گزارش رویترز حاکی است که دولت اقلیم کردستان عراق برای اولین بار بخشی از جزئیات فروش پنهانی نفت خود در بازارهای جهانی را برملا کرده و می‌گوید بدون توجه به نظر دولت مرکزی در بغداد، برای بقاء خود و جنگ با گروه حکومت اسلامی، داعش، در نظر دارد فروش نفت را افزاش دهد.
خبرگزاری رویترز از قول آشتی هورامی، وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان عراق می‌نویسد صدور نفت از طرق مختلف از جمله بنادر اسرائیل به سواحل کشور مالت منتقل و در آنجا با کشتی‌های دیگری حمل می‌شود تا ردگیری آن برای دولت مرکزی عراق ناممکن شود.
مقامات اقلیم کردستان می‌گویند، چون دولت مرکزی نحوه تقسیم درآمد کشور در بودجه سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ را رعایت نکرده آن‌ها مجبور شده‌اند نفت محصول این مناطق را به طور مستقل و بدون اطلاع دولت مرکزی صادر کنند. در مقابل دولت فعلی و قبلی عراق گفته‌اند که دولت اقلیم کردستان به تعهدات خود برای انتقال بخشی از نفت به بغداد وفادار نبوده است.
طبق توافقات موجود حدود ۱۷ درصد از بودجه کل عراق باید به کردستان پرداخت شود. مقامات کردستان می‌گویند علاوه بر هزینه‌های جاری این منطقه، برای تامین نیازهای بیش از یک میلیون پناهجویی که از سوریه به این منطقه گریخته‌اند و هزینه نبرد نیروهای مسلح کرد با گروه «حکومت اسلامی» به منابع درآمد ثابتی نیاز دارند.
کردستان روزانه حدود نیم ملیون بشکه نفت خام صادر می‌کند. به گفته مقامات کردستان اکنون دولت مرکزی عراق ظاهرا با صادرات مستقیم نفت منطقه به ده کشور موافقت کرده است.
آشتی هورامی به خبرگزاری رویترز گفت: «برای مدتی طولانی از نظر مالی و بودجه مورد تبعیض قرار گرفته‌ایم. اوایل سال ۲۰۱۴ وقتی که سهم خود از بودجه را دریافت نکردیم بررسی فروش مستقل نفت را شروع کردیم.»
دولت اقلیم کردستان باید مشتریان بیشتری برای نفت خود پیدا می‌کرد. بسیاری از مشتریان حاضر نبودند نفت کردستان را بخرند چون دولت مرکزی عراق تهدید کرده بود از آن‌ها شکایت خواهد کرد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی جهان به غیر از اکسون موبیل و بی‌پی (بریتیش پترولیوم) با دولت مرکزی قراردادهای مهمی دارند و نمی‌خواستند این معاملات را به خطر بیاندازند.
اما به گفته وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان آن‌ها به کمک یک دلال نفتی با سابقه توانستند نفت کش‌های لازم برای انتقال نفت کردستان را فراهم کنند. او حاضر نیست نام شرکهای حمل ونقل و یا کشورهای خریدار را بر ملا کند.
دولت عراق تا کنون از یک شرکت حمل و نقل دریایی یونانی به این خاطر شکایت کرده است. منابع مطلع در بازار بین المللی نفت می‌گویند چندین شرکت معاملات نفتی از جمله ترافیگورا و ویتول با کردستان عراق معامله داشته‌اند. ولی هیچکدام از این شرکت‌ها حاضر نیستند در این زمینه اظهار نظر کنند.
آشتی هورامی می‌گوید، اقلیم کردستان از روش‌های پیچیده‌ای برای انتقال نفت خود استفاده می‌کرد و‌گاه برای اینکه محموله‌های نفتی ردیابی نشوند نفتکش‌های خالی را که حدس زده می‌شد حامل نفت کردستان باشند، به مقاصد گمراه کننده می‌فرستادند. اما تاکید می‌کند که تجربه این دو سال به آن‌ها ثابت کرده که وقتی نفت از منطقه صادر شده و به دریا برسد دیگر کسی نمی‌تواند جلوی حرکت آن را بگیرد.
