روزنامه شرق در تیتر یک خود «پایان پادشاه» نوشته‌است: «ملک‌عبدالله پادشاه ۹۰ ساله سعودی، بامداد روز جمعه و پس از ده سال حکمرانی در شهرک پزشکی گارد سلطنتی در ریاض درگذشت تا آل سعود با سیل پیام‌های تسلیت از سوی رهبران جهان مواجه شود؛ رهبرانی که هریک به‌دلیلی متفاوت بر پیکر بی‌جان ملک‌عبدالله سوگواری می‌کنند.»
زینب اسماعیلی در گزارش روزنامه شرق با اشاره به ارسال پیام‌های تسلیت از سوب حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی و اکبرهاشمی رفسنجانی، به پیام‌های سران کشورهای مختلف از کشورهای عربی و منطقه‌ای تا پیام‌های سران کشورهای اروپایی و اسرائیل به مناسبت درگذشت ملک عبدالله اشاره کرده و نوشته‌است: «پیروز این رقابت، همان‌طور که انتظار می‌رفت، باراک اوباما رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده بود که به‌عنوان اولین رهبر تاسف خود را از درگذشت ملک عبدالله اعلام کرد» و «پادشاه فقید عربستان را به‌عنوان رهبری صریح و شجاع ستود.»
آرش فرخزاد در گزارش روزنامه فرهیختگان با تیتر «پادشاه آرامش‌طلب به‌جای سلطان تحول‌خواه»، نوشته‌است: ملک سلمان «پادشاه جدید عربستان در محافل داخلی عربستان به فردی پراگماتیک و اصلاح‌طلبی محافظه‌کار و آرامش‌طلب مشهور است.»
روزنامه اعتماد تیتر یک خود را «ملک سلمان پادشاه عربستان»، از «ملک سلمان» به عنوان «پادشاه نفت» نامبرده و نوشته‌است: با مرگ ملک عبدالله روز جمعه «پادشاه نفت» در عربستان سعودی بر «تخت» نشست و «ملک سلمان بیش از پادشاهان قبلی عربستان از نفت می‌داند. چه، پسرش سال‌هاست «شاهزاده نفت» است.»
محمد شریعتی دهاقان، سفیر پیشین ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی، طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشته‌است: «تغییرات پس از ملک عبداهلل نامحسوس است.»
روزنامه ایران، نزدیک به دولت، نیز ضمن انتشار تصاویری از ملک عبدالله و ملک سلمان را در صفحه یک شماره شنبه خود، طی یادداشتی مرگ ملک عبدالله را «مرگ شاه ناکام اصلاحات» توصیف کرده‌است.
جعفر حق پناه، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل منطقه، در سرمقاله روزنامه ایران تاکید کرده‌است که «در این مرحله حساس که دوره شکل‌گیری رهبری جدید در ریاض است لازم است سیاست رسمی ایران به گونه‌ای رساتر اعلام شود تا رفتار برخی محافل و جریان‌های غیر حاکمیتی که احتمالاً از سوی طرف‌های عربی به عنوان محافل مخالف تعامل و تنش‌زدایی شناخته می‌شود به عنوان نگاه اصلی و سیاست غالب در کشور ما تلقی نشود.»
گزارش و تحلیل‌های منتشر شده در روزنامه‌های نزدیک به طیف‌های مختلف اصولگرایان به رغم شباهت‌های ظاهری، بیانگر تفاوت ارزیابی این روزنامه درباره پیامدهای درگذشت پادشاه عربستان حکایت دارد.
روزنامه وطن امروز، نزدیک به جبهه پایداری، ضمن استقبال از مرگ ملک عبدالله را «شکوفه بیداری اسلامی در کشورهای عربی» توصیف کرده و از ملک سلمان، شاه جدید عربستان سعودی، به عنوان «شاه هیچ‌کاره» یاد کرده‌است، اما روزنامه کیهان که تحت نظر نماینده علی خامنه‌ای منتشر می‌شود از «کودتای خاموش در دربار آل سعود» خبر داده و تاکید کرده‌است که ملک سلمان «در همان نخستین ساعات به قدرت رسیدن، کودتایی خاموش به راه انداخت و تقریبا تمام رقیبان و مدعیان احتمالی تاج و تخت را از کار برکنار کرد.»
روزنامه جوان نزدیک به پاسداران هم نوشته‌است: «با توجه به شرایط حاکم بر پادشاهی عربستان انتظار نمی‌رود درگذشت ملک عبدالله و تعیین جانشین جدید تغییری در سیاست‌های این کشور به ویژه در سیاست خارجی ریاض در رابطه با تهران» و اسرائیل ایجاد کند.
روزنامه دنیای اقتصاد ضمن مرور «سناریوهای نفتی پس از مرگ پادشاه عربستان» نوشته‌است: «همزمان با انتشار خبر مرگ ملک عبدالله، پادشاه عربستان، بهای نفت در بازارهای جهانی در شرایطی با کمتر از یک دلار افزایش روبه‌رو شد که پیشتر، برخی پیش‌بینی‌ها از افزایش قیمت نفت بعد از مرگ وی حکایت داشت.»
روزنامه جهان صنعت در تیک یک شماره شنبه خود از «دور جدید جمع‌آوری دلالان با دستور بانک مرکزی» و «ممنوع شدن معاملات خیابانی ارز» خبر داده و روزنامه تعادل هم اظهارات غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی را «فرمان دستگیری دلالان ارز» توصیف کرده‌است.
