در حاليکه مذاکرات اخير ايران و گروه پنج بعلاوه يک در ژنو از رسيدن به توافق بازماند، ايران فرانسه را عامل شکست در اين مذاکرات خوانده و معتقد است فرانسه با پافشاری بر تعطيلی رآکتور آب سنگين اراک از شکل گيری توافق احتمالی و خاتمه بن بست هسته ای ايران جلوگيری کرده است.
در همين رابطه رادیو فردا در گفتگو با بهروز بيات، کارشناس فيزيک هسته ای، ابتدا درباره کارکرد رآکتور هسته ای آب سنگين اراک پرسيده است:
بیات: رآکتور آب سنگين اراک آن طوريکه دولت ايران اعلام کرده، قرار است که از آن به عنوان يک راکتور پژوهشی استفاده بشود.
يعنی اينکه با استفاده از آن بتوان راديو دارو توليد کرد يا اينکه می توان با کمک اين رآکتور بخشی از تحقيقات علمی در اين حوزه را انجام داد و اين جنبه، جنبه ای نيست که مورد ايراد باشد.
آنچه که از طرف غرب مورد ايراد قرار گرفته، اين است که از زمانی که رآکتور آب سنگين به راه می افتد، پس از استفاده از اين رآکتور، همواره در داخل سوخت آن که مصرف می شود، پلوتونيوم ۲۳۹ به وجود می آيد. پلوتونيوم ۲۳۹، تقريبا همان خاصيت اورانيوم ۲۳۵ را دارد، يعنی می شود از آن در ساخت بمب هسته ای استفاده کرد.
ايران می گويد، رآکتور هسته ای آب سنگين اراک، برای توليد ايزوتوپ درمانی درست شده، آيا ايران می تواند برای توليد ايزوتوپ درمانی جايگزين ديگری برای راکتور هسته ای آب سنگين اراک، پيدا کند؟
البته که می شود. بيشتر رآکتورهای پژوهشی دنيا، راکتورهای آب سبک يا انواع ديگری هستند. اما اينکه چرا ايران اين راه استفاده از رآکتور آب سنگين را رفته است، البته اندکی جای شبهه باز می کند با توجه به اينکه روش متداولی نيست. البته رآکتور آب سنگين را می شود با اورانيوم طبيعی ساخت و طبيعتا احتياجی به غنی سازی ندارد.
ولی اصولا اين رآکتور متداولی در دنيا نيست و امکان سوء ظن را هم فراهم می کند که مبادا کسی بخواهد از آن استفاده ديگری بکند.
آيا بين تاسيسات آب سنگين اراک و رآکتورهسته ای آب سنگين اراک، تفاوتی هم وجود دارد؟
تفاوت بسيار اساسی وجود دارد. يکی از آنها کارخانه توليد آب سنگين است، حالا اين آب سنگين می تواند مصارف مختلفی داشته باشد. البته نسبت تاسيسات آب سنگين با رآکتور آب سنگين اراک بلاواسطه است. اما صرف توليد آب سنگين هيچ خطری ايجاد نمی کند.
به روايت دولت ايران، رآکتور آب سنگين اراک هنوز يک سال احتياج دارد تا ساختمان آن تمام شود. دوم اينکه وقتی که به کار بيفتد، اين طور نيست که به محض به کار افتادن پلوتونيوم توليد کند، اين فرآيند زمان می خواهد.
به مرور زمان همين طور که سوخت مصرف می شود، در اين پروسه پلوتونيوم هم توليد می شود. سوم اينکه اصولا رآکتور پژوهشی اراک، مثل بسياری ديگر از تاسياست ايران تحت نظارت آژانس بين المللی خواهد بود و حتی اگر دولت ايران بخواهد از سوختی که مصرف می شود، برداشت کرده و از آن پلوتونيوم استخراج و بازفراوری بکند، با توجه به نظارت اژانس نمی تواند.
نکته ديگر اينکه صحبت از اين می شد که اگر رآکتور اراک به کار بيفتد، ديگر نمی توان به ايران حمله کرد و آن را نابود کرد چون مواد هسته ای آزاد می شود، اما اين صحبت دقيقا برای ساير تاسيسات هسته ای ايران نيز مصداق دارد، چون تمام تاسيسات اتمی ايران، همين الان هم پر از مواد هسته ای هستند و حتی ابعاد بسيار بيشتری نسبت به رآکتور آب سنگين اراک، مواد هسته ای در خود جای داده اند.
