گستره وسیعی از مبادلات بانکی گرفته تا حمل و نقل نفت و صنعت و صادرات فلزات را هم در بر می‌گیرد. می‌خواستم در پرسش اول درباره این تحریم‌ها و هدفشان توضیح بیشتری بدهید؟
ویلیام هیگ: بله این تحریم‌ها شامل مسایل بسیاری می‌شوند از جمله مبادلات تجاری. که به بانک مرکزی ایران اختصاص دارد. همچنین صدور اعتبار بانکی برای صادارت به ایران٬ ممنوع شده است. صدور ابزارآلات مورد نیاز در نیروی دریایی٬ نرم‌افزار‌ها برای ارتقای پردازشگرهای صنعتی و همچنین ابزار مرتبط با ساخت تانکرهای نفتی به ایران ممنوع شده‌اند. و همچنین خرید گاز از ایران هم ممنوع است. پس همانطور که می‌بینید اینها تحریم‌های بسیار جدی هستند که اضافه شده‌اند. ما فکر می‌کنیم از آنجا که مذاکرات با مقام‌های ایرانی موفق نبوده٬ این تحریم‌ها ضروری هستند.
تا چه حد به نتیجه بخش‌بودن مذاکرات خوشبین هستید؟
ویلیام هیگ: شما باید در سیاست خارجی خوشبین باشید و باور داشته باشید که ما می‌توانیم به یک راه‌حل صلح‌آمیز دست پیدا کنیم. و من فکر می‌کنم که دستیابی به یک راه‌حل صلح‌آمیز برای جهان و همچنین مردم ایران٬ حیاتی است. ما می‌خواهیم با تحریم‌ها و همچنین مذاکره به این راه‌حل دست یابیم. ما آماده مذاکره هستیم و در سال جاری هم مذاکراتی داشته‌ایم. ما کماکان حاضریم سیستم‌هایی در اختیار ایران بگذاریم که برای یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای بسیار مفیدند. یک صنعت هسته‌ای برای مصارف صلح‌آمیز. و اگر ایران به جای آنچه که به نظر می‌رسد یک برنامه نظامی هسته‌ای است٬ این پیشنهاد را بپذیرد٬ مردم ایران می‌توانند روابط بسیار خوبی با باقی جهان داشته باشند و با تحریم‌ها رو به رو نباشند.
ایران و بریتانیا در حال حاضر شاید یکی از جدی‌ترین بن بست‌های دیپلماتیک خود را تجربه می‌کنند. سفارتخانه‌های دو کشور مدتی است که تعطیل شده است و روابط دیپلماتیک عملا بین دو کشور وجود ندارد. چنین فضایی چه تاثیری بر مذاکرات اتمی خواهد داشت؟
ویلیام هیگ: این موضوع بر رویکرد ما در مساله هسته‌ای هیچ تاثیری نگذاشته. گروه پنج به علاوه یک٬ علاوه بر بریتانیا و آمریکا و فرانسه٬ شامل چین و روسیه نیز هست. بعضی از این کشور‌ها رابطه بسیار بهتری با ایران دارند. و ما علاوه برتحریم‌هایی که اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا وضع کرده‌اند٬ رویکردی یکپارچه در مذاکرات داریم. اینکه سفارتخانه‌های ما در کشورهای یکدیگر٬ فعال نیستند٬ مایه تاسف است. اما در نوامبر سال گذشته٬ سفارتخانه ما در تهران به شکل خشونت‌آمیزی٬ با تهاجم روبهرو شد که ما معتقدیم برخی مقامات نیز در تهران با این هجوم همکاری داشتند. به همین دلیل ما می‌توانستیم در تهران سفارتخانه داشته باشیم و به تبع آن٬ من ناچار شدم که همزمان سفارت ایران را در لندن٬ تعطیل کنم.