روزنامه ایران تیتر یک خود را به طرح این پرسش اختصاص داده که «چرا تیم ایران حذف شد؟» نوشته‌است: «تیم ملی فوتبال ایران بعد از سه برد پیاپی در مرحله گروهی، در مرحله یک‌چهارم نهایی مقابل عراق شکست خورد و از صعود به مرحله نیمه‌نهایی بازماند. شکستی که در ضربات پنالتی رقم خورد.»
این روزنامه ضمنن چاپ اظهارات شش کارشناس فوتبال از جمله ابراهیم قاسمپور، مهدی تاتار، سیروس دین‌محمدی، حسین عبدی، مهرداد میناوند، و پژمان جمشیدی، نوشته‌است: «داور استرالیایی با اخراج مهرداد پولادی و ۱۰ نفره کردن ناحق ایران به نوعی تیم ایران را خلع سلاح کرد. این اتفاق به زعم اکثر کارشناسان جریان بازی را تغییر داد.»
روزنامه شهروند نیز عکس یک خود را صحنه اخراج مهرداد پولادی از مسابقه ایران و عراق اختصاص داده و نوشته‌است: «داور مسابقه روز جمعه ایران و عراق، در دقیقه ۴۳ این دیدار تصمیمی گرفت که باعث شد تمام نقشه‌ها کی‌روش برای ادامه این دیدار به هم بریزد و شاید تا مدت‌ها نیز شاهد انتقادات ایرانی‌ها باشد.»
روزنامه اعتماد نیز ضمن اختصاص عکس یک خود به صحنه‌ای از پیان مسابقه ایران و عارق، شکست تیم ملی فوتبال ایران را «شکست قهرمانانه» توصیف کرده و نوشته‌است: «اشتباه مهلک داوری و بدبیاری در پنالتیها به درخشانترین نمایش سال‌های اخیر تیم ملی ایران، پایان تلخی داد.»
روزنامه شرق در گزارشی با تیتر «وداع با مترجم دست‌اول‌ها» درباره «کیکاووس جهانداری» نوشته‌است: کیکاووس جهانداری، مترجم، «پس از روزها مبارزه با بیماری تنفسی، سرانجام در پنجشنبه دوم‌بهمن تسلیم مرگ شد. این مترجم مطرح زبان آلمانی در حوزه‌های متفاوتی دست به ترجمه می‌زد. متون دست اول بسیاری را در اختیار فارسی‌زبان‌ها گذاشت؛ از ادبیات گرفته تا تاریخ و ایرانشناسی.»
روزنامه آرمان در گزارشی با تیتر «بی‌میلی دختران به دکترشدن»، نوشته‌است: «افزایش تعداد دخترانی که به دانشگاه می‌روند در سال‌های اخیر مساله‌ای است که بارها مورد توجه قرار گرفته‌است» اما «بر اساس اظهارنظر تازه لیلا فلاحتی مدیر گروه مطالعات زنان وزارت علوم «دانشگاه رفتن دختران بیشتر محدود به مقطع کارشناسی است به‌گونه‌ای که در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری این میزان به یک‌سوم کاهش می‌یابد.»
همزمان روزنامه شهروند در تیتر یک خود از قول شهیندخت مولاوردی معاون رئیس جمهوری در امورزنان و خانواده از «بیکاری ۸۲ درصدی زنان سرپرست خانوار» خبر داده‌است.
این روزنامه از قول اکبر رجبی، مدیرعامل جمعیت طلوع بی‌نشان‌ها، هم به «وجود ۵۰۰ کارتن‌خواب زن در تهران» اشاره کرده و نوشته‌است: «در شهر تهران ۱۰ تا ۱۵هزار کارتن‌خواب مرد و ۵۰۰ کارتن‌خواب زن وجود دارد درحالی‌که این آمار همواره درحال افزایش است به‌طوری که تا چهارسال پیش تعداد زنان کارتن‌خواب در تهران ۲۰۰ نفر بود.»
عربستان پس از ملک عبدالله؛ پادشاه آرامش‌طلب به‌جای سلطان تحول‌خواه
روزنامه شرق در تیتر یک خود «پایان پادشاه» نوشته‌است: «ملک‌عبدالله پادشاه ۹۰ ساله سعودی، بامداد روز جمعه و پس از ده سال حکمرانی در شهرک پزشکی گارد سلطنتی در ریاض درگذشت تا آل‌سعود با سیل پیام‌های تسلیت از سوی رهبران جهان مواجه شود؛ رهبرانی که هریک به‌دلیلی متفاوت بر پیکر بی‌جان ملک‌عبدالله سوگواری می‌کنند، اما پیروز این رقابت، همان‌طور که انتظار می‌رفت، باراک اوباما رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده بود که به‌عنوان اولین‌رهبر تاسف خود را از درگذشت ملک‌عبدالله اعلام کرد» و «پادشاه فقید عربستان را به‌عنوان رهبری صریح و شجاع ستود.»
این روزنامه با اشاره به آغاز دوره پادشاهی ملک سلمان، تاکید کرده‌است که «عنوان جانشین ولیعهدی عربستان به نسل دوم خاندان آل سعود رسید.»
روزنامه شرق همچنین خبر داده‌است که درپی درگذشت ملک‌عبدالله، «حسن روحانی رییس‌جمهوری و آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی در پیام‌های جداگانه‌ای فوت او را تسلیت گفتند»، نوشته‌است: «محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران در مراسم رسمی که روز شنبه برگزار می‌شود، شرکت می‌کند.»
این روزنامه با اشاره به اینکه «مقامات اسراییلی نیز از منظری دیگر لب به ستایش ملک‌عبدالله گشوده‌اند»، نوشته‌است: «نقش کلیدی عربستان در تنظیم طرح صلح اعراب در سال ۲۰۰۲ کافی بود تا شیمون پرز رئیس‌جمهور اسبق اسرائیل، از مرگ ملک‌عبدالله به‌عنوان خسرانی بزرگ برای تحقق صلح در خاورمیانه سخن گوید.»
