ایران از سال‌های دور با مشکل آب مواجه بوده است، موضوعی که مقامات ایران به کرات از آن به عنوان «بحران آبی» یاد کرده‌اند.
خبرگزاری رویترز در گزارشی که روز یکشنبه ۱۲ مرداد ماه منتشر کرده است، با اشاره به خشک شدن دریاچه ارومیه، وضعیت بحران آب در ایران را بررسی کرده است.
این گزارش با اشاره به سابقه چندین دهه کمبود آب در منطقه خاورمیانه که با نرخ رشد جمعیت بالا، افزایش مصرف آب و مدیریت ضعیف استفاده از منابع آبی مواجه است، می‌نویسد که در مورد ایران وضعیت بد‌تر است.
رویترز به بحران‌های ایران از جمله هشت سال جنگ با عراق، تحریم‌های آمریکا و تنش‌ها در مرزهای کشور اشاره کرده، اما از قول کار‌شناسان نقل می‌کند، «عمده‌ترین تهدیدی که هم اکنون ایران با آن مواجه شده است، تحلیل رفتن منابع آبی کشور است که باعث شده است موضوع جیره بندی آب در برخی از شهر‌ها مطرح شود».
گری لویس نماینده مقیم برنامه توسعه ملل متحد در ایران به رویترز گفته است که کمبود آب اکنون به عمده‌ترین چالش امنیتی انسانی در ایران تبدیل شده است.
این گزارش می‌افزاید که سدسازی‌های بیش از اندازه، آبیاری غیر اصولی، خشکسالی و تغییرات اقلیمی دست به دست هم داده و بحران آبی در ایران را رقم زده است، در این میان قیمت نازل آب در ایران انگیزه‌ای برای اسراف بی‌رویه آب در کشور شده است.
رویترز می‌نویسد مجموع عواملی که اشاره شد، باعث خشک شدن دریاچه ارومیه شده است، مکانی که به عنوان منبع حیاتی برای ۲۰۰ نوع پرنده و ۴۰ نوع خزنده در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد ثبت شده است.
در دهه‌های گذشته طول این دریاچه به ۱۴۰ کیلومتر و عرض آن به ۵۵ کیلومتر می‌رسید، اما هم اکنون تنها پنج درصد از این دریاچه باقی مانده است.
این گزارش در ادامه می‌نویسد که در ماههای گذشته ۱۲ شهر ایران از جمله تهران و شیراز با تهدید جیره بندی آب مواجه شده و مقامات کشور به شهروندان اخطار داده‌اند که برای اجتناب از جیره بندی آب، در مصرف آن ۲۰ تا ۳۰ درصد صرفه جویی کنند، اما این اخطار‌ها راه به جایی نبرده است. مصرف آب در شهرهایی مانند تهران از نیمه بهار تا اول تابستان (مه تا ژوئن) تا ۱۰ درصد افزایش یافته است.
رویترز در ادامه می‌نویسد که علت بحران آبی ایران در میزان مصرف شهروندان نیست، چرا که کشاورزی سهمی ۹۰ درصدی در مصرف آب کشور دارد، حوزه‌ای که بخش عمده آن از روشهای غیرکارا برای آبیاری استفاده می‌کند.
«ایران افتخار می‌کند که در هزاره اول میلادی از سیستم پیشرفته آبیاری استفاده می‌کرد، سیستمی که با ایجاد قناتهایی در زیر زمین، آب را به زمینهای کشاورزی منتقل می‌کرد و هنوز هم این قنات‌ها در کشور استفاده می‌شوند».
آقای لویس می‌گوید که وقتی آبهای تونلهای قنات به سطح زمین می‌رسد و با روشهای سنتی آبیاری به زمین‌ها منتقل می‌شود، قسمت عمده آن از طریق نشت، بخار شدن یا تبدیل (سرمایه عمومی) به مالکیت شخصی از بین می‌رود، در حالی که کشاورزان نیز اصرار دارند تا از کودهای شیمیایی برای تولید محصولات کشاورزی استفاده کنند.
رویترز از قول مقامات سازمان ملل می‌نویسد که تنها یک سوم آب مورد استفاده در کشاورزی به صورت بهینه استفاده می‌شود، در حالی که مدیریت غلط استفاده از منابع آبی در کل ایران و کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان ادامه دارد.
رویترز می‌نویسد که رودهای مهم در شهرهایی مانند شیراز، اصفهان و مناطق مرزی با افغانستان خشک شده است، حتی کاهش آب دجله و فرات در عراق مشکلات زیست محیطی ایجاد کرده است.
مناطقی از شرق ایران با بادهای شنی فصلی سیستان به مدت ۱۲۰ روز در سال مواجه شده است که در صورت ادامه خشکسالی‌ها این زمان به ۲۲۰ روز افزایش پیدا خواهد کرد.
این گزارش سپس به راه حل‌ها اشاره کرده و می‌نویسد که دولت حسن روحانی چندین برنامه امنیت آبی را تعریف کرده است، اما این طرح‌ها از نظر کار‌شناسان بسیار پرهزینه خواهد بود.
علی نظری دوست از برنامه توسعه سازمان ملل به رویترز گفته است که «انتقال آب دریای خزر به دریاچه ارومیه در عمل امکان پذیر نیست».
این گزارش با اشاره به بروکراسی در ایران، به تلاش‌های سازمان ملل در سال ۲۰۱۲ و اجرای برنامه‌ای توسط این نهاد جهانی برای آموزش کشاورزان اشاره کرده و می‌گوید که به کشاورزان یاد داده شد که چگونه از کودهای ارگانیک استقاده کنند و هفته‌ای یکبار درباره چگونگی مدیریت آب به کشاورزان آموزش داده شد، برنامه‌ای که منجر به کاهش ۳۵ درصدی مصرف آب در مناطق کنار دریاچه ارومیه شد.
محمد رحمانی‌پور، یکی از ساکنان ارومیه که در این پروژه مشارکت داشت، به رویترز گفته است که این برنامه چندان مشکل نبود، اما برخی از کشاورزان در باور به ثمربخش بودن تغییراتی که در روشهای کشاورزی تعلیم داده شده، دچار مشکل بودند و بر این فکر بودند که سازمان ملل تنها حرف می‌زند.
وی گفت که با این حال ما این روش‌ها را آزمایش کردیم و ثمربخش بودن آن را با تمام وجود دریافتیم.
این گزارش می‌گوید که سازمان ملل برای ۴۱ روستا و ۱۳ هزار کشاورز ایرانی نیز برنامه ریزی کرده است و در ماه مه، ژاپن یک میلیون دلار برای حفاظت از دریاچه ارومیه اختصاص داده است.
