اواسط مهرماه هر سال کمیته نوبل، مستقر در استکهلم (سوئد) و اسلو (نروژ)، نتایج یک سال جستجو برای یافتن بهترین‌های جهان در رشته‌های پزشکی، فیزیک، شیمی، اقتصاد، ادبیات و صلح را طی یک هفته اعلام می‌کنند.
مبلغ هر جایزه حدود هشت میلیون کرون سوئد است که طی مراسم ويژه‌ای در اوائل سپتامبر (اواخر آذر ماه) برگزار می‌شود، به همراه یک دیپلم افتخار به برنده یا برندگان اهدا خواهد شد.
به همین مناسبت خبرگزاری آسوسیتدپرس فهرستی از چیزهایی که باید در خصوص جایزه نوبل دانست را منتشر کرده است:
چه کسی جایزه نوبل را بنیانگذاری کرد؟
جوایز رشته‌های پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات و صلح توسط آلفرد نوبل، مخترع دینامیت، بنیانگذاری شد و برای اولین بار در سال ۱۹۰۱ یعنی پنج سال بعد از مرگ این صنعتگر ثروتمند سوئدی اهدا گردید. جایزه اقتصاد که به طور رسمی «جایزه بانک سوئد در بزرگداشت آلفرد نوبل در علوم اقتصادی» نامیده می‌شود، توسط این بانک در سال ۱۹۶۸ بنیانگذاری شد. با آنکه انتخاب برنده جایزه اقتصاد هم مانند بقیه رشته‌های نوبل است و همان ويژگی‌ها را دارد، اما کمی با نوبل اصلی متفاوت است.
محرمانه بودن مذاکرات درباره نامزدها و برنده‌ها
اساسنامه نوبل، هرگونه صحبت درباره مذاکرات داوران برای انتخاب برنده‌ها را به مدت پنجاه سال ممنوع می‌کند. با آنکه داوران به شدت سعی می‌کنند که هیچ‌گونه خبری از مذاکرات به بیرون درز نکند، اما گاهی اشاراتی از سوی آنها می‌شود که برنده‌ها را لو می‌دهد. به عنوان مثال سال گذشته در هفته‌های نزدیک به اهدای نوبل، یک دفعه نام پاتریک مودیانو -نویسنده فرانسوی و برنده نهایی این جایزه در سال ۲۰۱۴- در خبرها داغ شد. کمیته نوبل، یکی از منشی‌های سابق کمیته را متهم به لو دادن این خبر کرد.
چه کسی می‌تواند نامزد این جایزه شود؟
هزاران نفر از سراسر جهان صلاحیت معرفی نامزدهای رشته‌های مختلف به کمیته نوبل را دارند. این افراد شامل اساتید دانشگاه، قانونگذاران، برندگان سال‌های قبل و اعضای کمیته نوبل هستند. با آنکه نام نامزدهای هر رشته هم باید برای پنجاه سال محرمانه بماند، اما گاهی افراد نام نامزدهای پیشنهادی خودشان- مخصوصا برای جایزه صلح- را عمومی می‌کنند. برای همین است که ما می‌دانیم به طور مثال آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان، ادوارد اسنودن، کارمند سابق اداره امنیت ملی آمریکا که خبر شنود تلفن‌ها توسط دولت آمریکا را منتشر کرد، و رئوف بداوی بلاگر زندانی اهل عربستان سعودی هم از نامزدهای جایزه صلح نوبل بوده‌اند.
روابط نروژی‌ها
بنا به خواست آلفرد نوبل، جایزه صلح در کشور نروژ به برنده آن اهدا می‌شود، در صورتیکه بقیه جایزه‌ها در کشور سوئد به برندگان عرضه می‌شوند. دلیل این خواست وی مشخص نیست. اما در زمان حیات نوبل، کشورهای سوئد و نروژ با هم متحد بودند که این اتحاد در سال ۱۹۰۵ پایان یافت. گاهی اوقات رابطه بین بنیان نوبل که پول جایزه را می‌دهد و در سوئد واقع است با کمیته انتخاب برنده جایزه صلح که در نروژ واقع است و ادعای مستقل بودن از هر سیاست یا پولی را دارد، تیره و تار می‌شود.
چطور می‌شود جایزه نوبل را برد؟
صبر! برای بردن نوبل باید در درجه اول صبور بود. دانشمندان اغلب باید سال‌ها منتظر بمانند که کار و تحقیقشان توسط داوران نوبل شناسایی شود چرا که آنها می‌خواهند از اثرات و نتایج کشفیات آنها مطمئن شوند. آلفرد نوبل در وصیت نامه‌اش گفته است که جایزه باید به کسانی برسد که نتایج کارهایشان بیشترین بهره را برای نوع بشر داشته است.
جایزه صلح تنها جایزه‌ای است که به کسی که در طول سال گذشته دست آورد مهمی در خصوص صلح جهانی و بهبود وضعیت انسان ها و کشورها در کره زمین داشته است.