به نوشته شرق، مقامات ارشد سایر قدرت‌های اروپایی، چون آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و فرانسوا اولاند رییس‌جمهور فرانسه نیز با اشاره به «نقش پررنگ ملک‌عبدالله در مسیر مدرن‌سازی عربستان و برقراری گفت‌وگوهای دوطرفه با دنیای‌غرب، یاد او را گرامی داشتند و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه نیز در پیام‌تسلیت خود، گذشته از تلاش‌های ملک‌عبدالله در جنگ با تروریسم، به نقش اثرگذار او در بهبود اوضاع اجتماعی و اقتصادی مردم و توسعه نهادهای اجتماعی در عربستان اشاره داشت.»
روزنامه فرهیختگان در گزارشی با تیتر «پادشاه آرامش‌طلب به‌جای سلطان تحول‌خواه» نوشته‌است: «آنها که انتظار داشتند با درگذشت ملک عبدالله اصلاحات در عربستان سعودی روندی سریع‌تر پیدا کند نباید امید چندانی به سلمان بن عبدالعزیز برادر ناتنی پادشاه فقید داشته باشند که از دیروز و با رسمیت یافتن درگذشت ملک عبدالله رسما پادشاه عربستان شد.»
آرش فرخزاد در گزارش روزنامه فرهیختگان نوشته‌است: ملک سلمان «پادشاه جدید عربستان در محافل داخلی عربستان به فردی پراگماتیک و اصلاح‌طلبی محافظه‌کار و آرامش طلب مشهور است، در میان منابع غربی نیز کم و بیش به همین خصوصیات شهره‌است.»
روزنامه فرهیختگان با اشاره به «کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس در واکنش به درگذشت پادشاه عربستان عزای عمومی اعلام کردند و مقام ارشد جمهوری اسلامی نیز پیام‌های تسلیتی به خاندان آل سعود ارسالل کردند، نوشته‌است: «در این میان داعش از مرگ ملک عبدالله ابراز خوشحالی کرد.»
روزنامه اعتماد تیتر یک خود را «ملک سلمان پادشاه عربستان»، از «ملک سلمان» به عنوان «پادشاه نفت» نام برده و نوشته‌است: با مرگ ملک عبدالله روز جمعه «پادشاه نفت» در عربستان سعودی بر «تخت» نشست و «ملک سلمان بیش از پادشاهان قبلی عربستان از نفت می‌داند. چه، پسرش سال‌هاست «شاهزاده نفت» است.»
این روزنامه ضمن انتشار گزارشی با تیتر «عربستان در سوگ ملک عبدلله» به سیل پیام‌های تسلیت کشورهای منطقه اشاره کرده و همزمان «کارنامه پادشاه متوفی عربستان» را مورد بررسی قرار داده و نوشته‌است: «دادن برخی آزادی‌های محدود به زنان، صدور مجوز مشارکت زنان در انتخابات و حضور در مجلس شوری، اجرای بزرگترین پروژه توسعه حرم نبوی و کعبه، تغییرات گسترده در نظام قضایی عربستان، ساخت دانشگاههای متعدد و مراکز تحقیقاتی از جمله مراکز تحقیقات هسته‌ای» و همچنین «تاسیس شورای بیعت» از مهمترین تغییراتی است که ملک عبدالله در عربستان ایجاد کرد.
روزنامه اعتماد البته این را هم نوشته‌است که «اگر چه طرفداران ملک عبداهلل معتقدند او دست به اقداماتی زده‌است که بعد از او کمتر کسی امکان انجام چنین اقداماتی را خواهد داشت اما منتقدان عبداهلل بر این باورند او در طول حکومتش کارنامهای در زمینه حقوق بشر از خود به جای گذاشت که نهادهای بینالمللی حقوق بشر بارها از وی به خاطر سرکوب خشونت‌بار مخالفان و نقض آشکار و گسترده حقوق زندانیان انتقاد کردند.»
محمد شریعتی دهاقان، سفیر پیشین ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی، طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشته‌است: به رغم اینکه «عربستان از نظر سیاست خارجی با چالش‌های سختی روبه رو است»، اما «به نظر نمی‌رسد تغییر چندانی پس از مرگ ملک عبدالله رخ دهد چه در مسائل خارجی، چه در مسائل داخلی و اگر تغییراتی نیز رخ دهد بسیار نامحسوس است.»
روزنامه ایران، نزدیک به دولت، نیز ضمن انتشار تصاویری از ملک عبدالله و ملک سلمان را در صفحه یک شماره شنبه خود، طی یادداشتی مرگ ملک عبدالله را «مرگ شاه ناکام اصلاحات» توصیف کرده و نوشته‌است: ملک عبدالله بن عبدالعزیز «می‌تواند تأثیرات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای چندی داشته باشد.
نخستین تأثیر این مرگ، در همان نخستین ساعت پس از اعلام مرگ وی رخ داد و بهای نفت نزدیک به یک دلار افزایش یافت. اما بجز این، مرگ ملک عبدالله می‌تواند حتی بر استراتژی آتی خاورمیانه نیز تأثیر بگذارد.»
روزنامه ایران همچنین نوشته‌است «مرگ پادشاه عربستان همراه بود با واکنش‌های گسترده محافل خبری جهان که بجز تأثیرات مرگ ملک، از اصلاحاتی نوشته‌اند که این پادشاه می‌خواسته انجام دهد، اما در گذر زمان یارای مقاومت برای به نتیجه رساندن آنها را نیافته‌است.»
