جواد عسگری-انبار ۸۰ هزار خودرو در یکی از کارخانه‌های خودروسازان، کاهش ۱۵ درصدی شماره‌گذاری خودرو در مرداد ماه و بالاخره کاهش ۹.۵ درصدی تولید در مردادماه نسبت به تیر ماه شاید بخشی از تاثیر کمپین خرید خودرو صفر ممنوع باشد.
البته در این بین بازار نشر اخبار نادرست در شبکه‌های اجتماعی هم داغ است مثلا در یک مورد عکس استراحت کارگران ایران‌خودرو بین دو شیفت کاری را دلیلی برای تعطیلی ایران خودرو دانسته‌اند.
گذشته از این اخبار آنچه مسلم است تولید خودرو در ایران کاهش یافته آن هم درست در زمانی که از ابتدای سال آهنگ رشد گرفته بود؛ در مجموع در ۵ ماه اول امسال تولید خودرو ۱۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است ولی این رشد هم‌اکنون و طی دو ماه روندش تغییر کرده است.
به دلیل همین کاهش تولید خودرو بود که محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت کاببنه حسن روحانی عدم استقبال مردم از خرید خودروی داخلی را «خیانت» به کشور قلمداد کرد و مردمی را که از این کمپین حمایت می‌کنند را «ضدانقلاب» و خائن نامید.
هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، هم در برابر واکنش بازار گفته است مردم توقعی در زمینه کاهش قیمت خودرو پس از توافق ژنو نداشته باشند. وی در ادامه تاکید کرده است که شرکتش به هیچ‌وجه برنامه‌ای برای کاهش قیمت خودرو ندارد و مردم خودشان باید پس از توافق هسته‌ای قدرت خرید را بدست بیاورند.
با این همه کمپین خرید خودرو صفر ممنوع را تنها می‌توان یکی از دلایل افت تقاضا دانست.
چندین عامل از سوی کار‌شناسان برای افت تقاضا نام برده می‌شود که انتظار مردم برای ورود مدل‌های جدید، کمبود نقدینگی و ناراحتی مردم از کیفیت و قیمت تولیدات داخلی از جمله این دلایل است.
ازخرداد ماه به آرامی بازار خودرو به حالت رکود رفت. با اینکه بسیاری انتظار داشتند با شروع فصل تابستان تقاضا برای خرید خودرو افزایش یابد اما بازار منتظر نتیجه مذاکرات هسته‌ای بود این انتظار در تیرماه هم ادامه داشت. با شروع مرداد و با توجه به توافق ایران با گروه ۱+۵ بسیاری امید داشتند مردم روی به خرید خودرو بیاورند اما خبر‌ها پشت هم از توافق شرکت‌های خودروسازی ایرانی با شرکت‌های بزرگ غربی مانند بنز، پژو، رنو، فولکس واگن و فیات برای تولید خودروهای جدید شوک جدیدی به بازار داد. برخی مشتریان دست نگه داشتند تا خودروهای جدید وارد بازار شوند.
در این باره سعید لیلاز کار‌شناس بازار خودرو معتقد است «مردم بعد از مدتی دچار سرخوردگی می‌شوند چراکه برای تولید هر خودرو جدید حداقل دو سال زمان نیاز است و بیشتر مشتریانی که هم‌اکنون دست از خرید خودرو کشیده‌اند نمی‌توانند تا آن زمان صبر کنند.»
سعید لیلاز یکی از دلایل کاهش تقاضا را کاهش قدرت خرید طبقه متوسط می‌داند.
وی می‌گوید «کسانی که خودرویی داشته‌اند نتوانسته‌اند آن را تبدیل به احسن کنند و آنهایی هم که خودرو ندارند به دلیل نداشتن نقدینگی قادر نیستند حتی پراید را با قیمتی در حدود ۲۰ میلیون تومان خریداری کنند. این دسته از افراد با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و روند افزایش کند رشد اقتصادی حداقل تا سه سال آینده نیز نمی‌توانند خودرویی مناسب برای خود تهیه کنند چراکه به نظر می‌رسد وضع معیشتی مردم تا سال ۱۳۹۸ تغییری پیدا نکند. نکته دوم تردید مردم نسبت به خرید خودرو است.
مردم گمان می‌کنند که به زودی در بازار خودرو اتفاق‌های عجیب و غریبی رخ خواهد داد و ارزانی سرازیر خواهد شد. تا زمانی که آنها این تصور را داشته باشند تن به خرید خودرو نمی‌دهند. به هر حال چیزی نزدیک به ۸۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی در جامعه وجود دارد که می‌تواند مانند یک بمب عمل کند و اقتصاد را در مواقع بحرانی در هم ریزد. شاید بهتر است سیاستگذار در چنین شرایطی تدابیری را اتخاذ کند که این نقدینگی سرگردان وارد بخش تولید شود و مردم با اعتماد به دولت اقدام به خرید کالاهای مورد نیاز خود کنند.»