می‌خواستم بدانم چه تاثیری بر شما به عنوان دستگاه دیپلماسی بریتانیا دارد؟
ویلیام هیگ: همانطور که گفتم این موضوع رویکرد ما را در برنامه هسته‌ای تغییر نداد. این مساله موجب شد تا ویزا گرفتن برای ایرانی‌ها دشوار‌تر شود و همانطورکه گفتم مایه تاسف است. هم‌اکنون جهان نگران این موضوع است که ایران در حال پیگیری یک برنامه هسته‌ای است که حتی نمی‌تواند برای ناظران مستقلی چون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ثابت کند این برنامه هسته‌ای٬ اهداف صلح آمیز دارد. و اگر ایران این راه را ادامه دهد یا با یک رویارویی روبهرو خواهد شد٬ یا اینکه دیگر کشورهای منطقه سلاح هسته‌ای خواهند ساخت که به معنای ناامنی همیشگی برای مردم ایران است.
آیا شما از تغییر رژیم در ایران حمایت می‌کنید؟
ویلیام هیگ: این موضوع به ملت ایران بستگی دارد. دستور کار ما تغییر رژیم در ایران نیست. من شاید درباره تک‌تک حکومت‌ها در اقصی نقاط جهان٬ اعتقاداتی داشته باشم ولی ما به دنبال تغییر رژیم‌ها نیستیم. هدف ما و سیاست ما در برابر ایران٬ تغییر رژیم نیست. ما به هر تصمیمی که مردم ایران در یک روند دموکراتیک در آینده بگیرند احترام می‌گذاریم. هدف ما الان این است که مساله هسته‌ای را حل کنیم. اگر مساله هسته‌ای را حل کنیم دیگر نه تحریمی خواهد بود و نه فشاری از سوی غرب. این فقط درباره برنامه هسته‌ای است.
اما خیلی‌ها معتقدند که هدف نهایی تحریم‌ها نه تغییر نحوه رفتار حکومت ایران بلکه بالا بردن فشارها بر مردم ایران است نه نهایتا علیه حکومت انقلاب کنند و این خودش به شکلی تلاش برای تغییر رژیم تعبیر می‌شود.
ویلیام هیگ: نه این هدف ما نیست و در واقع ما تلاش می‌کنیم که اصلا تحریمی وضع نکنیم چون این تحریم‌ها تاثیر مستقیم بر مردم دارند و ما حتی استثناهای بشردوستانه هم برای تحریم‌ها درنظر گرفته‌ایم. به عنوان نمونه ما غذا را از تحریم‌ها استثنا کرد‌ه‌ایم. ما نمی‌خواهیم به ملت ایران آسیب بزنیم. قطعا اگر تاثیرات اقتصادی تحریم را در نظر بگیرید٬ بر زندگی مردم هم تاثیر خواهد داشت. این اجتناب‌ناپذیر است. اما هرجا که بتوانیم کاری بکنیم که ملت ایران ضربه نخورند٬ آن کار را انجام می‌دهیم. ما درآمد حکومت و برنامه هسته‌ای را هدف تحریم قرار داد‌ه‌ایم. ما اگر می‌خواستیم که ملت ایران را تحت فشار بگذاریم دیگر استثناهای بشردوستانه در نظر نمی‌گرفتیم.
شما در همین مصاحبه و پیش از آن گفتید که هدف تحریم‌ها مردم ایران نیستند. ولی بر اساس آنچه که ما از ایران و از طریق مخاطب‌هایمان می‌بینیم و می‌شنویم ، می‌بینیم که تحریم‌ها در حقیقت بیشتر بر زندگی مردم عادی تاثیر گذاشته است تا مقامات حکومتی؛ به عنوان مثال بحران اخیر در بازار ارز زندگی مردم را مستقیما تحت تاثیر قرار داده است. شما فکر نمی‌کنید که اگر به واقع دنبال صدمه زدن به مردم ایران نیستید، بایستی مکانیزم تحریم‌ها را تغییر دهید؟
ویلیام هیگ: من در پاسخ باید دو موضوع را بگویم. اول اینکه مدیریت اقتصادی حکومت ایران خوب نبوده. این موضوعی است که مردم ایران باید درباره آن قضاوت کنند. ولی من فکر می‌کنم که حکومت ایران کارش را درست انجام نداده و هر کشوری مسئول وضعیت اقتصادی خودش است. علاوه بر این همانطور که پیشتر گفتم٬ من اینکه تحریم‌ها بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشته را رد نمی‌کنم. ولی هدف نخستین ما برای فشار آوردن بر حکومت ایران٬ ضربه زدن به مردم عادی نیست. واضح است که بر زندگی مردم عادی تاثیر می‌گذارد. اما حل مناقشه هسته‌ای به نفع همان مردم ایران نیز هست. بد‌ترین چیز برای مردم ایران این است که حکومتشان برنامه هسته‌ای را ادامه دهد. چرا که این موضوع یا به جنگ ختم می‌شود یا به گسترش تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه.