اختلاف نظر اصولگرایان درباره تحولات عربستان
روزنامه وطن امروز، نزدیک به جبهه پایداری، نیم تای بالای صفحه یک خود را به مرگ پادشاه عربستان سعودی اختصاص داده‌است.
این روزنامه که پیشتر و در دوره بیماری ملک عبدالله به خاطر آرزوی ضمنی مرگ پادشاه عربستان و انتشار گزارشی با تیتر «خبر مرگش»، از سوی هیات نظارت بر مطبوعات به تلاش برای «تخریب رابطه ایران با همسایگان در مغایرت با مصوبات شورای عالی امنیت ملی» تذکر گرفته بود، در شماره شنبه خود ضمن چاپ عکسی از مراسم تشییع ملک عبدالله، درگذشت پادشاه عربستان سعودی را «تأیید خبر مرگش و آغاز عصر پادشاهان ضعیف حجاز» کرده و در تیتر یک خود نوشته‌است: «عبدالله مُرد.»
وطن امروز همچنین مرگ ملک عبدالله را «شکوفه» بیداری اسلامی توصیف کرده و نوشته‌است: «ساعت یک بامداد جمعه سوم بهمن‌ماه، درخت تناور انقلاب بهمن‌ماه بار دیگر پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و بیداری اسلامی در کشورهای عربی شکوفه بهاری زد. خبر مرگ عبدالله، پادشاه عربستان سرانجام از یک حقیقت مکتوم توسط آل‌سعود تبدیل به خبری رسمی از سوی دربار سعودی شد؛ خبری که حدود ۲ هفته پیش «وطن‌امروز» به‌خاطر نوید دادن آن براساس شواهد متقن موجود، به حکم هیأت نظارت بر مطبوعات دادگاهی شد، اگرچه امروز آشکار شد که در پیشگاه افکار عمومی روسفید هستیم.»
این روزنامه که صاحب امتیاز آن مهرداد بذرپاش از نمایندگان نزدیک به جبهه پایداری است، همچنین از ملک سلمان شاه جدید عربستان سعودی به عنوان «شاه هیچ‌کاره» یاد کرده و نوشته‌است: «سلمان پادشاه جدید عربستان خود نیز از زوال عقل، آلزایمر، رنج می‌برد و در دوران ولیعهدی بارها با حالت گیج و منگ یا روی صندلی چرخ‌دار رویت شده‌است.»
روزنامه کیهان، که تحت نظر نماینده علی خامنه‌ای منتشر می‌شود، به رغم انتخاب تیتری مشابه «ملک عبدالله مُرد»، برخلاف روزنامه وطن امروز که شاه جدید عربستان را «هیچ‌کاره» توصیف کرده، از «کودتای خاموش در دربار آل سعود» خبر داده و نوشته‌است: با اعلام خبر رسمی مرگ «ملک عبدالله»، «سلمان» پادشاه جدید عربستان با کودتایی خاموش تغییرات گسترده‌ای را در دربار سلطنتی این کشور آغاز کرد» و «در همان نخستین ساعات به قدرت رسیدن، کودتایی خاموش به راه انداخت و تقریبا تمام رقیبان و مدعیان احتمالی تاج و تخت را از کار برکنار کرد.»
کیهان همچنین نوشته‌است: «اوضاع داخلی عربستان از این به بعد با چالش‌های مختلفی رو به رو خواهد بود. در حالی که نیروهای تروریستی داعش که روزی مورد حمایت آل‌سعود بودند در مرزهای عربستان مستقر شده‌اند و علیه مرزهای این کشور فعالیت می‌کنند، جنگ قدرتی که ملک سلمان روز جمعه آن را کلید زد نیز می‌تواند قدرت این خاندان را به شدت تضعیف کند.»
سعدالله زارعی در سرمقاله کیهان نیز به همزمانی «مرگ پادشاه عربستان با تحولات عمده در یمن» اشاره کرده و نوشته‌است: «وقتی یمن از جرگه کشورهای تحت نفوذ عربستان خارج شود از موقعیت ژئوپلیتیکی عربستان به طور جدی کاسته می‌شود.»
سرمقاله‌نویس کیهان نوشته‌است: «پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نقش‌آفرینی عربستان در خلیج‌فارس و تنگه هرمز را به صفر نزدیک کرد و اینک پیروزی انصارالله و حِراک جنوبی بر رژیم وابسته به عربستان در یمن، نقش‌آفرینی عربستان در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب را به طور جدی‌تر تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
کیهان از تحولات یمن و بحرین به عنوان «پیروزی شیعیان» یاد کرده و نوشته‌است: «بخش عمده‌ای از اهمیت عربستان برای غرب به جایگاه ژئوپلیتیکی و مذهبی آن برمی‌گردد پیروزی شیعیان اثنی‌عشری در مناطق شمالی و پیروزی شیعیان زیدی در مناطق جنوبی عربستان، شرایط آینده را به ضرر عربستان دگرگون کرده‌است.»
روزنامه جوان نزدیک به سپاه پاسداران هم در شماره شنبه خود نوشته‌است: «هرچند انتخاب پادشاه جدید برخاف بعضی پیش بینی‌ها بدون مشکل خاصی صورت گرفت اما تحلیلگران معتقدند به دلیل بیماری فراموشی که پادشاه جدید دارد، بحران جانشینی و حکومت مداری این کشور پس از این تاریخ آغاز می‌شود.»