دولت اقلیم کردستان در نظر دارد میزان صادرات نفت خود را به یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد و همزمان به صادر کننده مهمی در بازار گاز طبیعی بدل شود.
اختلاف بر سر بودجه
اختلاف بر سر بودجه بین اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق عامل اصلی این تحولات در دو سال اخیر بوده است. آشتی هورامی می‌گوید: «ما نمی‌توانیم سهمیه بندی بودجه‌های قبلی را قبول کنیم. ما حاضریم یک بودجه حقیقی را از سوی دولت مرکزی بپذیریم ولی حاضر نیستیم یک بودجه فرضی را که هیچگاه عملی نمی‌شود قبول کنیم.»
به گفته او اقلیم کردستان در سال ۲۰۱۴ به جای رقم ماهانه ۱ تا ۲،۱ میلیارد دلاری که در بودجه سراسری منظور شده بود فقط ۵۰۰ میلیون دلار دریافت کرده است.
وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان می‌افزاید: «در عین حال بغداد از ما حدود ۴۰۰ هزار بشکه نفت در روز طلب می‌کرد ولی در آن شرایط به دلیل مشکلات فنی و فقدان راه‌های انتقال نفت چنین کاری غیرعملی بود.»
به گفته او تحت تاثیر این شرایط دولت اقلیم کردستان تصمیم گرفت احداث خط لوله انتقال نفت به سواحل ترکیه در دریا مدیترانه را تسریع کند. در ماه مه ۲۰۱۴ این خط لوله تکمیل شد و اقلیم کردستان توانست صادرات مستقل نفت را شروع کند.
این اقدامات با حملات و پیشروی ناگهانی گروه «حکومت اسلامی» در شمال عراق همزمان شد. دولت اقلیم کردستان به خاطر هزینه سنگین احداث خط لوله و مخارج نظامی به شدت به شرکت‌های خارجی بدهکار شد.
استقلال اقتصادی
با کناره گیری نوری المالکی و شروع دوران نخست وزیری حیدر العبادی در سال گذشته، امید به توافق با دولت مرکزی عراق افزایش یافت.
در سامبر ۲۰۱۴ اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق قراردادی را امضا کردند که طبق آن اقلیم کردستان موظف می‌شود روزانه حدود ۵۵۰ هزار بشکه نفت را به شرکت نفت دولتی عراق تحویل دهد و در مقابل ۱۷ درصد از بودجه سراسری عراق را که ماهانه حدود ۱.۱ میلیارد دلار است، دریافت کند.
اما اجرای مفاد این توافق به فاصله کوتاهی متوقف شد. دولت مرکزی عراق اقلیم کردستان را متهم می‌کند که فقط ۲۰۰ هزار بشکه نفت به شرکت نفت دولتی کشور تحویل می‌دهد.
در مقابل مقامات اقلیم کردستان می‌گویند، دولت مرکزی رقم تعیین شده در بودجه را نمی‌پردازد. این اختلاف بر سر میزان انتقال نفت به مرکز و سهم کردستان از بودجه مرکزی از ماه مارس امسال دوباره اوج گرفته است.
دولت مرکزی تاکید می‌کند که به قانون اساسی کشور وفادار بوده و دلیل کاهش پرداخت بودجه به کردستان تنزل چشمگیر درآمد این کشور به خاطر کاهش بهای جهانی نفت است.
در مقابل اقلیم کردستان مدعی است که با توجه به بدهکاری سنگین به شرکت‌های خارجی، حقوق پرداخت نشده کارمندان دولتی و هزینه‌های سنگین جنگ با داعش جز صدور مستقل نفت هیچ گزینه دیگری ندارد.