شما درباره تاثیر تحریم‌ها در سیاست ایران صحبت می‌کنید اما کشورهایی وجود دارند که سال‌ها و حتی دهه‌ها تحت تحریم باقی مانده‌اند و این تحریم‌ها منجر به تغییر سیاستشان نشده است. کوبا یکی از نمونه‌های همین مسئله است. چه چیزی باعث می‌شود که فکر کنید که تحریم‌ها در مورد ایران موثر خواهد بود؟
ویلیام هیگ: این تحریم‌ها بسیار قوی هستند و تاثیراتی بزرگ دارند. اما قطعا ما خارج از ایران نمی‌توانیم تضمین کنیم که مسیر حکومت ایران را تغییر خواهد داد. اما از هر رویکرد دیگری بهتر است. ما در تلاشیم تا از درگیری جلوگیری کنیم. ما در تلاشیم تا به یک مذاکرات مسالمت‌جویانه بپردازیم. در تمام مدت ما همزمان با تحریم٬ مذاکره را نیز پی می‌گیریم. هر رویکرد دیگری شکست خورده است. مذاکرات بدون تحریم موفق نبوده است. ما نمی‌خواهیم شاهد درگیری و کشته شدن انسان‌ها باشیم. بنابراین این بهترین سیاست برای یک راه‌حل صلح‌آمیز برای برنامه هسته‌ای ایران بوده و امیدواریم که حکومت ایران با مشارکت جدی در مذاکرات٬ به این سیاست پاسخ بدهد.
نخست‌وزیر اسرائیل مدتی است که در تلاش است تا خط قرمزی تازه را بر علیه ایران تعیین کند به گفته او این خط قرمز ، نه دستیابی به سلاح اتمی بلکه باید دستیابی ایران به قابلیت ساخت سلاح اتمی باشد. منتقدانی در این میان هستند که معتقدند با توجه به عدم شفافیت کلمه قابلیت ، این می‌تواند توجیهی برای حمله به ایران باشد.
می‌خواستم بپرسم که موضع بریتانیا در قبال تعیین خط قرمز برای ایران چیست؟
ویلیام هیگ: ما هیچ خط قرمزی درنظر نمی‌گیریم. ما هیچ ضرب‌الاجلی هم در نظر نگرفته‌ایم. اما می‌توانم بگویم که این موضوع به یک بحران فوری تبدیل شده چرا که همزمان با ادامه یافتن برنامه هسته‌ای ایران٬ تعداد سانتریفیوژهای ایران هم افزایش یافته. میزان اورانیوم غنی شده ایران افزایش یافته. بحران بزرگتر و تهدیدآفرین‌تر شده. و به همین دلیل هم ما امروز اینجا در اروپا تمهیدات تازه‌ای اندیشید‌ه‌ایم.
در نهايت، با سياست خط قرمز نخست وزير اسرائیل موافقيد يا مخالف؟
آنها موضع خودشان را دارند، ما هم موضع خودمان را داريم. ما خط قرمز تعيين نكرده‌ايم، اما مى‌گوييم كه اين مساله روز‌به‌روز از فوريت بيشترى برخوردار مى‌شود.