این روزنامه با اشاره به پیام‌های تسلیت سران کشورهای مختلف از جمله باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا به مناسب درگذشت ملک عبدالله، نوشته‌است: «غرب بر اساس سیاست‌های دوگانه خود سعی کرد با توصیف ملک عبدالله به عنوان مردی صلح دوست و اصلاح طلب بر ادامه حمایت خود از حکومت غیردموکراتیک عربستان سعودی تأکید کند.»
روزنامه جوان همچنین نوشته‌است: «با توجه به شرایط حاکم بر پادشاهی عربستان انتظار نمی‌رود درگذشت ملک عبدالله و تعیین جانشین جدید تغییری در سیاست‌های این کشور به ویژه در سیاست خارجی ریاض در رابطه با تهران» و اسرائیل ایجاد کند.
نفت پس از ملک عبدالله؛ «پادشاه نفت» بر «تخت» نشست
روزنامه دنیای اقتصاد ضمن مروز «سناریوهای نفتی پس از مرگ پادشاه عربستان» نوشته‌است: «همزمان با انتشار خبر مرگ ملک عبدالله، پادشاه عربستان، بهای نفت در بازارهای جهانی در شرایطی با کمتر از یک دلار افزایش روبه‌رو شد که پیشتر، برخی پیش‌بینی‌ها از افزایش قیمت نفت بعد از مرگ وی حکایت داشت.»
به نوشته این روزنامه «روز جمعه در شرایطی خبر فوت پادشاه عربستان و جانشینی سلمان بن عبدالعزیز، ولیعهد ۸۰ ساله این کشور منتشر شد که بازار نفت در ماه‌های اخیر با افت حدود ۶۰ درصدی روبه‌رو شده و در محدوده ۵۰ دلاری در نوسان است؛ و این در شرایطی است که با روی کار آمدن سلمان، دو سناریو در بازار نفت قابل بررسی است.»
روزنامه دنیای اقتصاد نوشته‌است: «در سناریوی اول، با توجه به اظهارات پیشین پادشاه جدید عربستان که تصمیم اخیر مسوولان نفتی این کشور را مبنی‌بر عدم کاهش سطح تولید منطقی اعلام کرده بود، انتظار می‌رود شاهد تصمیمی متفاوت در حوزه نفتی نباشیم.»
به گزارش این روزنامه، درصورتی‌که پادشاه جدید دست به اصلاحاتی چه در حوزه مدیریت نفتی و چه در حوزه سیاستی بزند، می‌توان انتظار داشت «سناریوی دوم» یعنی «افزایش قیمت نفت در بازار محقق شود.»
دنیای اقتصاد با اشاره به اینکه به تازگی مسئولان نفتی عربستان از جمله علی النعیمی وزیر نفت هرگونه نیاز به کاهش سطح تولید و زمینه‌سازی برای بهبود در قیمت طلای سیاه را برای چندمین بار رد کرده‌اند، تاکید کرده‌است که در «سناریوی دوم»، برخی کارشناسان با توجه به انتقاداتی که پیش از این در داخل عربستان بر عملکرد علی النعیمی، وزیر نفت عربستان وجود داشته‌است، «احتمال می‌دهند پادشاه جدید که ریاست شورای نفت این کشور را نیز بر عهده دارد وزیر نفت را تغییر داده و بر همین اساس سیاست‌های نفتی عربستان تغییر کنند که این موجب افزایش قیمت نفت نیز خواهد شد.»
رضا زندی طی یادداشتی در روزنامه اعتماد از «ملک سلمان» به عنوان «پادشاه نفت» نام برده و نوشته‌است: با مرگ ملک عبدالله روز جمعه «پادشاه نفت» در عربستان سعودی بر «تخت» نشست و «ملک سلمان بیش از پادشاهان قبلی عربستان از نفت می‌داند. چه، پسرش سال‌هاست «شاهزاده نفت» است.»
یادداشت نویس روزنامه اعتماد با اشاره به اینکه «عبدالعزیز بن سلمان» فرزند ملک سلمان پادشاه جدید عربستان «استراتژیست و مرد بازی‌های سیاسی نفت در عربستان است»، یادآوری کرده‌است که «عبدالعزیز بن سلمان از زمانی که پدرش حاکم ریاض بود همواره کنار علی النعیمی، وزیر نفت عربستان، می‌نشیند و در کنفرانس‌ها و جلسات مهم شرکت می‌کند. ساکت اما پشت پرده و موثر.»
این روزنامه با اشاره به اینکه «ملک سلمان بن عبدالعزیز» روز جمعه پس از پوشیدن خلعت پادشاهی، اعلام کرد که «سیاست‌های ملک عبدالله متوفی را ادامه خواهد داد»، یاداوری کرده‌است که «هم او بود که سه هفته پیش، آخرین سخنرانی سالانه پادشاه مرحوم را قرائت کرد. سخنرانی‌ای که می‌توان آن را مانیفست حکمرانی ملک سلمان دانست. هر چند به نام ملک عبدالله خوانده شد. ملک سلمان در آن سخنرانی با اشاره به کاهش قیمت نفت به صراحت گفت: حتی در این شرایط، عربستان تمایلی به کاهش تولید نفت ندارد.»
یادداشت‌نویس اعتماد با تاکید براینکه «ملک سلمان» از طریق پسرش بازی‌های آینده نفت را خواهد چید»، نوشته‌است: هر چند ملک سلمان روز جمعه، «علی النعیمی»، وزیر نفت عربستان را ابقا کرد اما «واضح است که با مرگ ملک عبدالله، بزرگترین حامی النعیمی از دنیا رفته‌است. النعیمی یکی از امین‌ترین مشاوران پادشاه متوفی عربستان در نفت بود.»
