شرکت نفتی اکسون موبیل در هفته‌های اخیر اقدامات خود را برای بررسی آینده تحریم‌های آمریکا علیه ایران و احتمال تعدیل آن‌ها پس از توافق هسته‌ای افزایش داده است.
بر اساس تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا طی سه دهه گذشته سرمایه گذاری و فعالیت شرکت‌های آمریکایی در صنایع نفت ایران ممنوع است.
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، اکسون موبیل که براساس ارزش آن در بازار سهام بزرگ‌ترین شرکت تولید نفت خام جهان محسوب می‌شود، یک موسسه لابی‌گری آمریکایی را که توسط دان نیکلز سناتور سابق حزب جمهوریخواه تاسیس شده را به خدمت گرفته است تا تمام تحولات مربوط به تحریم‌ها علیه ایران را مورد بررسی قرار دهد.
از سال ۲۰۱۰ که شرکت نفتی آمریکایی ایروینگ برای بررسی تحریم‌های ایران یک موسسه کار‌شناسی را استخدام کرده بود، این اولین بار است که یک شرکت آمریکایی دیگر چنین علاقه‌ای نشان می‌دهد.
یکی از کار‌شناسان موسسه مشاوره سرمایه گذاری «مورنینگ استار» در آمریکا گفت: شرکت‌های انرژی آمریکایی به شدت به فعالیت در منابع نفت ایران علاقمند هستند که جزو بزرگ‌ترین و ارزان‌ترین ذخایر نفتی جهان برای استخراج و بهره‌برداری هستند.
استخراج و بهره برداری از منابع نفت از دهه‌ها پیش در ایران ملی شده و زیر نظر حکومت انجام می‌شود.
به خاطر تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال‌های پس از وقوع انقلاب و بعد هم به خاطر بحران هسته‌ای، شرکت‌های انرژی آمریکایی از فعالیت در صنایع نفت و گاز ایران محروم شده‌اند.
ایران صاحب چهارمین ذخایر بزرگ نفت و دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان است.
آلن گود کار‌شناس موسسه مشاوره سرمایه گذاری «مورنینگ استار» در شیکاگو می‌گوید: «با توجه به دهه‌ها تحریم و فرسودگی و ویرانی چاه‌های نفت به نظر می‌رسد که احیاء استخراج نفت در ایران برای شرکت‌های خارجی مدت زیادی طول خواهد کشید. اما برخلاف نمونه عراق، در ایران جنگ داخلی وجود ندارد و بنابراین روند استخراج و افزایش تولید ساده‌تر خواهد بود. هر شرکتی که در آنجا سرمایه‌گذاری و فعالیت کند در مدت زمان کوتاهی می‌تواند به سود خوبی برسد».
شرکت نفتی اکسون موبیل می‌گوید فعالیت‌های موسسه مشاوره‌ای که اخیرا استخدام کرده است، لابی‌گری نیست. اما طبق اطلاعات دولت فدرال آمریکا که به صورت دوره‌ای در مورد فعالیت شرکت‌های خصوصی در این کشور منتشر می‌شود، این موسسه مشاوره به ریاست سناتور سابق حزب جمهوریخواه در فهرست موسسات لابی‌گری ثبت شده است.
یک سخنگوی شرکت اکسون موبیل به خبرگزاری بلومبرگ گفت: «ما در مورد تحریم‌های مربوط به ایران لابی‌گری نمی‌کنیم. هدف ما فقط بررسی تازه‌ترین تحولات و تصمیم گیری‌های حکومت آمریکا در خصوص این تحریم‌ها است».
دان نیکلز سناتور سابق و رییس این موسسه مشاوره نیز در بیانیه‌ای گفت: «موسسه ما حدود یک دهه به شرکت اکسون موبیل خدمات داده است. ما به هیچ وجه و به هیچ شکل روی تصمیم گیری در خصوص تحریم‌های مربوط به ایران تاثیر نمی‌گذاریم. کار ما فقط بررسی طرح‌ها و تصمیمات دولت و نهادهای قانونگذار در زمینه تحریم‌های ایران است».
همزمان به نظر می‌رسد که شرکت‌های انرژی اروپایی نیز به خاطر احتمال لغو برخی از تحریم‌ها از مدتی پیش مذاکره به ایران را شروع کرده‌اند.
کلادیو دسکالزی از مدیران ارشد شرکت ایتالیایی «انی» اخیرا در مصاحبه‌ای با رسانه‌های ایتالیایی گفت که حدود دو هفته پیش به ایران سفر کرده و اگر قرارداد هسته‌ای با غرب نهایی شود ایران می‌تواند سرمایه گذاری‌های خارجی را جلب کند.
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران نیز قبلا به احتمال همکاری با شرکت اکسون موبیل در صورت لغو تحریم‌ها اشاره کرده بود. حکومت ایران در سال ۱۹۹۵ تلاش کرد شرکت‌های نفتی آمریکایی را به ایران دعوت کند. در آن زمان قراردادی به ارزش یک میلیارد دلار با شرکت کونوکو امضا شد که بلافاصله تحت فشار دولت آمریکا لغو شد.
پس از آن تلاش ناموفق، ایران به شرکت‌هایی اروپایی از جمله انی، توتال و شل و چند شرکت آسیایی روی آورد. اما در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ تحت تاثیر اعمال تحریم‌های جدید از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، شرکت‌های اروپایی نیز ایران را ترک کردند.
آخرین مراحل گفت‌وگو بین ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای این کشور قرار است تا پایان ماه ژوئن به نتیجه قطعی برسد. در صورت رسیدن به این توافق شرکت‌های خارجی قادر خواهند بود میلیارد‌ها دلار در بخش انرژی ایران سرمایه گذاری کنند.
«استاندارد اویل نیوجرسی» که بعد‌ها به شرکت بزرگ اکسون موبیل تبدیل شد، سرمایه‌گذاری در صنایع نفت ایران را از سال ۱۹۴۷ میلادی آغاز کرد.
اکسون موبیل در سال ۱۹۵۴ جزء یک کنسرسیوم بین‌المللی شامل هشت شرکت خارجی بود که تحت عنوان «شرکای صنعت نفت ایران» به مدت دو دهه تمام عملیات روزانه صنعت نفت ایران را اجراء و هدایت می‌کرد.
