در حالی که شمارش معکوس برای ادامه آنچه کارشناسان، مرحله نهایی گفتوگو میان ایران و غرب نامیدهاند آغاز شدهاست، روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در مقالهای ادعا کرده ایران به طور ضمنی موافقت کرده در صورت دستیابی به توافق جامع هستهای با غرب، حجم زیادی از ذخایر اورانیوم خود را به روسیه انتقال دهد.
این روزنامه این خبر را به نقل از مقامات و دیپلماتهای حاضر در مذاکرات اعلام کرده و نوشتهاست از دید این دیپلماتها، این موضوع یک پیشرفت مهم در مذاکرات محسوب میشود.
بر اساس گزارش نیویورک تایمز در صورت نهایی شدن این توافق، روسیه ذخایر اورانیوم منتقل شده از ایران را به میلههای سوختی ویژهای تبدیل خواهد کرد. این میلههای سوختی در نیروگاه هستهای بوشهر استفاده خواهند شد. به نوشته این روزنامه پس از تبدیل اورانیوم به میلههای سوختی، نمیتوان آن را به سادگی برگردانده و از آن برای ساخت سلاح هستهای استفاده کرد.
بهروز بیات، کارشناس سابق آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد تاثیر این توافق بر ادامه فعالیتهای هستهای ایران میگوید: «پیشنهادی که اکنون مطرح شده، در واقع چهار یا پنج سال پیش نیز مطرح بود. به این معنی که ذخایر ایران انباشت نشود بلکه به خارج از ایران فرستاده شود.
این امر از آن جهت برای غربیها حایز اهمیت است که دوران گریز را طولانی میکند زیرا آنها نمیخواهند انباشت مواد غنیشده در ایران وجود داشته باشد. از طرف دیگر برای ایران – اگر واقعاً این پیشنهاد روی میز قرار داشته باشد- باعث حفظ ظاهر میشود زیرا حاکمیت جمهوری اسلامی نمیتواند بپذیرد که به کلی از غنیسازی دست بردارد و یا به شدت ظرفیت را پایین ببرد، اقلاً بلافاصله نمیتواند؛ و این توافق و سازشی میانی است.»
به نوشته نیویورک تایمز، یک مقام ارشد شورای امنیت ملی آمریکا به این روزنامه گفتهاست که روسها نقش بسیار مهمی را در این مذاکرات بازی کردهاند.
به گفته بهروز بیات، روسیه با توجه به اهداف سیاسی و اقتصادی خود این نقشها را بر عهده گرفتهاست: «نفع روسیه کمی در این ارتباط پیچیده است، از یک طرف روسیه از وضعیت فعلی، مناقشات ایران با غرب سود میبرد؛ ولی از طرف دیگر هم به لحاظ سیاسی و هم اقتصادی میتواند به نفع روسیه باشد. ایران به لحاظ برنامه هستهای بیشتر به این روسیه وصل میشود. اگر فرض کنیم که حاکمیت جمهوری اسلامی قصد داشته باشد تعداد زیادی راکتور بخرد، طبیعتاً روسیه وضعیت ممتازی پیدا خواهد کرد. به لحاظ سیاسی هم کمک روسیه به غرب در ارتباط با ایران میتواند سبب از بین رفتن تنش شدیدی شود که اکنون میان روسیه و غرب وجود دارد.»
با این همه مرضیه افخم سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به مقاله روزنامه نیویورک تایمز تاکید کرد که هیچیک از گمانهزنیها و شایعاتی که توسط برخی رسانههای خارجی صورت میگیرد مورد تایید نیست. وی تلاش این رسانهها برای تخریب فضای سیاسی موجود پیش از آغاز دور جدید مذاکرات را تقبیح کرد و گفت: مذاکرهکنندگان ایرانی صرفاً با در نظر داشتن منافع ملی و حقوق مردم ایران در مذاکرات حضور پیدا خواهند کرد.
یک دیپلمات ارشد به نیویورک تایمز گفتهاست چالش بزرگتر برای رسیدن به توافق در مذاکرات، واکنش ایران است. به گفته او نمیتوان اطمینان داشت که ایران پیشنهادهای معقول و منطقی را بپذیرد و یا اینکه همچنان به تقاضاهای افراطی و غیرهمسو با نیازهای عملی مذاکرات هستهای ادامه دهد.
با اینکه جو خوشبینی عمومی به ادامه روند مذاکرات در میان طرفین حاکم است، یوکیو آمانو، دبیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز دوشنبه در نشست مجمع عمومی سازمان ملل بار دیگر خواستار اجرای کامل اقدامات عملی مورد توافق دوجانبه شد. آقای آمانو گفت: «ایران اغلب اقدامات عملی مورد توافق ذیل چارچوب را اجرا کردهاست، اما نه همه آنها را.» وی همچنین با بیان اینکه آژانس همچنان در حال بررسی عدم انحراف برنامه هستهای ایران است، گفت آژانس نمیتواند تضمینی معتبر مبنی بر نبود مواد یا فعالیتهای هستهای اعلامنشده در ایران ارائه دهد.»
و با اینکه پیش از این، مکان ادامه گفتوگوهای هستهای میان ایران و گروه ۱+۵ در شهر وین تعیین شده بود خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، از قول یک عضو هیئت مذاکرهکننده ایران در مورد برنامه اتمی، گفتهاست در «نشست یک روزه مسقط در ۲۰ آبان در باره زمان و مکان دور بعدی مذاکرات با گروه ۱+۵ گفتوگو و توافق میشود.»
قرار است روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته آینده (۹ و ۱۰ نوامبر) نشست سهجانبه بین محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، و کاترین اشتون در مسقط، عمان، برگزار میشود و روز سهشنبه، ۲۰ آبان ماه/۱۱ نوامبر، نیز مذاکرات ایران و ۱+۵ در مسقط برگزار شود.
پیشتر گفته شده بود دور پایانی مذاکرات هستهای ایران با گروه ۱+۵، از ۱۸ تا ۲۴ نوامبر (۲۷ آبان تا سوم آذر) در وین، پایتخت اتریش، برگزار میشود.