روزنامه اعتماد ضمن یادآوری این نکته که «در کشور شاهزاده‌ها، خاندان آل‌سعود وزیر نفت نمی‌شوند»، نوشته‌است: «علتش واضح است. فساد در نفت راحت‌تر قابل رخ دادن است. نمی‌خواهند به پای آل‌سعود نوشته شود. پس، از زکی یمانی گرفته تا هشام ناظر و تا علی النعیمی، همه وزرای نفت، از اعضای خاندان آل‌سعود نبودند. معمولا هم وجه تخصصی این وزارتخانه را حفظ کرده‌اند.»
این روزنامه درعین حال به افزایش انتقادها از سوی کشورهای عضو اوپک به سیاست‌های نفتی عربستان هم اشاره کرده و درباره آینده علی النعیمی وزیر نفت عرربستان نوشته‌است او که بیش از ۶۰ سال در صنعت نفت عربستان سابقه دارد و در آستانه بازنشستگی است «شاید پیش بینی نمی‌کرد که با کاهش قیمت نفت تا مرز ۴۸ دلار هنوز تقاضای اضافی قابل توجهی برای نفت اوپک ایجاد نشده باشد. اگر اوضاع به سرعت آن‌طور پیش نرود که النعیمی منتظرش بود، اگر دولت آمریکا پشت تولید نفت شیل‌های شرکت‌های خصوصی آمریکایی بایستد تا در قیمت‌های پایین هم تولید شوند آنگاه ممکن است علی النعیمی به سرنوشت زکی یمانی دچار شود. بازنشسته‌ای قبل از بازنشسته شدنش.»
آینده رابطه تهران- ریاض؛ فرصتی تازه برای رابطه‌ای که چراغ‌هایش تاریک است
روزنامه ایران در سرمقاله شماره شنبه خود به بررسی «آینده رابطه تهران- ریاض پس از ملک عبدالله» چرداخته و نوشته‌است: اینکه سیاست خارجی عربستان در دوران فقدان ملک عبدالله پادشاه دهه گذشته این کشور و پادشاهی ملک سلمان چگونه خواهد بود، به دلیل «تلاقی حوزه‌های مختلف سیاست خارجی عربستان با امنیت منطقه‌ای و مشخصاً منافع و امنیت ایران از اهمیت فراوانی در شرایط کنونی برخوردار است.»
جعفر حق پناه، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل منطقه، در سرمقاله روزنامه ایران با تاکید براینکه «برخلاف سیاستمداران کهنسال، ساختار قدرت در عربستان را نمی‌بایست چندان فرسوده فرض کرد»، نوشته‌است: «روندهای دیوانسالارانه ثابتی خطوط کلی سیاست خارجی این کشور را ترسیم می‌کند. پرونده‌های مهم سیاسی در اختیار نخبگان صاحب نفوذی است که این پرونده‌ها را مدیریت می‌کنند. مثلاً پرونده سوریه، یمن، فلسطین یا پرونده ایران هر یک بر عهده این نخبگان است که در گذشته با نظارت مستقیم شخص ملک عبدالله درباره آنها تصمیم‌گیری می‌شد.»
روزنامه ایران با اشاره به اینکه ملک عبدالله به صورت سنتی به ایجاد ثبات در منطقه و داشتن روابط با کشورهای مهم مانند ایران تمایل داشت، یادآوری کرده‌است که «در دوره زمامداری عبدالله برخی موضوعات مهم مثل پرونده حج و ایجاد توافقنامه امنیتی بین دو کشور به سامان رسید» و «برخی اقدامات و رویکردهای رادیکال در سیاست خارجی عربستان» را باید «تا حدودی به دوره بیماری و کاهش نقش ملک عبدالله» نسبت داد چرا که «در این فاصله زمانی که عمدتاً بعد از انقلاب‌های عربی را در بر می‌گیرد گرایش‌های رادیکال توانستند تا حدی سیاست‌های تندروانه خود را پیش ببرند.»
سرمقاله نویس روزنامه ایران با تاکید براینکه «به نظر می‌آید ملک سلمان در آینده تا حدودی راه ملک عبدالله را در پیش گیرد»، نوشته‌است: «با توجه به اینکه مشخص شده‌است سیاستگذاری سعودی‌ها در یک فرایند آزمون و خطا در برخی حوزه‌ها از جمله مبارزه با افراطی‌گری به نوعی بن‌بست رسیده‌است، بنابراین «برخی ناظران انتظار دارند مجدداً تلاش برای بهبود ارتباط با کشورهای مهم منطقه از جمله ایران و عراق در دستور کار مقامات این کشور قرار گیرد. ضمن آنکه فرزندان ملک عبدالله که ادامه دهنده راه پدر هستند در ساختار جدید از نفوذ و قدرت زیادی برخوردار هستند که می‌تواند در ادامه راه پدر تعیین‌کننده باشد.»
جعفر حق پناه البته یادآوری کرده‌است که «روابط تهران- ریاض صرفاً موضوعی مرتبط با خواست و علائق رهبران دو کشور نیست و سایر کنشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز بر آن تأثیرگذار هستند»، اما باید در دوره جدید «نوع تأثیر این کنشگران به گونه‌ای مدیریت شود که این مداخله جنبه حداقلی پیدا کند.»
سرمقاله نویس روزنامه ایران با اشاره به اینکه ایران و عربستان «درمیان مدت به تدریج درک متقابلی از منافع مشترک ایجاد کنند»، از مواردی مانند «مقابله با افراطی گری و تروریسم، جریان‌های اسلام ستیزانه و حتی در دراز مدت کاهش شدید قیمت نفت» به عنوان مسائلی یاد کرده‌است که «می‌تواند برای هر دو کشور تهدید آفرین باشد و چنانکه تفکر همکاری بر زمامداران جدید ریاض حاکم باشد طرفین باید در همین مرحله نخست محورهای مشترک برای همکاری و بهبود روابط را مشخص کنند.»
