جو ساتر، پدر بوئینگ ۷۴۷ در نامه‌ای به مهندسان هما نوشته بود که از توانایی‌های ایران ایر در نگهداری و بکارگیری هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ اس پی پس از چندین دهه کار به وجد آمده است.
شاید این نامه توانمندی ایران در تعمیر برخی از هواپیماها را در پی محدودیت‌های سی سال گذشته نشان دهد ولی ایران هم اکنون از نظر تعمیر هواپیماهای مدرنی که قرار است تحویل بگیرد دانش فنی لازم را ندارد البته مدیران صنعت هوایی ایران اخیرا اعلام کرده اند که ایرباس و بوئینگ امتیاز تعمیر و ساخت قطعه به ایران خواهند داد.
مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی به خبرگزاری مهر گفت: «انتقال تکنولوژی، ارائه آموزش و مشارکت در ساخت قطعات و تجهیزات در قرارداد ایران با ایرباس و بوئینگ در گذشته مطرح بود و به نظر می رسد که در پیشنویس قرارداد لحاظ شده باشد.
باتوجه به آنکه بحث‌های فنی ومالی خرید هواپیما پیچیده و زمانبر است، مذاکرات با دوشرکت سازنده بوئینگ و ایرباس همچنان درجریان است، این قرارداد پیوست‌های زیادی دارد اما با وجود این بحث‌های پشتیبانی با سرعت و کیفیت درحال انجام است. عرف تمامی قراردادهای خرید و فروش هواپیما در دنیا بر این است که امتیاز تعمیر و نگهداری قطعات در اختیار خریدار قرار گیرد و با وجود آنکه جزییات قرارداد منتشر نشده اما به نظر می رسد که این امتیاز به ایران واگذار شده است.»
در چند ماه اخیر کارشناسان حوزه صنایع هوایی از دولت خواسته بودند که بوئینگ و ایرباس باید دانش مونتاژ قطعات کوچک و برخی تجهیزات را در اختیار ایران قرار دهد. چرا که این عامل سبب می شود توان شرکتهای ایرانی در تعمیر و نگهداری هواپیما افزایش یاید.
هزينه تعمير و نگهداري هواپيما در طول عمر هواپيما ۲ تا ۳ برابر قيمت هواپيما است. بنابراين توانايي شركت های هواپيمايي و كشورها در كاهش اين هزينه‌ها نقش بارزي در سودآوري صنعت حمل و نقل هوايي خواهد داشت. برخورداري از توانايي تعمير و نگهداري به عنوان سطحي از تكنولوژی، مقدمه اي براي كسب سطوح بالاتر مانند طراحي و ساخت هواپيما است. اگر كشوري صاحب توان تعمير و نگهداري باشد، مي تواند در عرصة ساخت هواپيما هم وارد شود.
تعمير و نگهداري هواپيما شامل سه سطح تعميرات سبک، تعميرات نيمه سبک و تعميرات سنگين يا اورهال است . با توجه به اينكه اورهال هواپيما شامل باز كردن و تست قطعات و سرهم كردن مجدد آنها است، ميتوان نتيجه گرفت كه اورهال و مونتاژ در ارتباط با هم هستند و از تجربيات هر بخش مي توان براي بخش ديگر نيز استفاده کرد . بنابراين هر كشوري كه توانايي اورهال هواپيما را داشته باشد توانايي مونتاژ آن را نيز دارد.
هزينه تعمير و نگهداري هواپيما در طول عمر هواپيما ۲ تا ۳ برابر قيمت هواپيما است. بنابراين توانايي شركت های هواپيمايي و كشورها در كاهش اين هزينه‌ها نقش بارزي در سودآوري صنعت حمل و نقل هوايي خواهد داشت. برخورداري از توانايي تعمير و نگهداري به عنوان سطحي از تكنولوژی، مقدمه اي براي كسب سطوح بالاتر مانند طراحي و ساخت هواپيما است. اگر كشوري صاحب توان تعمير و نگهداري باشد، مي تواند در عرصة ساخت هواپيما هم وارد شود.
برای همین ایران در بخش هواپیماهای منطقه‌ای خواستار مونتاژ هواپیما در ایران است مذاکرات با سه شرکت ، امبرائر برزیل ، بمباردیه کانادا و سوخوی روسیه هم بر همین اساس پیش می رود.