رشته تحریم‌های جدید علیه ایران توسط اروپا دقایقی قبل اعلام شد. به نظر می‌رسد که این تحریم‌ها گستره وسیعی از مبادلات بانکی گرفته تا حمل و نقل نفت و صنعت و صادرات فلزات را هم در بر می‌گیرد. می‌خواستم در پرسش اول درباره این تحریم‌ها و هدفشان توضیح بیشتری بدهید؟
ویلیام هیگ: بله این تحریم‌ها شامل مسایل بسیاری می‌شوند از جمله مبادلات تجاری. که به بانک مرکزی ایران اختصاص دارد. همچنین صدور اعتبار بانکی برای صادارت به ایران٬ ممنوع شده است. صدور ابزارآلات مورد نیاز در نیروی دریایی٬ نرم‌افزار‌ها برای ارتقای پردازشگرهای صنعتی و همچنین ابزار مرتبط با ساخت تانکرهای نفتی به ایران ممنوع شده‌اند. و همچنین خرید گاز از ایران هم ممنوع است. پس همانطور که می‌بینید اینها تحریم‌های بسیار جدی هستند که اضافه شده‌اند. ما فکر می‌کنیم از آنجا که مذاکرات با مقام‌های ایرانی موفق نبوده٬ این تحریم‌ها ضروری هستند.
تا چه حد به نتیجه بخش‌بودن مذاکرات خوشبین هستید؟
ویلیام هیگ: شما باید در سیاست خارجی خوشبین باشید و باور داشته باشید که ما می‌توانیم به یک راه‌حل صلح‌آمیز دست پیدا کنیم. و من فکر می‌کنم که دستیابی به یک راه‌حل صلح‌آمیز برای جهان و همچنین مردم ایران٬ حیاتی است. ما می‌خواهیم با تحریم‌ها و همچنین مذاکره به این راه‌حل دست یابیم. ما آماده مذاکره هستیم و در سال جاری هم مذاکراتی داشته‌ایم. ما کماکان حاضریم سیستم‌هایی در اختیار ایران بگذاریم که برای یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای بسیار مفیدند. یک صنعت هسته‌ای برای مصارف صلح‌آمیز. و اگر ایران به جای آنچه که به نظر می‌رسد یک برنامه نظامی هسته‌ای است٬ این پیشنهاد را بپذیرد٬ مردم ایران می‌توانند روابط بسیار خوبی با باقی جهان داشته باشند و با تحریم‌ها رو به رو نباشند.
ایران و بریتانیا در حال حاضر شاید یکی از جدی‌ترین بن بست‌های دیپلماتیک خود را تجربه می‌کنند. سفارتخانه‌های دو کشور مدتی است که تعطیل شده است و روابط دیپلماتیک عملا بین دو کشور وجود ندارد. چنین فضایی چه تاثیری بر مذاکرات اتمی خواهد داشت؟
ویلیام هیگ: این موضوع بر رویکرد ما در مساله هسته‌ای هیچ تاثیری نگذاشته. گروه پنج به علاوه یک٬ علاوه بر بریتانیا و آمریکا و فرانسه٬ شامل چین و روسیه نیز هست. بعضی از این کشور‌ها رابطه بسیار بهتری با ایران دارند. و ما علاوه برتحریم‌هایی که اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا وضع کرده‌اند٬ رویکردی یکپارچه در مذاکرات داریم. اینکه سفارتخانه‌های ما در کشورهای یکدیگر٬ فعال نیستند٬ مایه تاسف است. اما در نوامبر سال گذشته٬ سفارتخانه ما در تهران به شکل خشونت‌آمیزی٬ با تهاجم روبهرو شد که ما معتقدیم برخی مقامات نیز در تهران با این هجوم همکاری داشتند. به همین دلیل ما می‌توانستیم در تهران سفارتخانه داشته باشیم و به تبع آن٬ من ناچار شدم که همزمان سفارت ایران را در لندن٬ تعطیل کنم.