سرمقاله‌نویس روزنامه ایران بر لزوم مهار و کنترل ابراز نظر تندروها در ایران در شرایط فعلی تاکید کرده و نوشته‌است: «در این مرحله حساس که دوره شکل‌گیری رهبری جدید در ریاض است لازم است سیاست رسمی ایران به گونه‌ای رساتر اعلام شود تا رفتار برخی محافل و جریان‌های غیر حاکمیتی که احتمالاً از سوی طرف‌های عربی به عنوان محافل مخالف تعامل و تنش زدایی شناخته می‌شود به عنوان نگاه اصلی و سیاست غالب در کشور ما تلقی نشود و متقابلاً باید از طرف سعودی‌نیز انتظار داشت که به سیاست دوره ابهام و دوگانگی در قبال ایران پایان دهد و صدای جریان طرفدار همکاری و تنش زدایی با تهران به‌صورت رساتر شنیده شود.»
روزنامه ایران همچنین «واکنش‌های تهران پس از مرگ ملک‌عبدالله «را مهم و تعیین کننده ارزیابی کرده و نوشته‌است: «سفر هیأت عالی رتبه برای شرکت در آیین‌های سوگواری درگذشت ملک عبدالله می‌تواند نقطه مهم و تعیین‌کننده‌ای برای شروع یک حرکت صحیح و اصولی در ترمیم رابطه دو کشور قرارگیرد.»
روزنامه شرق نیز سفر احتمالی محمدجواد ظریف به ریاض در شرایط فعلی را «سفر دیپلماتیک در بستر تشییع» توصیف کرده و نوشته‌است: «در حالی محمدجواد ظریف برای حضور در مراسم رسمی درگذشت ملک عبدالله راهی ریاض می‌شود که ریاض حدود هشت‌ماه است که سفیرش را از تهران فراخوانده‌است.»
این روزنامه البته یادآوری کرده‌است که «ماجرای دو کشور تنها سفیر نیست. آنها در بخشی از مشکلات منطقه اختلاف‌نظرهای عمیقی دارند؛ از سوریه گرفته تا بحرین. تا آنجا که برخی، آنها را به انجام جنگ نیابتی محکوم می‌کنند. ماجرای تاثیر ریاض بر تعیین قیمت نفت و کاهش قیمت نهایی آن نیز بر همه اتفاقات اخیر در رابطه دو کشور افزوده‌شد» و حالا درگذشت ملک عبدالله «فرصتی برای سفر فوری محمدجواد ظریف ایجاد کرده؛ سفری که می‌تواند خود به خود آغاز رابطه‌ای باشد که چراغ‌هایش تاریک است.»
محمد صدر، معاون عربی- آفریقایی وزارت خارجه دولت اصلاحات، نیز به روزنامه شرق گفته‌است: «به نظر من این سفر، کار مثبت و خوبی است. همیشه این‌گونه مسایل که ظاهر سیاسی ندارد و بیشتر جنبه انسانی و اخلاقی دارد، در سیاست خارجی فرصت‌هایی ایجاد می‌کند» و حضور محمدجواد ظریف در این مراسم «نشانه خوبی است که عیانگر قصد ایران برای بهبود روابطش با عربستان در آینده‌است. این پیام‌ها و اقدامات می‌تواند موثر باشد و روی طرف مقابل تاثیر مثبتی خواهد داشت.»
این دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی درباره احتمال تبدیل سفر محمدجواد ظریف به عربستان به «بهانه جدیدی برای منتقدان وزارت خارجه» نیز تاکید کرده‌است که «وزارت خارجه باید وظایف خودش را انجام دهد و بر مبنای آن چیزی که به صلاح مملکت بوده و فکر می‌کند منافع کشور در آن است عمل کند. حالا ممکن است یک عده مخالف باشند، اما وزارت خارجه کارش را انجام می‌دهد. واقعیت این است که گسترش روابط بین دو کشور اسلامی به نفع جهان اسلام است و باید در این جهت اقدام شود.»
رضا زندی هم در بخشی از یادداشت خود در روزنامه اعتماد با اشاره به اینکه «ایران و عربستان در ماه‌های اخیر، تنش‌های زیادی داشته‌اند»، یادآوری کرده‌است که «اهداف استراتژیک این دو کشور در منطقه با هم تفاوت‌هایی دارد»، اما «ایران و عربستان ناچارند با هم همکاری کنند.»
یادداشت‌نویس روزنامه اعتماد درباره ضرورت بهبود روابط این و عربستان نوشته‌است: «ما دین مشترک داریم. در جغرافیای مشترک زندگی می‌کنیم. در تولید انرژی جهان شریکیم؛ هر کدام با سهمی. ایران و عربستان هر کدام مولفه‌های قدرت خود را دارند و می‌توانند برهم تاثیر بگذارند. اگر یک اصل را بپذیریم همه اختلافات می‌توانند در ذیل آن تعریف شوند؛ ایران و عربستان چاره‌ای جز همکاری با هم ندارند.»
روزنامه اعتماد تاکید کرده‌است که «اگر منافع دنیای اسلام، کشورهای منطقه و مردم دو کشور در صدر باشد، پس باید از آغاز دوران پادشاهی ملک سلمان سود جست و برای ترمیم روابط تهران و ریاض گام برداشت. آن وقت نفت هم دیگر سلاح، علیه خودمان نخواهد بود.»