هم اکنون اصلی‌ترین بازوی تعمیرات هواپیما درایران در اختیار شرکت ایران ایر است.
فرهاد پرورش مدیر عامل هما در این باره گفته است: «در اختیار داشتن کارکنان متخصص وکسب گواهینامه‌های معتبر درزمینه تعمیر ونگهداری هواپیما ، این قسمت را قادر ساخته است که درکنار انجام امور تعمیراتی وتعمیر قطعات مربوط به ناوگان هما،امکان ارائه خدمات فنی - مهندسی به سایر شرکتهای هواپیمایی را نیز داشته باشد. در کنار این مجموعه در همه ایستگاههای داخلی وخارجی که هما به آنها پرواز میکند امکانات وتجهیزات فنی مناسب وکافی برای ارائه خدمات فنی به هواپیماها وتامین سلامت پروازها وجود دارد. مهندسی و تعمیرات ایران ایر امکان انجام انواع بازرسیهای تعمیر و نگهداری هواپیما و موتور و سایر قطعات هواپیما را در انواع بوئینگ ،ایرباس و فوکر را دارد.»
در کنار هما شرکت فجر آشیان نیز در ایران از قدرت‌های اصلی تعمیراتی هواپیما به شمار می رود .این شرکت با مشاركت شركت فرانسوي «سوژرما» توسعه پیدا کرده است.
در کنار هما شرکت فجر آشیان نیز در ایران از قدرت‌های اصلی تعمیراتی هواپیما به شمار می رود .این شرکت با مشاركت شركت فرانسوي «سوژرما» توسعه پیدا کرده است.
این شرکت دارای یکی از بزرگترین آشیانه‌های تعمیر هواپیما در خاورمیانه است. طرح اوليه اين آشيانه مربوط به سال هاي قبل از انقلاب است كه طراحي آن توسط شركت لاكهيد انجام گرفته بود. بعد از انقلاب از سال ۱۳۶۳، ساخت اين آشيانه با نام فجر، با تغييراتي بهكمك متخصصان داخلي آغاز شد. این آشیانه همزمان ميتواند چهار هواپيماي پهنپيكر بوئينگ ۷۴۷ و دو هواپيماي باريكپيكر را در خود جاي دهد. اين آشيانه در قالب يك توافق، بهصورت استيجاري در اختيار شركت فجرآشيان قرار گرفته است .
شرکت مهندسی تعمیرات هواپیمایی فجرآشیان عهدهدار ارائه خدمات در زمینه تعمیرات اساسی و اورهال و سایر بازرسیهای دورهای و غیر دورهای هواپیماهای پهن پیکر در ایران است .
با وجود این ظرفیت‌های در ایران و وجود متخصصان و مهندسانی که قیمت دستمزد آنها بسیار ارزان تر از کشورهای اطراف ایران است. یکی از ضعف‌های بزرگ صنعت هوایی ایران در صورت ورود هواپیماهای مدرن به ایران به بحث تعمیر و نگهداری آنها باز می گردد.
تقریبا تمامی هواپیماهای سفارش داده شده از مدرن‌ترین هواپیماهای جهان هستند.
هم اکنون مدرن‌ترین هواپیمای خطوط هوایی ایران در اختیار شرکت ماهان است. این هواپیما مدل ایرباس ۳۴۰ است که تکنولوژی آن به بیش از ده سال قبل باز می گردد.
این در حالی است که برخی از مدل‌های سفارش داده شده توسط ایران ایر مانند ایرباس ۳۵۰ سری ۱۰۰۰ یا بویینگ ۷۳۷ مکس هنوز در جهان به تولید انبوه هم نرسیده اند و طی چند سال آینده تولید این هواپیماها در جهان آغاز خواهد شد. سیستم‌های الکترونیکی و راداری این هواپیماها بسیار مدرن تر از هواپیماهای کنونی است و در ساخت بدنه آنها از مواد کامپوزیت استفاده شده است.
تکنولوژی موتور این هواپیماها نیز بسیار پیشرفته تر از موتورهای کنونی در ایران است به همین دلیل یکی از مواردی که صنایع هوایی ایران برای پذیرش این هواپیماها نیاز دارد ایجاد زیر ساخت‌های مناسب تعمیر و نگهداری این هواپیماها در ایران است.