می‌خواستم بدانم چه تاثیری بر شما به عنوان دستگاه دیپلماسی بریتانیا دارد؟
ویلیام هیگ: همانطور که گفتم این موضوع رویکرد ما را در برنامه هسته‌ای تغییر نداد. این مساله موجب شد تا ویزا گرفتن برای ایرانی‌ها دشوار‌تر شود و همانطورکه گفتم مایه تاسف است. هم‌اکنون جهان نگران این موضوع است که ایران در حال پیگیری یک برنامه هسته‌ای است که حتی نمی‌تواند برای ناظران مستقلی چون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ثابت کند این برنامه هسته‌ای٬ اهداف صلح آمیز دارد. و اگر ایران این راه را ادامه دهد یا با یک رویارویی روبهرو خواهد شد٬ یا اینکه دیگر کشورهای منطقه سلاح هسته‌ای خواهند ساخت که به معنای ناامنی همیشگی برای مردم ایران است.
آیا شما از تغییر رژیم در ایران حمایت می‌کنید؟
ویلیام هیگ: این موضوع به ملت ایران بستگی دارد. دستور کار ما تغییر رژیم در ایران نیست. من شاید درباره تک‌تک حکومت‌ها در اقصی نقاط جهان٬ اعتقاداتی داشته باشم ولی ما به دنبال تغییر رژیم‌ها نیستیم. هدف ما و سیاست ما در برابر ایران٬ تغییر رژیم نیست. ما به هر تصمیمی که مردم ایران در یک روند دموکراتیک در آینده بگیرند احترام می‌گذاریم. هدف ما الان این است که مساله هسته‌ای را حل کنیم. اگر مساله هسته‌ای را حل کنیم دیگر نه تحریمی خواهد بود و نه فشاری از سوی غرب. این فقط درباره برنامه هسته‌ای است.
اما خیلی‌ها معتقدند که هدف نهایی تحریم‌ها نه تغییر نحوه رفتار حکومت ایران بلکه بالا بردن فشارها بر مردم ایران است نه نهایتا علیه حکومت انقلاب کنند و این خودش به شکلی تلاش برای تغییر رژیم تعبیر می‌شود.
ویلیام هیگ: نه این هدف ما نیست و در واقع ما تلاش می‌کنیم که اصلا تحریمی وضع نکنیم چون این تحریم‌ها تاثیر مستقیم بر مردم دارند و ما حتی استثناهای بشردوستانه هم برای تحریم‌ها درنظر گرفته‌ایم. به عنوان نمونه ما غذا را از تحریم‌ها استثنا کرد‌ه‌ایم. ما نمی‌خواهیم به ملت ایران آسیب بزنیم. قطعا اگر تاثیرات اقتصادی تحریم را در نظر بگیرید٬ بر زندگی مردم هم تاثیر خواهد داشت. این اجتناب‌ناپذیر است. اما هرجا که بتوانیم کاری بکنیم که ملت ایران ضربه نخورند٬ آن کار را انجام می‌دهیم. ما درآمد حکومت و برنامه هسته‌ای را هدف تحریم قرار داد‌ه‌ایم. ما اگر می‌خواستیم که ملت ایران را تحت فشار بگذاریم دیگر استثناهای بشردوستانه در نظر نمی‌گرفتیم.