بازگشت بانک مرکزی به روش‌های تکراری؛ «فرمان دستگیری دلالان ارز»
روزنامه جهان صنعت در تیک یک شماره شنبه خود از «دور جدید جمع‌آوری دلالان با دستور بانک مرکزی» و «ممنوع شدن معاملات خیابانی ارز» خبر داده و روزنامه تعادل هم اظهارات غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی را «فرمان دستگیری دلالان ارز» توصیف کرده‌است.
به نوشته روزنامه تعادل، غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی روز جمعه در خصوص دستورالعمل جدید این بانک درباره برخورد با دلالا ن ارز و در پاسخ به این پرسش که «آیا بناست مشابه سال‌های۹۰ و ۹۱ دلال‌های خیابان فردوسی توسط نیروی انتظامی دستگیر شوند»، گفته‌است: «بله، البته آن زمان مقررات مدونی وجود نداشت اما هم‌اکنون دستورالعمل مدون را تدوین و به بخش‌های مختلف ابلاغ کرده‌ایم.»
روزنامه تعادل نوشته‌است که اشاره معاون ارزی بانک مرکزی به دستورالعمل جدید است که براساس آن «هرگونه خریدوفروش و نرخ‌گذاری ارز توسط دلال‌ها جرم محسوب می‌شود» و حالا قرار است با «ابلاغ دستورالعمل مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها و الزام بانک مرکزی به اعلام نرخ‌های ارز ازسوی کانون صرافان، دلالان بازار ارز توسط نیروی انتظامی و بانک مرکزی دستگیر شوند.»
این روزنامه البته خبر داده‌است که باوجود اعلام معاون ارزی بانک مرکزی، مبنی بر دستگیری دلالان ارزی توسط نیروی انتظامی «تاریخ اجرای این تصمیم ازسوی بانک مرکزی و کانون صرافان ایران هنوز اعلام نشده» است و فعالان بازار ارز و سخنگوی کانون صرافان ایران هم به پرسش روزنامه تعادل در مورد زمان اجرای این تصمیم پاسخ نداده‌اند.
روزنامه تعادل همزمان واکنش فعالان بازار ارز به طرح ممنوعیت خرید و فروش ارز در خیابان و بازداشت و برخورد با دلالان ارز مورد توجه قرار داده و نوشته‌است: «برخی فعالان بازار ارز، بااشاره به تجربه دهه‌های گذشته، در دوره جنگ و تشدید تحریم‌های سال‌های اخیر و... معتقدند که باوجود تجربه دولت در ناکارآمدی نرخ‌گذاری و کنترل بازار ارز و باوجود تاکید بسیاری از اقتصاددانان کشور که کنترل و دستگیری فعالان بازار ارز را ناکارآمد ارزیابی کرده‌اند، مشخص نیست که چرا بانک مرکزی بازهم از روش گذشته برای ایجاد تعادل نسبی در بازار ارز استفاده می‌کند و با این دستورالعمل چه هدفی را دنبال می‌کند.»
این روزنامه با تاکید براینکه «بانک مرکزی با کنترل بازار، نمی‌تواند نرخ ارز را در حد مورد انتظار تعیین کند و راهی جز عرضه و تقاضا برای بازار ارز وجود ندارد»، از قول علی کیوان‌پناه، فعال بازار ارز، نوشته‌است: «باید توجه داشته باشیم بازار تابع عرضه و تقاضاست و نمی‌توان نرخی را تعیین و دیگران را مجبور کرد که از آن نرخ تبعیت کنند. این کار بانک مرکزی و کانون صرافان در نرخ‌گذاری ارز اجرا شدنی نیست زیرا هرجا که نرخی را اعلام می‌کنند باید بتوانند به آن عمل کنند و در همان نرخ به نیاز بازار و تقاضای موجود پاسخ دهند»، اما «اگر بخواهد به اجبار برای دیگران تعیین نرخ کند باعث عدم عرضه مناسب خواهد شد و متقاضی نمی‌تواند نیاز خود را تامین کند.»
روزنامه جهان صنعت هم گزارش داده‌است که «بانک مرکزی دور جدید ساماندهی بازار ارز با جمع‌آوری دلالان و سفته‌بازان را پس از حدود سه سال دوباره آغاز کرده‌است و مسئولان این بانک اعلام می‌کنند که این بار بانک مرکزی با جدیت و برنامه‌ریزی فاز جدید ساماندهی دلالان ارزی را شروع می‌کند.»
جهان صنعت نوشته‌است: «برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با توجه به اینکه دلالان به قیمت سازی و تعیین نرخ‌های صوری می‌پردازند، ساماندهی آنها می‌تواند نرخ‌های بازار را پاکسازی کند و دیگر نرخ‌گذاری‌های جدید و بازی را قیمت‌ها از بین خواهد رفت.»
این روزنامه با اشاره به اینکه «این بار هم بانک مرکزی اعلام کرده‌است که قصد دارد از طریق راه‌اندازی سامانه سنا، دلالان ارزی را از بازار پاکسازی وهرگونه خرید و فروش ارز را در خیابان‌ها و پاساژهای ارزی ممنوع کند»، یادآوری کرده‌است که «در سال‌های ۹۰ و ۹۱ بانک مرکزی با همکاری نیروی‌انتظامی» اقدام مشابهی انجام داد، و «گرچه این اقدام با پشتیبانی مجلس تا حدودی پیش رفت و برای مدت زمانی کوتاه بانک مرکزی توسط با همکاری نیروی انتظامی بازار را از جولان دلالان پاکسازی کند، اما این اقدام فقط برای مدت زمان کوتاهی بود و پس از آن دلالان با حضور در خیابان‌های اطراف مرکز ارزفروشان تهران خرید و فروش را آغاز کردند و پس از مدتی نیز دوباره به کف بازار بازگشتند.»
