موساد، سازمان جاسوسی اسرائیل، مهر طبقه‌بندی محرمانه را از اسناد مهم مربوط به تعقیب سران نازی برداشته و این اسناد را که شامل فعالیت‌های چند دهه نیروهای موساد در تعقیب سران نازی‌ها است، در اختیار افکار عمومی گذاشته است.
رسانه‌های اسرائیل طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه ۱۴ و ۱۵ شهریور بخشی از اسناد مربوط به تعقیب دکتر جوزف منگله، موسوم به «فرشته مرگ» را منتشر کرده و خبر دادند که جزییات بیشتر از این اسناد در روزهای آینده منتشر خواهد شد.
به گزارش جروزالم پست، حییم گرتنر مسئول آرشیو موزه هولوکاست اورشلیم در بیانیه‌ای از اقدام موساد در انتشار اسناد محرمانه مربوط به منگله استقبال کرده و آن را برای محققان و علاقمندان به این حوزه تحقیقات، مهم دانسته است.
در پایان جنگ جهانی دوم که با وقوع هالوکاست در آن بیش از شش میلیون نفر از یهودیان اروپا کشته شدند، شماری از سران نازی‌ها توانستند به کشورهای مختلف، بویژه آمریکای لاتین بگریزند و از محاکمه در امان بمانند.
اسرائیل توانست با تعقیب موفق آدولف آیشمن او را در سال ۱۹۶۰ در آرژانتین یافته و برای محاکمه به اسرائیل ببرد؛ آیشمن در بهار سال ۱۹۶۲ در شهر لود اسرائیل اعدام شد.
بعد از آنکه اسرائیل آیشمن را دستگیر کرد، منگله به مهم‌ترین چهره تحت تعقیب نازی مبدل شد.
رد پای منگله و شمار دیگری از سران مهم حکومت آلمان نازی، در پی شکست حکومت هیتلر و خودکشی او، ناپدید شده و بعدها در مورد بسیاری از آنها گزارش‌های ضد و نقیض انتشار یافت.
بر اساس اسناد موساد، دکتر جوزف منگله موسوم به «فرشته مرگ» یکی از چهره‌های مهم نازی بود که اسرائیل از آغاز برپایی در تعقیب او بود. همه شواهد نشان می‌داد دکتر منگله به آمریکای لاتین گریخته بود.
اندکی بعد از جنگ جهانی دوم دکتر منگله به اسارت نیروهای آمریکا در آمد اما به دلیل ابهام در تعیین هویت آزاد شد و در سال ۱۹۴۹ با کمک خانواده و عوامل دیگر از راه ایتالیا ابتدا به آرژانتین رفت؛ یکسال بعد به پاراگوئه نقل مکان کرد و از سال ۱۹۶۰ نیز به برزیل رفت و تا زمان مرگش که به احتمال زیاد ۱۹ سال بعد در سال ۱۹۷۹ بود، در برزیل زندگی پنهانی داشت.
دکتر منگله که در سال ۱۹۴۳ در ۳۲ سالگی به عنوان پزشک ارشد اردوگاه‌های آشوویتس – بیرکناو منصوب شده بود، انتخاب شماری از یهودیان اسیر را برای آزمایش‌های هولناک به ظاهر پزشکی بر روی آنان بر عهده داشت.
جوزف (یوزف) منگله متهم بود که صدها هزار یهودی را به کوره‌های گاز فرستاده است.
دکتر رونن برگمن، روزنامه‌نگار و کارشناس امور جاسوسی اسرائیل و نویسنده شماری از کتاب‌های مرتبط با موساد، در روزنامه یدیعوت آخرونوت نوشته است، جزییات تعقیب دکتر جوزف منگله از سوی نیروهای موساد، با عنوان «پرونده ملتزر» یکی از مهم‌ترین اسنادی است که در روزهای آینده منتشر می‌شود.
به گزارش سایت وای.نت، «پرونده ملتزر» شامل گزارش‌های نوشته شده و ارسالی از سوی نیروهای موساد، تصاویر و عکس‌های زیادی از اطلاعات و مخفی‌گاه‌های دکتر منگله است که از دهه‌های پنجاه و شصت میلادی قرن بیستم در محرمانه‌ترین آرشیوهای موساد حفظ شده است.
به نوشته برگمن، سران موساد به تیم‌های ویژه دستور داده بودند از هر راهی که شده منگله را یافته و اگر امکان انتقال او به اسرائیل نباشد، او را بکشند.