شما در همین مصاحبه و پیش از آن گفتید که هدف تحریم‌ها مردم ایران نیستند. ولی بر اساس آنچه که ما از ایران و از طریق مخاطب‌هایمان می‌بینیم و می‌شنویم ، می‌بینیم که تحریم‌ها در حقیقت بیشتر بر زندگی مردم عادی تاثیر گذاشته است تا مقامات حکومتی؛ به عنوان مثال بحران اخیر در بازار ارز زندگی مردم را مستقیما تحت تاثیر قرار داده است. شما فکر نمی‌کنید که اگر به واقع دنبال صدمه زدن به مردم ایران نیستید، بایستی مکانیزم تحریم‌ها را تغییر دهید؟
ویلیام هیگ: من در پاسخ باید دو موضوع را بگویم. اول اینکه مدیریت اقتصادی حکومت ایران خوب نبوده. این موضوعی است که مردم ایران باید درباره آن قضاوت کنند. ولی من فکر می‌کنم که حکومت ایران کارش را درست انجام نداده و هر کشوری مسئول وضعیت اقتصادی خودش است. علاوه بر این همانطور که پیشتر گفتم٬ من اینکه تحریم‌ها بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشته را رد نمی‌کنم. ولی هدف نخستین ما برای فشار آوردن بر حکومت ایران٬ ضربه زدن به مردم عادی نیست. واضح است که بر زندگی مردم عادی تاثیر می‌گذارد. اما حل مناقشه هسته‌ای به نفع همان مردم ایران نیز هست. بد‌ترین چیز برای مردم ایران این است که حکومتشان برنامه هسته‌ای را ادامه دهد. چرا که این موضوع یا به جنگ ختم می‌شود یا به گسترش تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه.
شما درباره تاثیر تحریم‌ها در سیاست ایران صحبت می‌کنید اما کشورهایی وجود دارند که سال‌ها و حتی دهه‌ها تحت تحریم باقی مانده‌اند و این تحریم‌ها منجر به تغییر سیاستشان نشده است. کوبا یکی از نمونه‌های همین مسئله است. چه چیزی باعث می‌شود که فکر کنید که تحریم‌ها در مورد ایران موثر خواهد بود؟
ویلیام هیگ: این تحریم‌ها بسیار قوی هستند و تاثیراتی بزرگ دارند. اما قطعا ما خارج از ایران نمی‌توانیم تضمین کنیم که مسیر حکومت ایران را تغییر خواهد داد. اما از هر رویکرد دیگری بهتر است. ما در تلاشیم تا از درگیری جلوگیری کنیم. ما در تلاشیم تا به یک مذاکرات مسالمت‌جویانه بپردازیم. در تمام مدت ما همزمان با تحریم٬ مذاکره را نیز پی می‌گیریم. هر رویکرد دیگری شکست خورده است. مذاکرات بدون تحریم موفق نبوده است. ما نمی‌خواهیم شاهد درگیری و کشته شدن انسان‌ها باشیم. بنابراین این بهترین سیاست برای یک راه‌حل صلح‌آمیز برای برنامه هسته‌ای ایران بوده و امیدواریم که حکومت ایران با مشارکت جدی در مذاکرات٬ به این سیاست پاسخ بدهد.
نخست‌وزیر اسرائیل مدتی است که در تلاش است تا خط قرمزی تازه را بر علیه ایران تعیین کند به گفته او این خط قرمز ، نه دستیابی به سلاح اتمی بلکه باید دستیابی ایران به قابلیت ساخت سلاح اتمی باشد. منتقدانی در این میان هستند که معتقدند با توجه به عدم شفافیت کلمه قابلیت ، این می‌تواند توجیهی برای حمله به ایران باشد.
می‌خواستم بپرسم که موضع بریتانیا در قبال تعیین خط قرمز برای ایران چیست؟
ویلیام هیگ: ما هیچ خط قرمزی درنظر نمی‌گیریم. ما هیچ ضرب‌الاجلی هم در نظر نگرفته‌ایم. اما می‌توانم بگویم که این موضوع به یک بحران فوری تبدیل شده چرا که همزمان با ادامه یافتن برنامه هسته‌ای ایران٬ تعداد سانتریفیوژهای ایران هم افزایش یافته. میزان اورانیوم غنی شده ایران افزایش یافته. بحران بزرگتر و تهدیدآفرین‌تر شده. و به همین دلیل هم ما امروز اینجا در اروپا تمهیدات تازه‌ای اندیشید‌ه‌ایم.
در نهايت، با سياست خط قرمز نخست وزير اسرائیل موافقيد يا مخالف؟
آنها موضع خودشان را دارند، ما هم موضع خودمان را داريم. ما خط قرمز تعيين نكرده‌ايم، اما مى‌گوييم كه اين مساله روز‌به‌روز از فوريت بيشترى برخوردار مى‌شود.
