حکومت ایران زمانی گروه طالبان را یکی از بزرگترین خطرهای امنیتی برای خود تلقی میکرد اما رابطه جمهوری اسلامی ایران با این گروه مدتی است که ابعاد دیگری به خود گرفتهاست.
ابعاد این رابطه جدید به صورتی است که «عبدالله»، یکی از فرماندهان طالبان در مرکز افغانستان، خردادماه (ژوئن) به روزنامه والاستریت جورنال گفت که ماهانه ۵۸۰ دلار از ایران دستمزد دریافت میکند و ایران برای او سلاح و مهمات «و هرآنچه لازم باشد تأمین میکند.»
رژیم طالبان در سالهای حکومت بر افغانستان با برداشت تندروانه خود از اسلام سنی، اقلیتهای شیعه افغانستان را سرکوب میکرد و در نزاع داخلی و منطقهای بر سر افغانستان مستقیماً در برابر رژیم مذهبی و شیعه ایران قرار داشت.
با این همه برخی از مقامهای دولت افغانستان و رهبران گروه طالبان میگویند که این دو دشمن قدیمی اکنون با همکاری در عملیات پنهانی سعی میکنند از گسترش نفوذ «حکومت اسلامی» (داعش) در افغانستان جلوگیری کنند.
داعش که قلمرو گستردهای در سوریه و عراق را کنترل میکند، در هر دو کشور با دولتهای همپیمان ایران میجنگد. در افغانستان نیز گروه داعش اکنون برای طالبان به یک خطر جدی بدل شدهاست.
«ملا نورزایی» ۳۸ ساله روز هفدهم ژوئن امسال به نشریه آمریکایی «دیلی بیست» گفت که بعد از بیست سال نبرد برای طالبان اکنون از این گروه جدا شده و به داعش پیوسته است.
وی به این نشریه گفت: «ایران دشمن شماره یک ماست، اگر شیخ ابوبکر [البغدادی] فرمان دهد قطعاً از افغانستان عبور کرده و وارد ایران میشویم.»
او افزود که نیروهای گروه وی فعلاً درگیر نبر با طالبانند؛ طی ماه اخیر نیروهای طالبان و گروه داعش در ولایت زابل در جنوب افغانستان نبردهای خونینی داشتند.
عطاجان حقبیان، رئیس شورای محلی ولایت زابل میگوید جناح اصلی طالبان به رهبری ملا اختر محمد منصور در مبارزه با داعش از حمایت ایران برخوردار است.
او میافزاید: «پیکارجویان این جناح از طالبان از مین و سایر تسلیحات ساخت ایران استفاده میکنند. ما شواهد دیگری از حمایت ایران از طالبان به دست آوردهایم.»
در کابل محمدنظیر احمدزی جانشین سخنگوی پارلمان افغانستان گفت بسیاری از نمایندگان پارلمان در هفتههای اخیر این مسئله را مطرح کردهاند.
او افزود: «نمایندگان میگویند حکومت ایران با ارسال اسلحه و تدارکات از طالبان حمایت میکند. اگر حکومت ایران نگرانی و حساسیتهای ویژهای دارد ابتدا باید آن را با دولت مرکزی افغانستان در میان بگذارد. به اعتقاد ما هر گونه حمایتی از گروههای شورشی افغانستان غیرقانونی و دخالت در امور داخلی کشور ماست.»
مقامات ارشد دولت افغانستان نیز نظر مشابهی دارند. عبدالغفور لیوال معاون وزیر مرزبانی و امور عشایر گفت: «ولایتهای مرزهای غربی، شرقی و جنوبی افغانستان با خطرهای امنیتی جدی روبرو هستند. در این ولایتهای مرزی هیچ گروه افغانی بدون حمایت خارجی نمیتواند عملیات نظامی یا قاچاق مواد مخدر انجام دهد.»
سمیالله صمیم نماینده پارلمان از ولایت فراه در مرزهای غربی افغانستان، میگوید حکومت ایران از نیروهای طالبان در این ولایت که با ایران مرزهای طولانی دارد حمایت میکند. او میافزاید: «تابستان امسال بین طالبان و گروه داعش درگیریهای زیادی روی داد. همه میدانند که ایران در نبرد با داعش از طالبان حمایت میکند.»
دولت مرکزی افغانستان بارها با صراحت حمایت پاکستان از طالبان را محکوم کرده ولی تاکنون در مورد حمایت ایران از این گروه واکنش رسمی نشان ندادهاست. مقامات حکومت ایران نیز تاکنون در مورد ادعای مربوط به همکاری آن کشور با طالبان موضعگیری نکردهاند. دیپلماتهای ایرانی مستقر در افغانستان به ندرت با رسانهها گفتوگو میکنند.
در سال جاری در عین حال شاهد درگیریهای مسلحانه شدیدی بین پیکارجویان دو جناح طالبان بودیم. هر چند تاکنون گروه طالبان در مورد دریافت کمک از ایران اظهار نظری نکرده ولی نفرت و دشمنی این گروه نسبت به داعش بسیار عمیق است.
ملا اختر محمد منصور رهبر یکی از جناحهای طالبان ماه ژوئن در نامه سرگشادهای به ابوبکر البغدادی رهبر داعش «در مورد ایجاد یک گروه جهادی رقیب در خاک افغانستان هشدار داد.» رهبران طالبان میگویند «چنین اقدامی زمینه را برای تخاصم، تفرقه و توطئه فراهم خواهد کرد.»
ملا اختر محمد منصور به شیوه نه چندان پوشیدهای در نامه خود گفت: «ما ناگزیر خواهیم شد از دستاوردهای خود دفاع کنیم.»
یک هیئت بلندپایه گروه طالبان ماه مه امسال به ایران سفر کرد و آنها گفتند این دیدار ثمربخش بودهاست. یکی از مقامات ارشد طالبان مستقر در قطر به شبکه خبری انبیسی گفت: «ایران در مورد حمایت کامل آن کشور از ما در حل مشکلات منطقه تضمین داد.»