برگمن که اسناد را دیده، افزوده است: موساد دست نیروهای ویژه خود را در هر کاری باز گذاشته بود تا مخفیگاه «فرشته مرگ» کشف شود؛ از جمله این کارها شنود، تلاش برای فریب مارتا همسر منگله به داشتن معشوق و حتی ربودن پسر دوازده ساله یکی از نیروهای مرتبط با منگله بود.
اسناد موساد می‌گوید، در یک عملیات در سال ۱۹۶۲ نیروهای موساد به دستگیری منگله بسیار نزدیک شدند؛ یکی از نیروهای نازی که از سوی موساد اجیر شده بود، یک مزرعه دور دست در جنوب سائوپولو در برزیل را به عنوان مخفیگاه منگله معرفی کرد.
به نوشته وای.نت، نیروهای موساد، از جمله زوی آهرونی و زوی ملخین که هر دو در یافتن و ربودن آیشمن نیز دخیل بودند، به محل رسیدند.
روز بیست و سوم ژوئیه ۱۹۶۲، زوی آهرونی در یک گردش اطلاعاتی مخفی در یک جاده خاکی در اطراف مزرعه «گرهارد» با مردی که شباهت کاملی با منگله داشت و از سوی چند مرد دیگر همراهی می‌شد، روبرو گردید.
زوی آهرونی همان زمان به زوی ملخین به زبان ییدیش (زبان یهودیان اروپایی که شباهت زیادی به آلمانی نیز دارد) گفت، «خودش است؛ پیدایش کردیم؛ این نجاست کوچک».
بر اساس این گزارش، همان شب تابستان ۱۹۶۳، نیروهای موساد در تلگرام فوری به ستاد خود در تل آویو نوشتند: «فردی را در آن مزرعه دیدیم که از نظر هیکل، قد، سن و لباس کاملا می‌تواند منگله باشد».
اما مجوز لازم برای اقدام مورد نظر از اسرائیل نرسید و به نوشته رونن برگمن، «فرصت رسیدگی» به منگله از دست رفت.
به گزارش رسانه‌های اسرائیل، «پرونده ملتزر» نشان می‌دهد که تلاش برای تعقیب منگله تا ۲۱ سال بعد از اوایل دهه شصت نیز ادامه یافت؛ در سال ۱۹۸۳ موساد دور تازه‌ای از تلاش برای دستگیری «فرشته مرگ» را آغاز کرد.
در سال ۱۹۸۳ مناخم بگین نخست‌وزیر اسرائیل بود و موساد در دوره او مجوز گرفت تا از طریق شنود تلفن‌های رالف منگله پسر جوزف منگله که در برلین زندگی می‌کرد، بفهمد که چه ارتباطی با پدرش دارد. روز تولد پدر و پسر یک روز بود و گفت‌وگوهای تلفنی روز تولد آندو مورد شنود دقیق بود.
اسناد «پرونده ملتزر» فاش می‌کند که موساد از طریق یک طعمه که «یک زن باهوش و جذاب» بود، تلاش کرد او را به عنوان منشی رالف منگله به زندگی وی راه دهد با این امید که رالف این زن را به ملاقات خصوصی هم دعوت کند. اما بعدا معلوم شد که دکتر منگله چهار سال پیش از آن مرده بود.
دکتر رونن برگمن نیز در یدیعوت آخرونوت نوشته است، با مرگ منگله، اسرائیل موفق نشد «هرگز با این نازی شماره یک تحت تعقیب، تسویه حساب لازم را انجام دهد».
سایر تحقیقات نیز این اجماع را به دست می‌دهد که دکتر منگله با زندگی نسبتا آرام بعد از جنگ جهانی دوم، هرگز به دام نیفتاد تا به خاطر جنایاتی که کرده به پای میز محاکمه آورده شود. او روز هفتم فوریه سال ۱۹۷۹ به هنگام شنا در سواحل برزیل مرد.
به گزارش جروزالم پست و رویترز، خانواده ثروتمند منگله در آلمان در کمک فعالانه و مالی به زندگی او در آمریکای لاتین نقش مهمی داشتند؛ آنها دقیقا می‌دانستند که منگله کجاست و او را تا آخرین لحظه حمایت کردند.
جسد منگله ابتدا در قبرستان سائوپولو زیر نامی مستعار خاک شد ولی با افشای این امر، نبش قبر صورت گرفت و تا سال‌ها استخوان‌های او در دانشکده پزشکی دانشگاه سائوپولو مورد تحقیق دانشجویان بود.