هم‌اکنون خودروسازان در حال بررسی طرحی برای وام‌های ۱۵ میلیون تومانی برای خرید خودرو هستند طرحی که شاید اگر شرایط خوبی داشته باشد بتواند بازار خودرو را از حالت رکورد خارج کند.
البته گذشته از انتظار برای ورود مدل‌های جدید و کاهش توان خرید، بسیاری کمپین خرید خودرو صفر ممنوع را یکی از دلایل افت شدید تقاضا برای خرید خودرو می‌دانند. این افراد معتقدند مردم از کیفیت و تکنولوژی پایین خودروهای ایرانی عصبانی هستند و با توجه به شرایط جدید ایران و رفع تحریم‌ها پس از چند ماه خواهان بازگشت قیمت خودرو به حالت پیش از تحریم‌ها هستند.
مجیدرضا حریری عضو اتاق بازرگانی معتقد است «خودروسازان داخلی چندین سال است به مردم زور گفته‌اند و از موضع انحصار، خودشان را به مردم تحمیل کرده‌اند. خودروسازان ما باید بتوانند خود را به‌روز کنند، در غیر این‌صورت هیچ ایرادی ندارد که شرکت‌های خودروسازی داخلی ورشکست شوند. کمپین به‌وجودآمده علیه تولید داخلی نیست بلکه کمپینی علیه خودروسازان است، چراکه خودروسازان مردم را به صف کرده‌اند، پول‌های پیش از آنان گرفته‌اند، بدقولی کرده‌اند و خودروی بی‌کیفیت عرضه کرده‌اند. رفتار خودروساز با مردم سرانجام به جایی رسید که بغض فروخورده مردم علیه خودروساز‌ها تبدیل به ایجاد چنین کمپینی شد.»
کیفیت پایین و تکنولوژی پایین البته موضوع تازه‌ای نیست پیش از آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد در دولت محمد خاتمی سعی شد سه خودرو پیکان، پراید و پژو ۴۰۵ با تکنولوژی قدیمی که بیش از ۸۰ درصد تولید صنعت خودرو ایران را شامل می‌شدند با خودرو تندر ۹۰ جایگزین شود؛ پیکان در آخرین سال ریاست جمهوری وی در سال ۸۴ از خط تولید خارج شد اما با آمدن محمود احمدی‌نژاد طرح تولید تندر ۹۰ متوقف شد و تولید پراید و پژو ۴۰۵ شتاب گرفتند.
البته از سال ۸۶ تولید تندر ۹۰ با تغییراتی در قرارداد بین ایران و فرانسه، آغاز شد. اما تیراژ تولیدی این خودرو هیچگاه به میزان ۳۰۰ هزار دستگاه برنامه‌ریزی شده نرسید؛ در عوض تیراژ پراید به۴۰۰ هزار دستگاه رسید. با شروع دور تازه‌ای از تحریم‌ها بخشی از قطعات پراید و پژو که از کره و فرانسه تامین می‌شدند به دلیل تحریم شرکت کیا و پژو به ایران وارد نشدند و با جایگزین شدن قطعات چینی برای تولید این خودرو‌ها، ازکیفیت آنها کاسته شد. اما این کاهش کیفیت همزمان بود با افزایش سه برابری قیمت این خودرو‌ها، قیمت پراید از ۷ میلیون تومان تا ۲۱ میلیون تومان هم افزایش یافت. حالا پس از انجام توافق مردم انتظار دارند دوباره قیمت خودرو کاهش یابد مساله‌ای که البته فعالان صنعت خوردو ایران آن را رد می‌کنند.
محمدرضا نجفی‌منش عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو می‌گوید «به هیچ عنوان قیمت خودرو کاهش نخواهد داشت و حتی افزایش قیمت در بازار خودرو نیز پیش‌بینی می‌شود. خودروسازان داخلی در سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ بیش از ۶۰۰۰ میلیارد تومان زیان دادند و هنوز هم یکی از شرکت‌های خودروسازی با زیان، خودروهای خود را می‌فروشد، پس اصلا محلی برای کاهش قیمت خودرو وجود ندارد»
البته با وجود این سخنان و اعلام افزایش قیمت خودرو در آینده فعلا در مرداد و شهریور ۹۴ قیمت خودرودر برخی مدل‌ها در چندین مرحله بین ۵۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان کاهش یافته است.
